گام جسورانه گوگل در حوزه سلامت

یکی از زیرشاخه‌های شرکت آلفا (شرکت مادر گوگل)، وریلی (Verily) نام دارد. وریلی که تا چند سال پیش با نام علوم‌زیستی گوگل (Google Life Science) شناخته می‌شد، با هدف انجام پژوهش در حوزه سلامت و پیشگیری از بیماری‌های مختلف به فعالیت مشغول است. چند روز پیش مدیران عالی شرکت آلفا از اجرای پروژه جدیدی در وریلی خبر دادند که می‌تواند آینده سلامت بشر را دگرگون کند. پروژه بیسلاین (Project Baseline) با هدف بررسی دقیق تعداد زیادی داوطلب و استخراج الگوی سلامت در آنها اجرا شده است.

لشکری از داوطلبان

برای بررسی‌های جامع و دقیق به گسترده بودن جامعه آماری نیاز داریم. در پروژه بیسلاین قرار است ده هزار داوطلب شرکت کنند. اطلاعات به دست آمده از این افراد به‌صورت پیوسته مورد پایش و بررسی قرار گرفته و امید است نتایج به دست آمده از این تحلیل‌ها بتواند دورنمای سلامت انسان را دگرگون کند.

فناوری در خدمت پژوهش

در پروژه بیسلاین از فناوری‌های متنوعی برای بررسی شاخص‌های مختلف سلامت استفاده می‌شود. برای نمونه اسکن بخش‌های مختلف بدن، تعیین توالی ژنتیک و نیز تحلیل ساختار میکروبی روده از جمله این موارد هستند، اما گوگل در این پژوهش قصد دارد از یکی از رایج‌ترین فناوری‌هایی که این روزها مشتریان زیادی دارد نیز استفاده کند و آن هم چیزی جز ابزارهای پوشیدنی پایش سلامت نیست.

اگر به آخرین گجت‌های عرضه شده در بازار نگاهی بیندازید، معمولا می‌بینید گجت‌های پوشیدنی ویژه ورزش و سلامت، درصد قابل توجهی از آنها را تشکیل می‌دهند. این گجت‌ها که بیشتر به‌صورت دستبند یا ساعت هوشمند هستند، می‌توانند معیارهای مختلفی نظیر حرکت فیزیکی، تعداد گام‌های برداشته شده، ضربان قلب، فشار خون، رسانایی پوست و موارد دیگری از این دست را اندازه‌گیری کنند. داوطلبان شرکت‌کننده در پروژه بیسلاین با پوشیدن چنین گجت‌هایی می‌توانند اطلاعات دقیقی را از میزان فعالیت و وضعیت جسمی خود در اختیار پژوهشگران قرار دهند.

یکی دیگر از ابزارهایی که برای جمع‌آوری اطلاعات در این پروژه پیش‌بینی شده، حسگرهای پایش خواب هستند. این حسگرها که در کنار تختخواب داوطلبان نصب می‌شوند، می‌توانند اطلاعات دقیقی در مورد الگو و نیز کیفیت خواب کاربران جمع‌آوری کنند.

گوگل متفاوت مثل همیشه

با این‌که پژوهش گوگل بسیار جامع به نظر می‌رسد، اما پیش از این نیز پژوهش‌های دیگری با این جامعه آماری گسترده به انجام رسیده بود. برای نمونه پژوهش قلب فرامینگهام (Framingham Heart Study) از سال 1948 توانست 15 هزار نفر از سه نسل مختلف را مورد مطالعه قرار دهد و به این ترتیب اطلاعات خوبی در مورد رابطه بین مصرف دخانیات و سطح کلسترول و نیز عوامل دیگر با بیماری‌های قلبی بیابد. در این پژوهش از داوطلبان صرفا هر دو سال یک­بار آزمایش به عمل می‌آمد و اطلاعاتی در مورد سبک زندگی از آنها گرفته می‌شد. همچنین منبع اطلاعاتی پژوهش دیگری که در مورد سلامت زنان یائسه از سال 1993 آغاز شد نیز به همین آزمایش‌های پزشکی و دریافت گزارش خود بیمار از سبک زندگی محدود می‌شد. مشکل اینجاست که اتکا به گزارش خود فرد داوطلب می‌تواند سبب کاهش دقت مطالعه شود.

اما گوگل با هوشمندی، الگوی جدیدی را برای پژوهش خود در پیش گرفته و سعی دارد با استفاده از ابزارهای دیجیتال و هوشمندی که با قیمتی نه‌چندان بالا در دسترس همگان قرار دارد، داده‌هایی بسیار دقیق را به‌صورت آنی جمع‌آوری کند. البته اپلیکیشن ویژه‌ای که برای این پروژه طراحی شده نیز به‌صورت منظم، سوالاتی از افراد داوطلب پرسیده و اطلاعات دیگری به این ترتیب جمع‌آوری می‌شود. همچنین آزمایش‌های سالانه برای ارزیابی نمونه خون، ادرار، بزاق، عرق و اشک این افراد به عمل می‌آید.

تردیدهایی در اجرای پروژه بیسلاین

برخی کارشناسان در اجرایی بودن این پروژه بلندپروازانه گوگل تردید دارند. یکی از مواردی که در این میان مطرح می‌شود، نداشتن دقت بالای تجهیزات پوشیدنی پایش سلامت است. با این‌که این گجت‌ها می‌توانند برای کاربردهای روزانه سودمند باشند، هنوز مراجع قانونی در زمینه سلامت هیچ مجوزی برای استفاده از آنها در موارد بالینی و تحقیقات مرتبط با پزشکی صادر نکرده‌اند. مشکل اینجاست که گاهی دقت این دستگاه‌ها به اندازه دستگاه‌های گران­قیمت مورد استفاده در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها نیست.

یکی دیگر از تردیدها در این میان، احتمال پوشیدن گجت‌های پایش سلامت به مدت طولانی توسط افراد داوطلب است. بیشتر این گجت‌ها به‌صورت بندی دور مچ دست قرار می‌گیرند و شاید بسیاری از افراد تمایلی به استفاده از آن به‌صورت 24 ساعته نداشته باشند. جالب اینجاست که یک نظرسنجی انجام شده در سال 2014 در ایالات متحده نشان داد یک سوم از مجموع 6000 نفری که گجت‌های پوشیدنی پایش فعالیت‌های ورزشی را خریده بودند، پس از شش ماه دیگر از آن استفاده نمی‌کردند.

یکی دیگر از ابهاماتی که به این پروژه وارد می‌شود، نامشخص بودن هدف نهایی آن است. برخلاف پژوهش‌های گسترده دیگر که نام بردیم، گوگل هدف دقیق و مشخصی را از جمع‌آوری این داده‌ها اعلام نکرده و به همین دلیل برخی بر این باورند این داده‌ها نمی‌توانند به شکلی هدفمند مورد استفاده قرار گیرند. لزوم محرمانه ماندن داده‌های به دست آمده از داوطلبان نیز دغدغه دیگری است که گوگل باید به آن پاسخ دهد.

پاسخ گوگل به ابهامات وارده

گوگل هم مدتی پس از انتشار این خبر، توضیحات بیشتری در مورد پروژه بیسلاین داده تا برخی ابهامات مطرح شده را برطرف کند. این شرکت اعلام کرده نوعی ساعت هوشمند ویژه برای این پروژه طراحی کرده که می‌تواند به شکلی دقیق، داده‌های موردنظر را جمع‌آوری کند. طول عمر باتری در این ساعت بالاتر از ساعت‌های هوشمند معمولی بوده و با هر بار شارژ می‌تواند تا یک هفته انرژی آن را تامین کند. علاوه بر این، گوگل اعلام کرده براساس مطالعه‌ای بلندمدت روی کاربران گجت‌های پوشیدنی پایش سلامت، اطلاعات خوبی در مورد دلایل کنار گذاشتن این ابزارها به دست آورده است. همچنین داده‌های افراد شرکت‌کننده در پروژه بیسلاین به‌صورت ناشناس ذخیره خواهد شد. این داده‌ها سپس درصورت درخواست دانشگاه‌ها و موسسه‌های پژوهشی به‌صورت رایگان در اختیار آنها قرار می‌گیرد.

صالح سپهری‌فر

ضمیمه کلیک جام‌جم