به سوی الگوی بومی مناظره انتخاباتی

به گزارش جام جم آنلاین از روزنامه صبح نو، در اولین نشست این هفته که با حضور دکتر علی دارابی معاون امور استانهای صداوسیما، دکتر حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی و رسانه ای رئیس جمهور، دکتر رضا پورحسین مجری سابق مناظره های ریاست جمهوری، دکتر سید امیر سیاح مدیر گروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیما، دکتر محمدمهدی اسماعیلی عضو هیات علمی دانشگاه صداوسیما، دکتر غلامرضا غلامی و حسین فردرو کارگردان برنامههای گفت وگو محور برگزار شد، تجربه ها، نقدها و راهکارهای مناظرات تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری مورد بررسی قرار گرفت.

سید امیر سیاح مدیر گروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیما اولین سخنران این نشست بود. وی با اشاره به اهداف مناظره ها در صداوسیما گفت: هدف از مناظره ها این است که مردم و افکار عمومی بتوانند نظرات و ایده های هر یک از نامزدهای انتخاباتی را مقایسه کنند. اهداف دیگر مناظره گرم کردن تنور انتخابات، معرفی نامزدها به مردم و شناخت موقعیت آنها و باز کردن مچ نامزدها است.

سیاح در ادامه نشست ضمن ارائه پیشنهادها برای مناظره های دوره دوازدهم ریاست جمهوری مقایسه ای هم بین الگوی مناظره سال ۸۸ و مناظره سال ۹۲ انجام داد و گفت: در مناظره های سال ۸۸ زمینه برای تخاصم و منازعه وجود داشت و مناظره سال 88 برعکس مناظره سال 92 ، باعث تحریک احساسات و هیجان بیشتری در جامعه شد و در این مناظره نامزدها به نقد متقابل روی آوردند. درحالیکه مناظرههای سال ۹۲ بیشتر باعث تحریک اندیشه مخاطبان و مردم شد. همچنین تبیین گرایشها و مقایسه آرا و برنامه های نامزدهای انتخاباتی در مناظره های سال 92 محقق شد.

سیاح با اظهار این نکته که می تواند مدل و الگوی مناظره سال ۹۲ را برای مناظره های ریاست جمهوری سال ۹۶ به کار گرفت، گفت: در مناظره دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری می توان 4 بخش مجزا برای کاندیداها در نظر گرفت؛ بخش اول به معرفی برنامه و بخش دوم پاسخ به سؤالات تخصصی و بخش سوم سؤال کاندیداها از یکدیگر باشد و در بخش پایانی هر یک از کاندیداها بیانات خود را جمع بندی کرده و پیام آخر خود را به مخاطبان برسانند.

در ادامه این نشست علی دارابی معاون امور استانهای رسانه ملی کشف حقیقت را هدف اصلی مناظره ها دانست و عنوان کرد : ما با درس آموزی از مناظرات سال ۸۸ به استقبال مناظرات سال ۹۲ رفتیم و یکی از تأثیرگذارترین ساختارها در انتخاب مردم، همین مناظره های انتخاباتی نامزدها است و در مرتبه بعد مستندهای انتخاباتی کاندیداها نقش موثری دارند.

علی دارابی با اشاره به مناظرات سال ۹۲ گفت: مساله اصلی که در مناظره ها مدنظر داشتیم این بود که مناظره باید مبتنی بر یک ساختار و آیین نامه هایی باشد و نباید در مناظره ها سیاه نمایی اتفاق بیافتد و باید همواره صداقت و راستگویی بر عملیات روانی علیه کاندیدایی غلبه داشته باشد.

دارابی ضمن اشاره به رسالت صداوسیما در بالا بردن دانش و آگاهی مردم گفت: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران هم یادگیرنده و هم یاد دهنده است و رسانه ملی در این انتخابات و مناظره ها نقش مهمی دارد و با شفاف سازی و آگاهی بخشی این حق را به مردم می دهد که قدرت تصمیم گیری داشته باشند و افراد شایسته را انتخاب بکنند.

معاون امور استان های رسانه ملی در این نشست با اشاره به فضای حاکم در مناظره ها عنوان کرد: ما باید بپذیریم که هنوز در ابتدای کار هستیم. باید به سمت عقلانی تر شدن و منطقی تر شدن این مناظره ها برویم چراکه در مناظره سال ۸۸ آنچه اتفاق افتاد یک کیفرخواست علیه نظام جمهوری اسلامی بود و در این مناظرهها کاندیداها کارنامه جمهوری اسلامی را زیر سؤال بردند.

در این نشست حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی و رسانه ای رئیس جمهور، از صداوسیما به دلیل عدم استفاده از تجربه مناظره سال 76 در مناظره های سال ۹۲ و ۸۸ انتقاد کرد و گفت: مناظره های سال ۷۶ موفقتر از مناظره های سالهای قبل بود و دلیل این موفقیت آمیز بودن مناظره های سال ۷۶ داشتن تخصص لازم افراد و دستاندرکاران مناظره ها بود.

وی سپس برای مناظره های انتخابات ریاست جمهوری پیشنهادهایی را مطرح کرد و گفت: در مناظره ها می توان از تماشاگران نیز استفاده کرد. به طوریکه عدهای از تماشاگران ساکت و صرفاً بیننده و عده ای دیگر سؤال کننده و فعال باشند و از این طریق می توان با مخاطبان ملی و کسانی که در حال تماشای مناظره ها هستند تعاملی برقرار کرد.

آشنا سپس به سوالاتی پرداخت. ازجمله اینکه آیا فقط صداوسیما می تواند مناظره ها را پخش کند یا رسانه های دیگری هم میتوانند مناظرات را پخش کنند و آیا سوالاتی که از کاندیداها پرسیده می شود باید مچ کاندیداها را باز کند و هوش هیجانی آنها را بسنجد؟

وی با اشاره به سوالاتی که از کاندیداها پرسیده می شود، گفت: ما نمیتوانیم بدون رضایت آگاهانه مناظره کنندگان سؤال طرح کنیم و باید اول سؤالات را به مناظره کنندگان بدهیم و طرح این سوال ها حق برگزارکنندگان مناظره ها نیست.

آشنا مناظره ها را حاصل تعامل سه فرهنگ بیان کرد و گفت که آنچه مناظره را می سازد فرهنگ سیاسی کشورهاست. وی فرهنگ سیاسی و فرهنگ سازمانی و فرهنگ رسانه ای مردم را شکلدهنده و سازنده مناظره ها عنوان کرد.

آشنا همچنین در خصوص مناظره ها گفت که صداوسیما به عنوان رسانه ملی باید بعد از انتخابات اعتبارش نسبت به گذشته بیشتر شود و هر یک از کاندیداها باید احساس کنند که حرفی را که می خواستند بزنند، در این مناظره ها زده اند و ناگفته ای نمانده است و مردم هم باید احساس کنند که به شعورشان توهین نشده و در نهایت نظام هم باید هر آنچه را که از مناظره می خواسته به آن دست یابد و برای من مهمتر از همه چیز اعتبار رسانه ملی است.

غلامرضا غلامی عضو هیات علمی دانشگاه صداوسیما با اشاره به مساله انتخابات و اهمیت آن گفت: انتخابات لیله القدر نظام است و چون کارهایی که رئیس جمهور انجام میدهد ممکن است کشور را تا سالهای طولانی عقب بیاندازد درنتیجه باید برای انتخاب افراد شایسته تلاش کنیم و آنچه در انتخاب شدن افراد مهم است تبلیغات است و تبلیغات رمز موفقیت هر کاندیدایی است.

غلامی در ادامه با بیان اهمیت مناظره ها گفت: در انتخاب افراد شایسته نقش مناظره ها مهم و مناظره ها ضربه اساسی و تأثیر بالایی در انتخاب مردم دارند و اگر اهمیت مناظره ها را درک کنیم باید متناسب آن برنامهریزی دقیق داشته باشیم و نقش صداوسیما غیر جانبدارانه و با نگاه ملی است.

وی سپس ملاحظاتی پیرامون مناظره ها در رسانه ملی عنوان کرد و گفت: باشکوه برگزار شدن انتخابات باید اولین خواسته باشد و مناظره ها باید باشکوه باشند و سیاه نمایی از کشور نباید در مناظره ها صورت بگیرد. چراکه پرستیژ یک جامعه را در سطح ملی و بین المللی نشان می دهد.

غلامی ملاحظه دوم در مناظره ها را داشتن آزادی در مناظره ها و به حداقل رسیدن خطوط قرمز دانست و گفت: در عین اینکه آزادی باید در مناظره ها حاکم باشد نباید از عقلانیت، منطق و هیجان کاذب برخوردار باشد.

غلامی در خصوص مناظرات سال 88 و مقایسه آن با مناظره سال 76 گفت مناظره سال 88 جذابتر، مخاطب پسندتر و بهتر بود و دلیل حوادث بعد از انتخابات 88 این بود که نخبگان سیاسی از پختگی و ظرفیت لازم برخوردار نبودند و نتوانستند از فضای گفت وگو استفاده درستی بکنند.

رضا پورحسین که به عنوان یکی از مجریان سابق مناظره ها شناخته می شود در این نشست گفت: کسانی که تصور می کنند در سال ۸۸ مناظرات تلویزیونی ریاست جمهوری در به وجود آمدن شرایط بعد از انتخابات مؤثر بود و مناظره ها شرایط ملتهب اجتماعی و سیاسی جامعه را تسریع کرد، اشتباه می کنند. چراکه مناظره سال ۸۸ منازعه بود و از قبل مشخص بود که هریک از کاندیداها با چه نیتی آمده اند و اسناد و مدارک و تصاویر هم گویای این نکته است و اینکه گفته شود مناظرهها باعث متشنج شدن جامعه شد، از سر بی اطلاعی است.

پورحسین در ادامه با اشاره به خصایص مجری مناظره ها گفت: مجری مناظره باید بتواند شخصیت باسواد و بدون اضطرابی را به مردم نشان بدهد و اگر مجریان ما اینطور عمل کنند در مکانیسم درستی قرارگرفته ایم. مکانیسمی که می تواند آرامش را به سطح مناظره بکشاند و سپس به جامعه نیز منتقل کند.

پورحسین ضمن اشاره به توانمندی مجریان مناظره گفت: نباید مجری در بحث محتوایی اظهارنظر بکند و مجری باید به لحاظ ساختاری مناظره را به سمتی ببرد که مناظره به حاشیه نرود و بحثهای نیمه کاره در مناظره ها به حداقل برسد تا مخاطب بتواند از بحثهای کاندیداها نتیجه گیری داشته باشد و به جمعبندی برسد.

حسام الدین آشنا در پایان این نشست به جمعبندی مباحث گفته شده پرداخت و گفت: میتوانیم با برگزاری این مناظره ها سنت گذاری بکنیم و به این نتیجه برسیم که مناظره حق مردم است و فرهنگ مناظره ها باید از پایین شروع شود و سپس به سطح نخبگانی برسد و بهتر است مناظره ها از مدارس و دانشگاهها شروع شود و کاندیداهای ریاست جمهوری برای ارائه افکار و اندیشه های خود به سطح دانشگاهها رفته و به ایراد سخنرانی بپردازند تا مردم و دانشجویان افراد شایسته و صالح را بشناسند و با برگزاری مناظرهها در دانشگاهها و مدارس می توان در سطح ملی و در رسانه ملی شاهد مناظرات خوبی باشیم.

علی دارابی هم در خاتمه جلسه گفت: متاسفانه تمامی دولت ها همیشه از رسانه ملی توقع بالایی داشته اند و همه دولت ها می خواهند که رسانه ملی تریبون تبلیغاتی و بلند گوی آنان باشد. فقط در دوره ای که ریاست صداوسیما بر عهده محمد هاشمی بود مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی این توقعات را نداشتند.

سلسله نشست هایی با عنوان مناظره های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری از دیروز دوشنبه ۲۸ فروردین سال ۹۶ به صورت هفتگی در دانشکده ارتباطات دانشگاه صداوسیما برگزار میشود.