کدام ریزگرد‌ها سرطان زاست؟ / یک راه حل ساده برای حل مساله ریزگرد

دکتر پرویز کردوانی استاد دانشگاه و چهره ماندگار جغرافیای ایران در گفتگو با جام‌جم آنلاین ضمن اشاره به توقف کشاورزی در برخی مناطق کشور به عنوان مهمترین دلیل بوجود آمدن ریزگردهای داخلی، افزود: بدلیل باقی ماندن فسفر ناشی از استفاده کودهای کشاورزی، ریزگرد زمین‌های کشاورزی سرطان زاست.

کردوانی گرم شدن کره زمین را یکی از عوامل اصلی نابودی گیاهان دانست و گفت: کاهش سفره‌های زیر زمینی آب در بسیاری از مناطق ایران نیز موجب کاهش عرصه پوشش گیاهی کشور شده که این مهم استفاده از روش‌های جایگزین برای حفظ گونه‌های گیاهی و بیابان زدایی را می طلبد.

وی با اشاره به قدمت 54 ساله مالچ پاشی در ایران گفت: مالچ نفتی برای نخستین بار در سال 1342 از لیبی به ایران وارد و در فتح آباد بوئین زهرا به زمین پاشیده شد. بعد از آن دیگر هر کجا که توانستند گفتند سریعتر از جنگل کاری است، بروید مالچ بپاشید!

پدر علم کویرشناسی ایران افزود: اطراف اصفهان چند بار زمان شاه و پس از انقلاب مالچ نفتی پاشیده شده حمیدیه، امیدیه، سوسنگرد و... ده‌ها بار قبل و بعد از انقلاب مالچ پاشی کرده اند، پس چرا باز هم ماسه و شن و ریزگرد بلند می شود؟ تاکنون چند بار گفته‌ام، بازهم میگویم، مالچ پاشی خیانت است. اما چرا خیانت است؟ سازمان ملل گفته است برای بیابان زدایی از موادی استفاده شود که در خود محل باشد، ارزان بوده، مسائل زیست محیطی بوجود نیاورد و یک بار برای همیشه باشد! پس ما باید راهی را برویم که این چهار موضوع را شامل شود. حال ما چه میکنم؟ مالچ نفتی می‌پاشیم. یعنی قیر آب کرده را به بیابان می‌پاشیم!

استاد پرویز کردوانی با اشاره به ایرادات طرح مالچ پاشی برای مبارزه با ریزگرد بیابان‌ها گفت: اول اینکه مالچ یا همان قیر از نفت است؛ چرا ما باید ماده نفتی بپاشیم؟ باید از نفت صدها مشتقات بگیریم و صادر کنیم. در عین حال تبدیل نفت به قیر و پس از آن به مالچ نیاز به فرآیند زمان بر و هزینه بر دارد. همچنین پاشیدن آن هم نیاز به ماشین‌های مخصوصی دارد.

چهره ماندگار جغرافیای ایران افزود: پس از پاشیدن مالچ دیگر آن منطقه قابل تردد نیست؛ به علاوه ضریب حرارتی بالا می رود و نیز کلیه گیاهان و جانوران زیر آن از بین می روند، بوی نامطبوعی نیز دارد. اگر هم بارندگی شود مانع انتقال آب به زمین می‌گردد و آب تبخیر می شود. اگرفرآیند مالچ پاشی بصورت کامل صورت نگیرد فرسایش ماسه و بدنبال آن احتمال سیل را باخود به همراه دارد و این را هم تاکید می کنم بنویسید که پس از 3 سال تمام آن از بین می‌رود.

پدر علم کویرشناسی ایران به راه حل اصولی مبارزه با ریزگردها از نگاه خود نیز اشاره کرد و گفت: در مقابل کار مالچ پاشی که قدیمی بوده و دیگر اصولی هم نیست، من می‌گویم که برویم ریگ بپاشیم یعنی از خود طبیعت استفاده کنیم و صدالبته تنها یک بار برای همیشه لازم است.

وی در توجیه طرح خود افزود: ریگ ارزان‌تر است و بعضاً در بسیاری از نقاط هم به صورت مزاحم وجود دارد. پاشیدن آن‌هم ارزان بوده و تنها نیاز به کامیون دارد؛ تاکید می‌کنم شما از قول من این را هم بنویسید که ریگ پاشی برای بیابان زدایی حتی اگر 4 برابر مالچ نفتی هم گران تر باشد باز به صرفه است، زیرا تنها برای یکبار هزینه می‌کنید.

استاد کردوانی خاطرنشان کرد: از نظر سازمان ملل کشورهایی که از لحاظ نظامی و منابع طبیعی غنی هستند، قوی نیستند، بلکه آن‌هایی که نوآوری و تولید علم دارند قوی هستند، پس ما هم باید نوآوری کنیم و از خود طبیعت استفاده کنیم چون یکبار برای همیشه است.

پدر علم کویرشناسی ایران افزود: ما نباید بگوییم که سازمان جنگل‌ها باید در هر منطقه‌ای که پوشش گیاهی ندارد، جنگل کاری کند. این‌ها بصورت طبیعی تثبیت شده‌اند. مثلا منطقه‌ای که ریگزار است و پوشش ریگ دارد، شدیدترین باد و باران هم که بیاید نمی‌تواند در خاک فرسایش ایجاد کند. شما با جنگل کاری می خواهید طبیعت را تثبیت کنید، اما خودش با ریگ تثبیت شده پس بیایید از همین خاصیت طبیعت استفاده کنیم.