اهداف ترامپ از جبهه‌گیری علیه ایران

اما آیا براستی جبهه‌گیری‌های خصمانه ترامپ علیه ایران، نشانه‌ای از رفتار خصمانه ایالات متحده در مقابل ایران در سال‌های آتی خواهد بود؟

برای پاسخ به این سوال باید اهداف ترامپ در خاورمیانه را مورد بررسی قرار داد. ترامپ در وهله نخست قصد دارد تا رابطه تیره ایالات متحده و اعراب منطقه بخصوص عربستان را ترمیم کند. هدف دوم وی جلب اعتماد رژیم اسرائیل و تلاش برای ورود تل‌آویو به مناقشات منطقه‌ای در جهت حمایت از مواضع واشنگتن است، امری که در دوره باراک اوباما آن‌طور که مورد انتظار کاخ سفید بود هرگز محقق نشد. هدف سوم ترامپ، ایجاد رابطه‌ای مبتنی بر امتیاز دادن و امتیاز گرفتن رو در رو با روسیه است تا به این طریق بتواند مسکو را در اهداف بلندمدت خود که همان رویارویی با پکن است، همراه سازد و شاید آخرین و تبلیغاتی‌ترین هدف وی مبارزه با داعش در غرب آسیا باشد.

دو هدف اول ترامپ را می‌توان در راستای تقابل سنتی هژمون شرق و غرب دانست که در حال حاضر بیش از دو هدف دیگر با ایران در ارتباط خواهند بود. نباید فراموش کرد که ترامپ اساسا یک تاجر است و به سیاست هم به دید تجارت می‌نگرد، از این روی هر رابطه مستقیمی با سایر کشورها از دید وی یک معامله محسوب می‌شود. ترامپ می‌خواهد قبل از ورود به معامله با اعراب و رژیم اسرائیل، برگ برنده‌ای در دست داشته باشد و چه برگی بهتر از جبهه‌گیری خصمانه علیه ایران؟ در واقع جبهه‌گیری ترامپ در قبال ایران، نهایتا بهانه‌ای است برای فشار به اعراب و اسرائیل بر سر تطبیق مجدد این بازیگران تضعیف شده منطقه‌ای با تئوری جدید نورئالیستی سیاست خارجه کاخ سفید و سیاست‌های کلان ایالات متحده که ایجاد رابطه با روسیه نیز یکی از اهداف همین سیاستگذاری جدید است.

از سوی دیگر، به سه دلیل می‌توان مدعی بود که در زمان کنونی ترامپ علیه ایران رفتار خصمانه‌ای نخواهد داشت.

دلیل اول، نیاز واشنگتن به تهران در جهت مقابله با تروریسم رادیکال تکفیری و ایجاد ثبات در غرب آسیاست، آن هم در زمانی که دیگر کشورهای منطقه غرب آسیا علاوه بر پشتیبانی از گروه‌های رادیکال، هیچ‌گونه تسلطی نیز بر آنها ندارند. دلیل دوم نیز مربوط به روابط تهران و مسکو می‌شود که ممکن است رابطه آینده ایالات متحده و روسیه را با خلل مواجه سازد. تضعیف شدید همپیمانان منطقه‌ای ایالات متحده یعنی عربستان و اسرائیل، بحران حاکم بر سیاست ترکیه و نهایتا چرخش موضعی مصر به سمت روسیه نیز دلیل سوم و عقلانی‌ترین دلیل برای اثبات این مدعاست زیرا حتی با در نظر داشتن اتخاذ سیاست کنش یکجانبه از سوی کاخ سفید، ایالات متحده بدون بهره‌مندی از متحدان قدرتمند در خاورمیانه، به اقدامی مخاطره‌آمیز در مقابل ایران دست نخواهد زد.

دکتر مانی محرابی

عضو هیات علمی اندیشکده روابط بین‌الملل