ادامه روند فعلی مرگ برجام را در پی‌ خواهد داشت

با توجه به اخباری که از آمریکا می‌رسد گویا اوباما نیز تمدید تحریم‌های ایران را امضا خواهد کرد و ظاهرا تا چند روز دیگر شاهد اجرایی شدن این قانون برای ده سال دیگر خواهیم بود.

تردیدی نیست که آمریکایی‌ها می‌دانند این تحریم‌ها نقض برجام است، چرا که زمان اجرای قانون داماتو رو به پایان بود و تصویب تمدید قانون داماتو در سنای آمریکا نشان می‌دهد اوباما به تعهداتش پایبند نیست. البته این اولین مورد نیست و پیش از این قانون محدودیت‌سازی برای ویزا از سوی کنگره به تصویب رسیده و اوباما آن را امضا کرده بود؛ همچنین پس از برجام اشخاص و شرکت‌های جدیدی را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرده و اموال ایران را مصادره کردند. همه اینها نشان داد آمریکایی‌ها به تعهداتشان وفادار نیستند و البته این مساله قابل پیش‌بینی بود. افرادی که نسبت به اوباما خوش‌بین هستند باید واقعیت را بپذیرند، هر آنچه رهبری از ابتدا در مورد عملکرد آمریکا در اجرای برجام گفته بود به حقیقت پیوست و اگر بر آن اساس حرکت می‌کردیم آسیب‌پذیری ما کمتر بود.

آیا وتو کردن این قانون از سوی اوباما، تغییری در روند موجود ایجاد خواهد کرد؟

به هر حال این قانون اجرایی می‌شود و حتی اگر به فرض، اوباما آن را وتو کند این قانون به کنگره باز می‌گردد و دوباره تصویب می‌شود. از طرف دیگر باید بر این نکته تاکید کرد اوباما هیچ تلاشی برای ممانعت از تصویب این لایحه در کنگره و سنا نداشت. با این حال، این کشور هر کاری را که در دنیا انجام می‌دهد نقض تعهداتش نمی‌داند. در هر صورت امضا یا عدم امضای اوباما تفاوت چندانی ندارد؛ اگر امضا کند قانون می‌شود و اگر امضا نکند نیز دوباره به کنگره بر می‌گردد و نهایتا قانون می‌شود. البته باز هم بر این نکته تاکید می‌کنم که اوباما تلاشی برای تصویب نشدن این قانون در کنگره نداشت چرا که حتی یک نفر علیه این لایحه رای نداد بنابراین تصور این‌که اوباما بهتر از بوش است توهمی بیش نیست.

با وجود این‌که بارها از سوی مقامات ایرانی عنوان شد که تصویب قانون داماتو به معنای نقض برجام است، علت عدم تلاش اوباما برای تصویب نشدن تمدید این قانون چیست؟

آمریکایی‌ها به هیچ چیزی پایبند نیستند و کشورشان را برتر از دیگران می‌دانند، آنها معتقدند باید حقوق ویژه‌ای داشته باشند، آمریکا مگر در مورد سوریه به تعهدش با روسیه عمل کرد؟ بنابراین فقط ما تجربه عدم پایبندی را نداریم و این موضوع برای آمریکا جدید نیست زیرا نگرش آنها به این شکل است و براساس منافع خود و نگاه استثناگرایی آمریکایی عمل می‌کنند.

زمانی که مذاکرات هسته‌ای در حال انجام بود چگونه می‌شد عمل کرد که شاهد چنین اختلاف برداشت‌هایی میان ایران و آمریکا در زمان اجرای برجام نباشیم؟

در این زمینه افرادی مقصر هستند که به تیم مذاکره‌کننده جهت سرعت در توافق فشار می‌آوردند چراکه با فشار برخی مسئولان و رسانه‌ها در جهت سرعت در توافق تا حدودی دست تیم مذاکره‌کننده بسته شد. زمانی که مقاماتی در کشور می‌گویند خزانه‌ها خالی است و اولویت اول ما توافق است، طرف مقابل به این نتیجه می‌رسد که ایرانی‌ها چاره‌ای جز توافق ندارند بنابراین سختگیرانه‌تر مذاکره می‌کنند. زمانی که فردی تحت فشار، مذاکره می‌کند معامله خوبی صورت نمی‌گیرد. برخی هم در میان بخشی از جامعه، اعتماد دروغین به دولت آمریکا و شخص اوباما ایجاد کردند و این در حالی بود که از روز اول روشن بود آمریکایی‌ها در صورت امکان به تعهداتشان در برجام عمل نخواهند کرد و از آن سوءاستفاده می‌کنند.

آیا امیدی به کمیسیون مشترک برای صادر کردن رای به نفع ایران وجود دارد؟ موضع‌گیری اروپا، چین و روسیه در مقابل آن چه خواهد بود؟ آیا در مقابل آمریکا ایستادگی خواهند داشت؟

امیدی به کمیسیون نیست، گرچه باید شکایت خود را در این کمیسیون طرح کنیم. آمریکا عضو این کمیسیون است و همین که این کشور مخالفت کند تمام است و آمریکا محکوم نمی‌شود. همچنین بعید است انگلیس، فرانسه و آلمان در مقابل آمریکا ایستادگی کنند. اما به فرض ایستادگی آنها، آمریکا می‌تواند مانع کارشان شود، بنابراین از کمیسیون مشترک برجام نمی‌توانیم انتظار همراهی داشته باشیم. در همان زمان مذاکرات باید برخی مسئولان و برخی رسانه‌ها به جای اظهارنظر از موضع ضعف و ترویج اعتماد کاذب نسبت به آمریکا، مواضع محکم‌تری در قبال این کشور اتخاذ می‌کردند تا مذاکره‌کنندگان ما با پشتوانه بیشتری وارد مذاکرات می‌شدند.

برخی معتقدند امضای قانون داماتو از سوی اوباما و اجرایی شدن آن به معنی مرگ برجام است؛ این اظهارات تا چه اندازه با واقعیت منطبق است؟

در مقامی نیستم که در این مورد اظهار نظری کنم اما طبیعتا صورت مساله کاملا عوض شده است. آمریکا به برجام ضربه‌هایی زده که این توافق، دیگر چندان کارساز نخواهد بود و اگر این روند ادامه یابد قطعا منجر به مرگ برجام خواهد شد. ولی باید روی این تاکید کرد که ایران به تعهداتش به طور کامل عمل کرد و اگر برجام به سرانجام خوبی نرسد مقصر صرفا آمریکاست.

مریم شریف‌زاده