فضای مجازی، خنداندن مردم را سخت‌تر کرده است

در سالروز درگذشت منوچهر نوذری که در حوزه‌ رادیو، دوبله، سینما، تلویزیون و تئاتر فعال بود با مهران امامیه هم‌صحبت شدیم.

امامیه بین مردم به «سق سیاه» شهرت دارد. همان شخصیتی که در کنار زنده‌یاد نوذری در برنامه صبح‌جمعه با شما متولد شد و خوش درخشید. با امامیه درباره تاثیر نوذری بر طنز رادیویی و تفاوت طنازی امروز با دیروزصحبت کردیم.

اکنون که چند سالی است از فوت آقای نوذری گذشته چه تصویری از او در ذهن شما به جای مانده است؟

مرحوم نوذری را زود از دست دادیم! در این سال‌ها به ما ثابت شد که دیگر مثل او را نخواهیم داشت ! در بیشتر رشته‌‌های هنری استاد و هنرمند بود. همیشه تاکید می‌کرد که باید مدام در حال دانستن و افزایش آگاهی و دانش بود. معتقد بود که هنرمند، کسی است که بیشتر از بقیه بداند، باید به روز باشد و از دیگر مردم بیشتر مطالعه کند و درباره اتفاقات روز اطلاعات کافی داشته باشد. خودش به چهار زبان تسلط داشت، استاد حل جدول بود، سوالات مسابقه هفته را خودش طراحی می‌کرد و در رشته‌‌های مختلف هنری هم که علم و دانش زیادی داشت. مرحوم نوذری بسیار مهربان و غمخوار دیگران بود.

گفتید دیگر هنرمندی مانند زنده‌یاد نوذری نخواهیم داشت! چه اتفاقی در جامعه و یا نسل امروز افتاده که دیگر نمی‌توان امید داشت چهره‌هایی مثل منوچهر نوذری بدرخشند؟

افرادی مانند آقایان نوذری و مقبلی یا هنرمندی مانند خانم دیهیم دیگر نخواهیم داشت چون این هنرمندان زمانی به رادیو و تلویزیون آمدند و درخشیدند که کانال‌‌های صدا و سیما محدود بود؛ دو شبکه تلویزیونی و سه شبکه رادیویی کل صدا و سیما را شکل می‌داد، نه از ماهواره خبری بود نه از اینترنت و فضای مجازی. خلاقیت همین هنرمندان بود که باعث شد در دورانی که کشور درگیر جنگ و تبعات آن بود برنامه‌ای مثل «صبح جمعه با شما» تبدیل به برنامه‌ای پرطرفدار شود. البته آن زمان مردم تکلیفشان با خنده مشخص بود اما الان واقعیت این است که مردم نمی‌دانند باید به چه چیزی بخندند و دست برنامه‌سازان هم بسته‌تر شده است، تحمل برای شوخی کردن بسیار پایین آمده تا جایی که حتی یک مجری دست به عصا حرکت می‌کند که مبادا حرفی بزند که به کسی بربخورد! از طرفی هنرمندان و طنازان امروزی چندان به کارشان وابسته نیستند، شاید علاقه‌مند باشند اما همه نیرو و خلاقیت خود را برای این کارشان نمی‌گذارند. اما آن دوره افرادی مانند مرحوم نوذری همه توان، استعداد و خلاقیت خود را برای رادیو وتلویزیون خرج می‌کرد.

نظرتان درباره این جمله که می‌گویند «خنداندن مردم ایران سخت است»، چیست؟

فضای طنز مردم ایران با دیگر کشورها فرق دارد. طنز ما بیشتر کلامی است به همین دلیل با تصویر سخت می‌توان آنها را خنداند. معتقدم ساختار طنز رادیو و تلویزیون کشور ما را آقای مهران مدیری عوض کرد. بعد از برنامه‌‌های تلویزیونی که مدیری تولید کرد، مردم دیگر سخت به طنز‌های رادیویی خندیدند. اوج لطیفه‌های رادیویی در دهه شصت که مردم هم زیاد به آنها می‌خندیدند مثلا ماجراهای مادرشوهر و عروس بود اما آقای مدیری طنز‌ را شخصی‌تر و کوتاه‌تر کرد، موضوعات جدیدی که عموم مردم با آن درگیر بودند اما به آنها توجه نمی‌کردند را وارد طنز کرد. تصویرسازی از این شوخی‌ها باعث شد تا مردم نظرشان درباره طنزهای رادیویی و کلامی تغییر کند.

فضای مجازی چه تاثیری در طنز‌نویسی دارد؟

خنداندن مردم را سخت‌تر کرده است. قبل از گسترش فضای مجازی در برنامه‌‌های مختلف حتی در استیج‌ها با بیان لطیفه می‌توانستیم مردم را بخندانیم اما الان همه در گوشی‌های تلفن خود گروه‌ها و کانال‌های طنز دارند به همین دلیل هیچ لطیفه‌ای برایشان تازگی ندارد. جُک‌های دنیای مجازی حتی از خط‌قرمزها هم عبور کرده برای همین، کاسبی نمایش‌های کمدی‌‌ که در دوره‌ای بزرگسالان را جذب می‌کرد هم کساد شده است.

بنابراین کار نویسندگان طنز هم سخت‌تر شده است؟

دقیقا! نویسندگان طنز بشدت در مضیقه سوژه و موضوع قرار دارند چون روی هر چیزی که دست می‌گذارند در فضای مجازی درباره آن لطیفه یا شوخی کلامی و تصویری ساخته شده است. به همین دلیل است که حتی جُنگ‌سازی برای تلویزیون سخت‌ شده. طنز فضای مجازی آنقدر مردم را اشباع کرده که کمتر برنامه‌ تلویزیونی و رادیویی می‌تواند آنها را بخنداند. شاید به همین دلیل است که سریال‌های طنز با اقبال مخاطب روبه‌رو نمی‌شود. با همه اینها باید طنزسازان و بازیگران طنز به فکر چاره‌‌ای باشند تا از فضای مجازی و مردم عقب نمانند و باز هم بتوانند آنها را جذب برنامه‌های طنز رادیو و تلویزیون کنند.

طاهره آشیانی - جام‌جم