«سید رضا میر طاهر» کارشناس مسایل روسیه با ذکر این مقدمه به سوالات خبرنگار سیاسی جام جام آنلاین پاسخ داد. در ابتدا به مرور بخشی از محورهای مصاحبه میپردازیم.
- در چند سال گذشته متأسفانه دولت ترکیه از حامیان اصلی تروریسم در منطقه بوده است
- قتل سفیر کرملین کاملا حساب شده و از پیش طراحی شده بود
- اخلال دوباره در مناسبات طرفهای روس و ترک از مهمترین اهداف ترور کارلوف محسوب میشود
- ترکیه بخاطر شرایط داخلی و منطقه از سیاست جاهطلبانه خود عدول مینماید
به نظر شما چرا در این مطقع حساس از تحولات منطقه بویژه سوریه یک عملیات تروریستی در حد ترور سفیر روسیه آن هم در ترکیه اتفاق می افتد؟
طی روزهای گذشته شاهد پیروزهای بزرگ دولت و ارتش سوریه در شهر استراتژیک حلب بودیم، خوب این مسئله برای حامیان گروههای تروریستی خصوصا در ترکیه قابل تحمل نبود.
فراموش نکنیم از سال 2012 دولت آنکارا نه تنها دست اندرکار ارسال انواع کمکهای تسلیحاتی – لجستیکی و انسانی برای گروههای تروریستی خاصه در استانهای حلب، ادلب و لاذقیه بوده است.
متأسفانه با وجود تبلیغات گسترده گروههای تکفیری، بخشی از مردم ترکیه به عقاید افراطی تروریستی گرایش پیدا کرده و طبیعتا پیروزیهای اخیر ارتش سوریه با حمایت متحد روس خود در حلب و بعلاوه برخی تبلیغات نسبت به اعمال خشونت نیروهای سوری در حلب، زمینه بروز یک جو منفی علیه روسیه را در ترکیه بوجود آرود.
نوع و چگونگی ترور "آندری کارلوف" سفیر فقید کرملین را چطور تحلیل می کنید؟
با توجه به دو سناریوی گفته شده، اگر سناریوی اول مد نظر باشد، ترور وی در مقابل دوربینها آنهم به گونهای حساب شده توسط پلیس ویژه ترک، در راستای اعدام گروههای تکفیری همچون داعش و جبهه النصره صورت گرفت.
اما با این تفاوت که در این مدل ابتدا بیانیه خوانده شده و سپس به اقدام پلید خود دست می زنند، لیکن در ترور مذبور قاعدتا چون شخص قاتل امکان ایراد بیانیه را نداشت، اول در یک عملیات حساب شده به نیت شوم خود دست زده و سپس بیانیه را قرائت میکند.
فکر می کنید از میان برداشتن مقام روسی آن هم توسط یک مامور پلیس ترک تبار چه اهدافی را دنبال میکرده است؟
چنانچه این ترور را یک پروژه فرض کنیم، ایجاد وخامت دوباره در روابط ترکیه – روسیه ونوعی جدا سازی مجدد مواضعی این دو از اهداف این عملیات تروریستی مورد ارزیابی قرار میگیرد.
مشخص است که هم کشورهای غربی و هم متحدان عرب آنها و نیز گروههای تروریستی از مذاکرات و تعاملاتی که بین آنکارا ومسکو به وجود آمده بود و بویژه نشست سه جانبه تهران – مسکو – آنکارا در مسکو بمنظور حل بحران سوریه، خشنود نباشند . چون این موضوعات حکایت از تمایل دولت ترکیه برای تغییر در رفتار و تعدیل مواضع خود در قبال منطقه و سوریه دارد.
حال در میان حواشی بوجود آمده، اجلاس سه جانبه مسکو را که با حضور وزرای خارجه و وزرای دفاع سه کشور پیرامون مناقشات سوریه روز گذشته انجام شد تا چه حد موفق میدانید؟
با توجه به صدور اعلامیه این نشست، بنظر میرسد ترکیه نوعی چرخش در مواضع خود صورت داده و از بحث سرنگونی بشار اسد بطور عملی عقب نشینی کرده است.
خوب هدف اصلی کشتن سفیر روسیه این بود که در مقابل، مسکو واکنشی مشابه آنچه که در مورد سقوط جنگنده سوخو توسط ترکیه داشت تکرار کند.
بدین معنی که شخص آقای پوتین باز هم در جهت تحریمهای اقتصادی بویژه در حوزه انرژی و نفت و گاز و حتی توریسم گام بردارد.
اما با توجه به مواضع معتدل و حساب شده کرملین بیاد گفت پروژه تفرقه افکنی میان طرفین محکوم به شکست است.
با شرایطی که برای دولت ترکیه بوجود آمده، وضعیت اردوغان را در چه غالی می توان توصیف نمود؟
در واقع رویکرد ملایم روسیه پس از ترور سفیر خود در ترکیه موجبات خشنودی اردوغان را تا اندازهای فراهم آروده، از طرفی امروز وی با موجی از مخالفتها در داخل ترکیه مواجه بوده و در بحث منطقهای هم در میدان اردوغان از سیاستهای توسعه طلبانه خود منتفع نشد. لذا در چنین شرایطی ترکیه مجبور است از بسیاری از سیاستهای قبلی خود عبور کند.
پس شما همچنان اعتقاد دارید، پوتین علیه اردوغان مواضع تندی انتخاذ نخواهد کرد؟
در جریان انهدام جنگنده روسیه توسط ارتش ترکیه، نهایتا فرد مغروری همچون اردوغان ناچار به عذر خواهی از پوتین شد. ولی حادثه ترور سفیر با این موضوع کاملا متفاوت است. این اقدام به هیچ عنوان در راستای منافع دولت ترکیه تعریف نمیشود.
چرا که این ماجرا نشان دهنده نوعی اهمال و خلاء امنیتی در سیستم انتظامی ترکیه است و از جهتی نه تنها این سیستم کفایت لازم برای حفظ جان یک دیپلمات ارشد کشور میهمان را نداشته بلکه فرد ضارب از داخل همین چرخه معیوب امنیتی دولت ترکیه انتخاب شده واین به هیچ روی منافع دولت اردغان را تامین نمیکند.
در عین حال مقامات روسیه با آگاهی از شرایط آسیب پذیر همه جانبه اردوغان تمایلی بر اعمال فشار به حکومت کنونی ترکیه را ندارند؛چنانچه این اهرم فشار میتواند زمینه های فروپاشی دولت وقت ترکیه را بوجود آرود که حتما مسکو بدنبال چنین سیاستی نیست.
گفتگو از : محمدرضا شجاعیان
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد