نمایندگان اصناف در مجلس اول! +عکس

این دوره دو ساله را مشروطه صغیر گویند زیرا در تابستان دو سال بعد در 1287 هـ.ش با توطئه مشترک محمدعلی‌شاه قاجار و دولت روسیه تزاری و با به توپ بستن مجلس شورای ملی – عمارت بهارستان- به وسیله توپخانه لیاخوف کلنل قزاق روسی و بازداشت و اعدام عده‌ای از نمایندگان مجلس و روزنامه‌نگاران و وعاظ و غارت تابلوفرش‌ها و چلچراغ‌های ساختمان مزبور مجلس موقتا تعطیل شد.

ایران پس از ژاپن و عثمانی اولین کشور آسیایی بود که در حدود 111 سال پیش دارای رژیم پارلمانی شد.

با این یادآوری که سلطان وقت عثمانی(سلطان عبدالحمید) رژیم پارلمانی را از بین برد و سلطنت خود را از دست داد و یک سال بعد هم محمدعلی‌شاه در اثر قیام مردم به سرنوشت او دچار شد و معزول و تبعید گردید.

نکات جالب مجلس اول

یکی از نکات جالب انتخابات دوره اول مجلس شورای ملی ایران که آن را با پیشوند «مقدس» می‌خواندند این بود که انتخاب وکلای مجلس در تهران که پایتخت و دارالخلافه جلیله خوانده می‌شد طبقاتی و صنفی بود ولی در ولایات این وضعیت حاکم نبود. در تهران چون تقریبا همه طبقات در جنبش عدالت‌خواهی که بعد نام آن به جنبش مشروطیت تغییر یافت شرکت کرده بودند، گزینش نمایندگان مجلس از میان صنوف مختلف انجام شد.

برای جلب رضایت دربار و خشنود کردن مظفرالدین‌شاه که فرمان مشروطیت را امضا کرده بود قرار شد دربار هم نمایندگانی در مجلس داشته باشد.

ابتدا دو شاهزاده قاجار به نمایندگی از شاهزادگان برگزیده شدند. شاهزاده اسدالله میرزا و شاهزاده ثقه‌السلطنه. دو وکیل هم نماینده علمای تهران و دو طلبه نماینده طلاب علوم مذهبی بودند.

تجار تهران که نقش مهمی در تشویق مردم به پیگیری نهضت داشتند از جمله حاجی‌محمدحسین امین‌الضرب و اسماعیل‌آقا مغازه و معین‌التجار بوشهری ده نماینده به مجلس فرستادند.

اعیان و ملاکین و در راس آنها صنیع‌الدوله مهندس پلی‌تکنیک از آلمان و محمودخان احتشام‌ السلطنه سفیر اسبق ایران در آلمان و جوادخان سعدالدوله شش نماینده و اشراف، ملاکین توابع تهران هم شش نماینده در مجلس داشتند.

نمایندگان اصناف

درکنار اینها ،اصنافی نیز درمجلس اول نماینده داشتند که برخی از آن به قرار زیر است:

1-‌ تذهیب‌کار – صحاف – کاغذفروش – کتاب‌فروش یک وکیل

2- خیاط – رفوگر – عبادوز – رخت‌دوز – پرده‌دوز – قلاب‌دوز یک وکیل

3- بزاز، حریرفروش، زیره‌فروش – دوره‌گرد یک وکیل

4- عطار، دوافروش، چای‌فروش، سقط‌فروش یک وکیل

5- سمسار، حلاج، لحاف‌دوز، کهنه‌فروش یک وکیل

6- زرگر، دوات‌گر، آهنگر، حلبی‌ساز یک وکیل

7- توتون‌فروش، سیگارفروش، تنباکوفروش یک وکیل

8- خباز، علاف، نارفروش یک وکیل

9- چوب‌فروش، نجار، صندلی‌ساز، خراط، حصیرباف یک وکیل

10- علاقه‌بند، زردوز، یراق‌دوز، یراق‌باف، زرکش یک وکیل

11- یخدان‌ساز، سراج، لباف، ترکش‌دوز، پالان‌دوز و چادردوز یک وکیل

12- بقال، بنکدار، آجیل‌فروش، میوه‌فروش، علاف جزء، رزاز یک وکیل

13- کلاهدوز و کلاه‌مال و پوست‌دوز و خراز یک وکیل

14- کفش‌دوز و پاره‌دوز یک وکیل

15- قصاب، دباغ، مرغ‌فروش، بره‌فروش یک وکیل

16- صنف قهوه‌چی (این صنف بسیار مهم بود) یک وکیل

17- قناد، ‌گیوه‌فروش، جوراب‌فروش، جوراب‌دوز یک وکیل

18- صرافان یک وکیل

19- مقنی‌ها، معماران، فخاران، بنایان، کاشی‌پزان، کوزه‌فروشان، کوزه‌پزان، نقاشان و سنگ‌تراشان یک وکیل

20- عصار، شماع و صابون‌پز و صابون‌فروش و نفت‌فروش یک وکیل

21- مسگر، تفنگ‌ساز، کالسکه‌ساز، غداره‌ساز (نوعی شمشیر پهن قداره هم می‌نویسند) ریخته‌گر، سفیدگر، خورده ‌فروش یک وکیل

22- آهنگر و چلانگر و نعل‌بند و میخ‌بر و نعل‌بر و نعل‌ساز و طارمی‌ساز یک وکیل

23- سلمانی و خرازی و یخچالی و میراب یک نفر

24- خرازی فروش و ساعت‌ساز و جوراب‌باف یک وکیل

25- پلویی (پلوپز) چلوپز، آشپز، کبابی، کله‌پزی و جگرپز یک وکیل

26- بلورفروش و شیشه‌بر یک وکیل

27- زرتشتیان یک وکیل

28- ارامنه یک وکیل که آقا سیدمحمد طباطبایی مجتهدنیا به خواست ارمنیان نمایندگی آنان را پذیرفت.

29- هنود (هندیان و سیک‌های تهران) که آقای سیدعبدالله بهبهانی را به نمایندگی خود برگزیدند.

فلاحین، برزگران نمایندگی خود را معرفی نکرده بودند.

مردمی ترین مجلس

اهالی تهران که در میان آنان جوانان تحصیلکرده و بنا به نوشته ناظم‌الاسلام کرمانی با تربیت بالا بودند-مانند فارغ‌التحصیلان دارالفنون- در دوره اول نمایندگانی به مجلس نفرستادند.

به هر ترتیب این دوره اول مجلس شورای ملی مردمی‌ترین مجلسی بود که هریک از طبقات اصناف تهران در آن نماینده‌ای داشتند.

مجلس نه دارای صندلی وکلا بود و نه محلی برای جلوس هیات رئیسه و مدیره مجلس، همه روی فرش، کف تالار بهارستان می‌نشستند و هر وکیل وارد می‌شد صلوات می‌فرستاد و نمایندگان برپا می‌ایستادند که کم‌کم نظام‌نامه‌ای تنظیم و این سلام و احوالپرسی‌ها ممنوع و از دوره دوم مجلس دارای میز و تریبون شد.

خسرو معتضد - روزنامه نگار

ضمیمه چمدان جام جم