در «علی‌البدل» کاریکاتور نبودیم

گفت‌وگوی ما درباره مجموعه علی‌البدل شکل گرفت.

وقتی نام ترکیب بازیگران علی‌البدل برای نخستین‌بار منتشر شد، شاید به جرات بتوان تامل‌برانگیزترین اتفاق را در اعلام نام شما به عنوان یکی از دو خان اصلی روستا دانست. این اتفاق از این جهت جالب بود که پیش از این هیچ‌وقت حضور در این فضا را تجربه نکرده بودید و مخاطب تلویزیون هم به دیدن شما در چنین نقش طنزی عادت نداشت. اصلا چطور شد بازی در علی‌البدل را پذیرفتید؟ جذابیت نقش برای خودتان در چه بود؟

به‌طور کلی سه عامل اصلی من را برای بازی در این مجموعه ترغیب کرد. در وهله اول همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید از جذابیت کار خوشم آمد.

همکاری با سیروس مقدم هم برایم عامل دیگر بود. او کارگردانی است که تقریبا می‌شود گفت بیشتر از همه ما ساخت مجموعه‌های تلویزیونی را در کارنامه دارد. او تجربه‌اش به لحاظ کار در تلویزیون حتی از من بیشتر است و گمان کنم بیش از 40 سریال کارگردانی کرده باشد. عامل دیگر، حضور مهدی هاشمی بود و در وهله آخر، خط قصه‌ای را که محسن تنابنده تعریف کرده بود بسیار دوست داشتم. علی‌البدل طرحی هوشمندانه‌ دارد؛ داستان روستایی که در آن همه دارند زندگی‌شان را می‌کنند اما به ناگاه خبر بازدید رئیس‌جمهور همه‌چیز را به هم می‌ریزد و اوضاع آشفته می‌شود. خود این طرح، خوب بود و من آن را پسندیدم.

و پس از پایان ضبط این مجموعه و روی آنتن رفتنش، آیا از چیزی که دیدید رضایت داشتید؟

می‌توانم بگویم ماحصل کار از آن چیزی که فکرش را می‌کردم بهتر شده است. آدم هیچ‌گاه به رضایت کامل دست پیدا نمی‌کند اما من از چیزی که می‌بینم راضی‌ام.

راهنمایی‌های سیروس مقدم چقدر در شکل‌گیری بهتر این نقش در ذهن شما موثر بود؟

مقدم بیشتر آن بخش حرف زدن با ما و صحبت درخصوص نقش‌ها و شکل‌گیریشان را به محسن تنابنده واگذار کرده بود. البته در جلسات حضور داشت، اما مسئولیت هدایت بازیگران بیشتر به عهده تنابنده بود. ما هم حرف او را حرف مقدم می‌دانستیم و در نتیجه براساس تعاملی خوب با هم به پیش می‌رفتیم.

خودتان چیزی را به نقش افزودید؟

نه. حقیقت این است که کاری نکردم. از آنجا که متن فیلمنامه بتدریج آماده شده و قسمت به قسمت در اختیار ما قرار می‌گرفت، در نتیجه فرصت چندانی برای تامل در نقش و فکر کردن به زوایا و ابعاد شخصیتی‌اش برایمان باقی نمی‌ماند. به‌طور کلی به نظرم هنرپیشه این حق را دارد روز اولی که نقش به او پیشنهاد می‌شود، فکرهایش را بکند و اگر از جزئیاتی در کار خوشش نیامد بگوید نه، من این کار را قبول نمی‌کنم! اما وقتی پذیرفت و سر ضبط و فیلم‌برداری رفت، دیگر شایسته نیست مدام وارد بحث و چالش شود. او می‌تواند نظرش را بگوید اما در نهایت تصمیم‌گیری با کارگردان است و شاید چیزی را که می‌گوید قبول نکند. من در کارگردانی بر این نظر هستم و وقتی خودم هم به‌عنوان بازیگر در علی‌البدل حضور یافتم، سعی کردم همچنان رعایتش کنم.

نگاه کارگردانی‌تان چقدر در بازی در این مجموعه دخیل بود؟

سعی می‌کردم این نگاه را خیلی در علی‌البدل نداشته باشم و فکرم را وارد ضبط و دیگر جنبه‌های فنی کار نکنم. این نقش آن‌قدر برایم تازگی داشت که کاملا درگیر بازیگری‌اش بودم و تلاش می‌کردم حواسم باشد طنز نقش وارد لودگی و دلقک‌بازی نشود.

به‌طور کلی ویژگی‌های اصلی نقش‌تان (نریمان‌خان) را چطور تعریف می‌کنید؟ او چه خصوصیاتی داشت؟

این قضیه را باید در کلیت مجموعه بررسی کرد. به هر حال نقش‌های من و مهدی‌ (هاشمی) نقش‌هایی محوری بودند. ما خیلی کاریکاتور نبودیم،‌ قرار هم نبود کاریکاتور بشویم و این مساله را بشدت مدنظر داشتیم. به نظرم خود عوامل ساخت هم چنین چیزی را از ما نمی‌خواستند،‌ چرا که اگر این‌طور بود، به جای ما دو نفر می‌توانستند سراغ بازیگران با طنزقوی تر بروند. در نتیجه این دو خان شخصیت‌هایی بودند که در میانه مرز جدی و شوخی بودن حرکت می‌کردند و این ویژگی اصلی‌شان بود.

و حالا فکر می‌کنید تجربه بازی در علی‌البدل آن‌قدر خوب بوده که شما را به بازی دوباره در نقش‌های طنز ترغیب کند و حتی باعث شود در آینده کاری طنز بسازید؟

نه، خیال ندارم کاری طنز بسازم و هرگز وارد این ژانر نخواهم شد،‌ چرا که با آن آشنایی ندارم و ضوابطش را نمی‌دانم. در نتیجه چنین تصوری را به‌عنوان کارگردان از خودم ندارم. ولی اگر در مقام بازی دوباره به من پیشنهادی بشود، بررسی‌اش خواهم کرد و ممکن است باز هم قبول کنم.

گفته می‌شود امسال بودجه اختصاص داده شده به تولیدات نمایشی افزایش یافته و شاهد پخش مجموعه‌هایی باکیفیت خواهیم بود. شما قصد ندارید در چنین شرایطی مجموعه‌ای را در تلویزیون بسازید و کارگردانی کنید؟

همه‌چیز بستگی به شرایط دارد. سریال ساختن هم در تلویزیون مثل زن گرفتن است. باید دو طرف ماجرا که همان سازندگان و مدیران تلویزیون هستند، با هم حرف‌هایشان را بزنند، خواسته‌هایشان را بگویند و ببینند در کاری که می‌خواهند انجام بدهند اصلا با هم تفاهم دارند یا نه. تنها در این صورت است که کاری خوب ساخته می‌شود و نتیجه‌اش هم خوب از کار درمی‌آید.

شما از کارگردانان صاحب نام در زمینه ساخت مجموعه‌های اکشن و پلیسی هستید و تعدادی از مطرح‌ترین مجموعه‌های این ژانر را هم در تلویزیون ساخته‌اید. با این حال به نظر می‌رسد مدتی است ساخت این نوع مجموعه‌ها در تلویزیون کم‌رنگ شده و سازندگان آثار عموما به داستان‌هایی خانوادگی و اجتماعی محدود مانده‌اند. دلیلش را در چه می‌دانید؟

ژانر پلیسی یکی از ژانرهای محبوب دنیاست. حتی اگر بخواهیم فقط سینمای آمریکا را در نظر بگیریم، می‌بینیم 70 درصد تولیدات به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در ژانرهای پلیسی و جنایی قرار دارند. ما در ایران هم ساخت مجموعه «خواب و بیدار» را با همین نیت شروع کردیم و به دنبال ایجاد اتفاقاتی جدید بودیم. با این حال مشکلاتی هم وجود دارد، چرا که در ساخت آثار پلیسی همه‌چیز باید حساب شده، دقیق و درست باشد و از داستان گرفته تا جنبه‌های منطقی داستان همه با هم دارای هم‌خوانی باشد و ساختاری مشترک را شکل بدهند. این کار آسانی نیست.

جذابیت، شرط دیده شدن آثار

الان فضای تلویزیون به شکلی شده که مخاطبان اقبال خوبی به آثار دارند و هر مجموعه‌ای که روانه آنتن شود، دیده می‌شود. بازپخش‌های متعدد و تکرارهای گوناگون هم به کمک دیده شدن بیشتر آمده است و هر مجموعه در روز چهار یا پنج بار تکرار می‌شود. چند روز پیش عده‌ای از استرالیا با من تماس گرفتند و گفتند علی‌البدل را می‌بینند. این اتفاق جالبی بود. هر کاری اگر جذابیت داشته باشد، به هر حال دیده می‌شود و این امری قطعی است.

زهرا غفاری

رادیو و تلویزیون