شناخت عصر دیجیتال، لازمه کار مدیران، کارآفرینان و سیاست گذاران

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روابط عمومی همایش مدیریت در عصر دیجیتال، در ابتدای همایش دکتر منافی دبیر همایش با اشاره به سختی های برگزاری چنین همایشی که با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری احتمال می رفت توجه کمتری معطوف به این رویداد شود از استقبال چشم گیر حضار تشکرکرد و همچنین از همکاری دیگر اساتید مدعو و همکاران موسسه ی آموزشی مدیریت معنا قدرانی نمود. وی با اشاره به اینکه پرفوسور چارلز هندی که در حیطه ی مدیریت سازمانی و تببین اندیشه های نوین مدیریت جزو متفکرین برجسته ی جهان به شمار می رود برای نخستین بار است که در ایران برای ایراد سخنرانی حضور پیدا می کند بر اهمیت چنین رویدادهایی در سطح ملی تأکید کرد و سپس به معرفی پنل برنامه پرداخت.

در بخش نخست دکتر اسماعیل ملک اخلاق رئیس مرکز آموزش مدیریت دولتی با این پرسش صحبت خود را آغاز کرد که در حال حاضر ما در کدام عصر به سر می بریم؟

دکتر ملک اخلاق عنوان کرد: در حال حاضر ما در موج چهارم تحت عنوان حکم رانی عصر نوین به سر می بریم.

وی با تأکید بر این نکته که نیازی به پیچیده کردن مباحث تکنولوژیک در دنیا نیست اشاره کرد: ارائه ی خدمات رفاه عمومی نظیر مدارس حرفه ای نوین، بیمارستان ها و دانشگاه های حرفه ای نوین و نیز دولت نوین از خروجی های این مباحث به شمار می رود. یکی از مشکلاتی که در ایران وجود دارد عدم ورود مباحث فنی در کارکردهای اجتماعی به جهت ارائه ی خدمان نوین است.

وی به این موضوع پرداخت که یکی از مباحثی که در دنیا پس از مطرح شدن تجارت الکترونیک شکل گرفت، بحث دولت های دیجیتال است. رئیس مرکز آموزش مدیرید دولتی با اشاره به کارکردهای این دولت نظیر: گردش اطلاعات، همگانی شدن اطلاعات و رابطه ی نزدیک دولت با مردم بر این نکته تأکید داشت که مفهوم دولت در حال تغییر است.

او با طرح این مبحث که اشاعه ی فرهنگ داده محور از نتایج دولت دیجیتال است خاطر نشان کرد: به جهت مشارکت مردم و نقش آن ها در اداره ی نهادهای اجتماعی عصر حاضر، شرکت های شهروندگرا به وجود آمده اند. شرکت هایی که تمام فرآیند تولید محصولات خود را در معرض دید مشتریان می گذارند یا مناسبت قیمت تمام شده ی کالا ها را در انظار عمومی قرار می دهند.

ملک اخلاق افزرود: در هرجایی هزینه های یک سازمان راز باشد، نظام آن سازمان شفاف نیست. از پیامدهای دولت دیجیتال آشکار کردن رازهاست.

وی همچنین به دیگر پیامدهای دولت دیجیتال مانند توسعه ی فضای خصوصی افراد و امنیت اطلاعات به جای انتشار آن در فضای مجازی و همچنین توسعه ی همکاری ها و روابط جهانی و نیز کشف و بهره گیری فرصت های جهانی در ایجاد روابط با جهان اشاره نمود.

سپس در ادامه دکتر آسوشه معاون مرکز ملی فضای مجازی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان این نکته که در مدیریت عصر دیجیتال اگر به ادبیات این حیطه واقف نباشیم حرکات پیوسته را ناپیوسته خواهیم خواند، به دو کلید واژه IT و ICT اشاره کرد که معتقد است دوره ی آن ها به عنوان تسهیل گر (Enabler) خیلی پیش تر به پایان رسیده و امروزه به عنوان ریشه ای شناخته می شود تا بتواند ثروت و رفاه و شفافیت برای عموم ایجاد کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تأکید کرد: امروزه ما دیگر قائل به دو فضای مجزا در زندگی انسان نیستیم بلکه فضای مجازی را ادامه ی زندگی واقعی انسان می دانیم که IT، سلامت الکترونیک یا حتی مکان های کاری بخش ناچیزی از این فضا را به خود اختصاص می دهند.

دکتر آسوشه افزود: امروزه فضای مدیریتی با پنجاه سال پیش تفاوت دارد چراکه سرعت تغییرات نه تنها در مورد تکنولوژی به عنوان یک فن، بلکه در اثرات تکنولوژی که در زندگی ما ایجاد شده باید مورد توجه قرار گیرد. فضای دیجیتال فضای راحتی برای زندگی نیست. می شود در آن با رفاه زندگی کرد اما شرایط نسبت به گذشته متفاوت شده و با آن آرامش و سادگی که پیش تر بود قابل مقایسه نیست.

در ادامه ی همایش حضار به بازدید از نمایشگاه جانبی که برگزار شده بود پرداختند و بعد از آن دکتر رهنورد به جهت دعوت از پرفسور چارلز هندی در معرفی ایشان گفت: پرفسور هندی در زبان مدیریت به عنوان یکی از مراجع علمی نظریه پرداز به شمار می آید.

وی سپس به شماری از نظریه های پرفسور هندی نظیر پرتفوی کارکنان، نظریه چهارگانه ی فرهنگ سازمانی و همچنین نظریه سازمان شبدری اشاره کرد و از ایشان به جهت ایراد سخنرانی با محوریت بازآفرینی خود و جامعه در عصر دیجیتال دعوت به عمل آورد.

پرفسور هندی صحبت خود را با این جمله آغاز کرد که: فکر می کنم زندگی ساده است. همین.

سپس با اشاره به تصویر یک منحنی توضیح داد: این روندی است که برای هر زندگی نظیر زندگی خودمان، دولت ها، سازمان ها و حتی امپراطوری ها اتفاق می افتد. در شروع با سرمایه گذاری که انجام می دهیم امیدوارانه پیشرفت می کنیم و صعود رخ می دهد و آنگاه که به نقطه ی اوج منحنی می رسیم در سراشیبی زوال سقوط می کنیم.

سپس با اشاره به نام یکی از کتاب های خود تحت عنوان «منحنی دوم» تشریح کرد که ما همیشه تمام توان و تمرکز خود را روی این امر می گذاریم که به نقطه ی اوج برسیم. اما نظریه منحنی دوم به ما می گوید برای جلوگیری از سراشیبی زوال باید پیش از آنکه به نقطه اوج رسید مسیر منحنی را به گونه ای دیگر تغییر داد. قبل از آنکه خیلی دیر شود. مدل منحنی دوم پرفسور هندی بیانگر این نکته است که همواره باید آگاه بود به موقع به تغییر مسیر خود بیاندیشیم.

وی پس از این مقدمه مطرح کرد: در عصر دیجیتال خواه ناخواه باید روند تغییرات را پذیرا باشیم. این امر که اطلاعات به وسیله ی اینترنت تا به این حد سهل الوصول شده برای برخی هیجان انگیز و برای برخی دیگر وحشت آور است. مسئولین نمی دانند چگونه با جریان آزاد اطلاعات کنار بیایند.

وی افزود: پیشنهاد من این است که به جای مقاومت دربرابر این رودخانه جاری، در آن شنا کنیم و به افق های تازه برسیم. من نگران کسانی هستم که در این جریان اطلاعات غرق می شوند و کاری که می توانیم برای این دسته از افراد انجام دهیم کمک کردن به آن ها برای ساخت منحنی دوم خودشان است. اوضاع در حال تغییر است و شیوه کار کردن ما نیز طبعا دچار تغییر می شود. من نسبت به آینده خوش بینم. در عصر جدید اطلاعات هیچ مرزی نمی شناسند. هرکس می تواند با هرکس که می خواهد در ارتباط باشد و این پتانسیلی است برای ایجاد تجارت هایی که حتی به فکرمان تا به حال خطور نکرده است.

هندی سپس با مثالی درباره ی محل زندگی خود که حدود صد سال پیش برای یک خانوار به همراه آشپز و معلم خصوصی کودکان و ندیمه و خدم بود و امروز همین ساختمان برای هفت خانوار مجزا تقسیم شده به این مسئله پرداخت که در عصر حاضر چنین اتفاقی برای سازمان ها درحال رخ دادن است. مدیریت سلسله مراتبی که در آن هرکس بر کار زیردستی خود نظارت دارد جای خود را به سازمان هایی با اندازه های کوچک تر می دهد که افراد در آن تبدیل به گروه هایی می شوند موازی با هم که با یکدیگر در ارتباط اند.

نویسنده کتاب خدایان مدیریت با ارائه ی مثالی گفت: اگر سازمان را یک کرم ابریشم در نظر بگیریم، هشتاد درصد کارکنانی که در بدنه ی این سازمان فعالیت دارند از شغل خود ناراضی اند چرا که کسل کننده است و تنها انجام دهنده ی دستوراتی هستند که از بالا به آن ها محول می شود. اما اگر افراد در سر کرم ابریشم باشند و به دنبال پیدا کردن غذا، آنگاه دارای هدفی هستند و با اتفاقات سازمان درگیر می شوند. مسیر بالندگی این کرم ابریشم در نهایت ختم به پروانه شدن می شود. در حال حاضر ما در عصر اقتصاد پروانه ای هستیم و آنگاه که این کرم به پروانه بدل شود، تجارت های متفاوتی به وجود می آید.

وی در همین راستا این مسئله را مطرح کرد که اگرچه سازمان ها درنهایت نمی توانند دموکراتیک باشند، اما می توانند با کارکنان خود مانند شهروندان یک شهر برخورد کنند. سازمان های شهروندگون، سازمان هایی هستند که برای کارکنان خود مانند شهروندان یک شهر حقوقی قائل هستند و آن را محترم می شمارند.

پرفسور هندی سپس با ارجاع به سخنان فیلسوف یونانی ارسطو که معتقد بود در درون هر انسانی دانه های طلایی وجود دارد که می تواند با پرورندان آن ها کاری که دوست دارد را انجام دهد به تببین این مسئله پرداخت که در دوره های پیشین زندگی تنها من باب نجات یافتن بود و در درآمدی نسبی برای یک زندگی نسبتن مرفه خلاصه می شد اما ارسطو پیشنهاد یک شادی پویا و محرک را می دهد به این ترتیب که هر کس کاری را که دوست دارد انجام دهد و دانه های طلایی وجود خود را آبیاری کند و کود بدهد و از آن مراقبت کند تا شکوفا شود. وی در توضیح تفاوت این مسئله با خودخواهی شخصی گفت: اگر هرکس در آن کاری که دوست دارد، بهترین باشد... پس دیگران نیز طبعن از تخصص او کامیاب خواهند شد.

در ادامه دکتر امیر شاهرخی، رئیس ستاد اجرایی همایش و رئیس هیات مدیره معنا، علت برگزاری این همایش را ایجاد نگرش صحیح مدیران، سیاست گذاران و کارآفرینان با انقلاب دیجیتالی پیش رو معرفی کرد. همچنین وی دعوت از بزرگان و متفکران تراز اول دنیا را راهی صحیح و ضروری برای یادگیری و استفاده از علم روز دانست و استقبال گسترده از این همایش را در بحبوهه مباحث انتخاباتی، نشان از درک صحیح موضوع توسط جامعه کارآفرینی و علمی کشور دانست و وعده استمرار این مسیر را داد.

در بخش بعدی همایش دکتر فریدون قاسم زاده در زمینه صنعت IT صحبت کرد و برخی تأثیرات IT بر نقدینگی شرکت های بزرگ را برشمرد و اثرات IT در مناسبات بورس و نرخ تولید جوامع را بررسی کرد. سپس با ارئه این آمار که درایران نزدیک به سی میلیون تلفن همراه هوشمند مورد استفاده ی مردم است و ایران حدود شصت و پنج میلیون کاربر اینترنتی دارد بیان کرد که جایگاه ایران میان کشورهای دیگر جایگاه مناسبی است و این امر نشان از آن دارد که سطح اطلاعات عموم مردم در این زمینه نسبتن خوب است فلذا امید می رود در دولت بعدی شاهد شکوفایی بیشتری در زمینه ی صنعت IT باشیم.

در ادامه دکتر هوشمند به بحث مدیریت سلامت دیجیتال (E.H.R.) پرداخت و با ارئه مثال هایی در زمینه ی پزشکی دیجیتال این مبحث را مطرح کرد که مزیت های IT و ICTعلوم متفاوت پزشکی را دربر می گیرد و در زمینه های درمان بالینی و پاراکلینیک می توان از پزشکی دیجیتال استفاده کرد که متأسفانه همیشه در سیاستگذاری های دولت مغفول مانده است.

وی با تأکید بر این نکته افزود: ما در هر دو بخش، چه سیاستگذاران فرهنگی و چه مدیران اجرایی ضعیف عمل کرده ایم. باید متوجه بود که صنعت IT دیگر صرفن یک فن نیست، بلکه تفکری است که خواه ناخواه باید به سمتش حرکت کرد و به جای ایستادگی مقابل تغییرهای پیش رو نگرش خود را تغییر دهیم. چرا که این یک سرمایه گذاری آینده نگر در این حیطه است.

پس از آن دکتر رهنورد با محوریت چشم انداز توسعه در عصر دیجیتال بیان کرد که تکنولوژی های دیگر نظیر نانوتکنولوژی ها و بیوتکنولوژی ها در کنار ICT مکمل یکدیگرند و کشورهایی که مسیر توسعه را طی کرده اند توانسته اند در ترکیبی صحیح از هر سه ی این موارد به نفع پیشرفت خود استفاده کنند.

وی سپس این پرسش را مطرح کرد که آیا کشورهای درحال توسعه باید در قاب نظریه وابستگی، به کشروهای توسعه یافته نگاه کنند و با پیگیری روندهایی که در آن ها اتفاق افتاده به این مسئله بپردازد که چگونه همان روندها را دنبال کنند؟ یا می توان رویکردی دیگر را برای توسعه در عصر دیجیتال در نظر گرفت؟ در بخش کاربردی و عملی همایش ابتدا ناصر غانم زاده مدیر شرکت اوپاتان با موضوع کسب و کارهای عصر دیجیتال پیرامون دو مفهمو نوآوری های پیوسته (Sustaining Innovation) و نوآوری های برهم زننده (Disruptive Innovation) سنخرانی کرد و به ویژگی های کسب و کارهای برهم زننده پرداخت که معمولا در آغاز کار از سمت شرکت های بزرگ نادیده گرفته می شوند و توجهی به آن ها نمی شود اما رفته رفته رشد می کنند و بازار را از دست بازیکنان اصلی آن محصول خارج می کنند.

وی ویژگی های نوآوری های برهم زننده را قیمت بسیار پایین آن ها، کارایی و راندمان بالا تر، حاشیه سود بالا برای مدیران، در دسترس قرار دادن محصولات برای عموم به صورت فراگیر و نیز کوچک بودن سازمان ها دانست سپس ویدئویی محصول دانشگاه هاروارد با موضوع کسب و کارهای برهم زننده و علل کنار رفتن نوآوری های پیوسته پخش شد.

در انتها مدیر شرکت اوپاتان در حیطه های مختلف نظیر روباتیک، ژنتیک، هوش مصنوعی و امنیت مجازی مثال هایی از این کسب و کارها مطرح کرد و با این جمله که: در آینده این نوآوری ها زندگی مارا تغییر خواهند داد به بحث خود پایان داد. سپس با هدایت آرش برهمند، از چند تن از مدیران موفق کسب و کارهای حیطه ی دیجیتال نظیر تپسی، تخفیفان، باهمتا و... دعوت به عمل آمد تا پیرامون تجربیات خود و مواجه شان با مشکلات احتمالی پیش رو در راه اندازی چنین تجارت هایی جلسه ی پرسش و پاسخی با حضار در همایش شکل بگیرد.

دکتر علینقی مشایخی، استاد و بنیانگذار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف سخنران مراسم اختتامیه بود که به بخشهایی از زندگی چارلز هندی و علت اهمیت کارهای وی پرداخت. دکتر مشایخی گفت «در اثبات بزرگی شخصیت چارلز هندی نیاز به بیان مطلب تازه ای نیست و با یک جستجوی ساده می توان به جایگاه علمی وی پی برد. اما چیزی که باید به آن توجه کرد، این است که چارلز هندی قبل از مدون کردن اندیشه های خود را در کتاب منحنی دوم یا The Second Curve، به همین شیوه زیسته است و زندگی پربار ایشان از بیش از شش منحنی تشکیل می شود که نشان از شخصیت یادگیرنده ایشان دارد.»

در این همایش جایزه سال موسسه معنا به «کارآفرینی تاثیرگذار دیجیتال» به خیریه نیکوکاری مهربانه تعلق گرفت و خانم گلرخ بحری به نمایندگی از مهربانه تقدیرنامه خود را دریافت کرد.