تور‌ چینی بر منابع دریای عمان

دل خیلی از صیادان در جنوب کشور خون است. برخی از آنها از دشوارتر شدن شرایط صید گله دارند و می‌گویند به دریا می‌زنند، اما دست خالی برمی‌گردند. این حکایت تلخی است که فقط به شرایط نامناسب صیادان محدود نمی‌شود، چراکه محیط زیست کشور را تهدید می‌کند.

مساله‌ای که سبب شد زندگی صیادان و محیط زیست دریای عمان به خطر بیفتد،چیزی نیست جز صید ترال از سوی کشتی‌های چینی، کشتی‌هایی در دریای عمان جولان می‌دهند و با تورهای بزرگشان بستر دریا را می‌تراشند تا چیزی از زندگی باقی نگذارند.

تور و دست‌مان خالی است

اگر پای درددل‌های صیادان دیر بنشینید، دستتان می‌آید که صید ترال چه به حال و روز صیادان منطقه آورده است. یکی از آنها می‌گوید: با هزار و یک زحمت از اطرافیانم پول قرض کردم تا تور ماهیگیری بخرم، اما وقتی به دریا می‌رویم و تور پهن می‌کنیم آن طور که باید چیزی گیرمان نمی‌آید.

یکی دیگر از صیادان می‌گوید صیادان برای امرار معاش ناچارند به دریا بروند و برای ماهیگیری تلاش کنند، چون کار دیگری بلد نیستند.

آن طور که او می‌گوید چنین شرایطی سبب شده صیادان برای صید بیشتر مسافت بیشتری از ساحل دور شوند و به مناطقی بروند که خطر دزدان دریایی تهدیدشان می‌کند؛ در حالی که قایق و شناورهای کوچک آنها نیز برای طی کردن چنین مسافت‌هایی ساخته نشده است. به همین خاطر جانشان به خطر می‌افتد.

خطرناک مانند ترال

صید ترال مدت‌هاست در دنیا ممنوع یا محدود شده است، چراکه آسیب جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کند. صید ترال به وسیله تورهایی با چشمه‌های کوچک انجام می‌شود. در این روش این تورها به وسیله شناور در کف دریا کشیده می‌شود تا میگو و ماهیان صنعتی به دام انداخته شوند. مساله اینجاست در این روش انواع گونه‌های جانوری به دام افتاده و تلف می‌شوند.

علاوه بر این، مرجان‌ها نیز آسیب می‌بینند. خطرات این روش صید به حدی است که به تاسیساتی مانند خطوط لوله نفتی که در بستر دریا کار گذاشته شده است نیز آسیب می‌زند.

امیرهوشنگ بحری، عضو هیات علمی دانشگاه بندرعباس در گفت‌وگو با جام‌جم درباره خطرات صید ترال برای محیط زیست می‌گوید:‌ وقتی تور ترال در بستر دریا کشیده می‌شود تمام موجودات زنده را می‌کشد و حتی به تاسیساتی مانند خطوط لوله نفت نیز آسیب می‌زند.

‌به همین دلیل کارشناسان تاکید دارند ‌باید دستگاه‌های ناظر شرایطی ایجاد کنند که صید ترال انجام نشود، چون با این که سال‌هاست درباره خطرات این روش صید هشدار داده می‌شود و انجام آن غیرقانونی است، اما صید ترال از سوی برخی سودجویان به محیط زیست کشور آسیب می‌زند.

رقابت مرگبار

بجز ضعیف بودن نظارت، مسائل دیگری نیز به صید ترال دامن می‌زند برای نمونه رقابت کشورها برای بهره‌برداری از مناطقی مانند دریای عمان سبب شد برخی کشورها برای صید بیشتر، ابایی از جنایت نداشته باشند.

عضو هیات علمی دانشگاه بندرعباس می‌گوید: اکنون‌‌‌ چین، یمن وکشورهای عربی برای صید بیشتر با یکدیگر رقابت می‌کنند و حتی افغانستان نیز در این میان ادعا کرده باید ناوگان صیادی داشته باشد.

به نظر می‌رسد اگر برای جلوگیری از صید ترال راهکار مناسبی انتخاب نشود خیلی زود دریای عمان شرایط ناگواری پیدا کند.

امیرهوشنگ بحری هشدار می‌دهد: هیچ بعید نیست خیلی از گونه‌های جانوری سرنوشتی مانند ماهیان خاویار در دریای خزر پیدا کنند.

آن طور که او می‌گوید بعد از فروپاشی شوروی و استقلال یافتن کشورهایی مانند ترکمنستان و قزاقستان این کشورها به صید بی‌رویه ماهیان خاویاری دست زدند، زیرا هیچ ارزشی برای قوانین منطقه قائل نبودند. به همین علت خیلی زود‌ ماهیان خاویاری شرایط ناگواری پیدا کردند.

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه بندرعباس اکنون چینی‌ها چنین روش صیدی را در پیش گرفته و بی‌رویه از ذخایر دریای عمان‌ بهره‌برداری می‌کنند. به همین علت شیلات باید به این مهم توجه کند‌ و نظارت بیشتری بر عملکرد صیادان داشته باشد.

آشفتگی در بستر دریا

‌صیادان چینی در دریای عمان به دنبال صید میگو و ماهیان صنعتی هستند. برخی کارشناسان معتقدند آنها بجز تن، آبزیان دیگر را بی‌رویه صید می‌کنند.

کارشناسان محیط زیست تاکید می‌کنند تور ترال ‌وقتی در بستر دریا کشیده می‌شود، آشفتگی ‌ایجاد می‌کند. این آشفتگی به حدی است که اگر از بالا یعنی به وسیله بالگرد یا هواپیما کشتی‌های ترال را زیر نظر بگیرید آشفتگی ای که ایجاد می‌شود براحتی قابل مشاهد است.

عضو هیات علمی دانشگاه بندرعباس معتقد است صیدترال علاوه بر آشفته کردن بستر دریا، زندگی صیادان بومی را نیز آشفته کرده، چون آنها ناچار باید برای صید به مناطق دور دستی بروند و مخاطرات بیشتری را به جان بخرند.

این در حالی است که بیشتر این صیادان با وجود چنین مخاطراتی آن طور که باید درآمدی به دست نمی‌آورند.

محیط زیست: پیگیریم

سازمان حفاظت محیط زیست نیز نسبت به خطرات صید ترال در ‌آب‌های دریای عمان واکنش نشان داده و ادعا می‌کند ماجرا را از طریق سازمان شیلات پیگیری می‌کند‌. پروین‌ فرشچی، معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در این باره به جام‌جم می‌گوید: صید ترال سبب مرگ گونه‌های جانوری زیادی می‌شود و آسیب زیادی به محیط زیست کشور می‌زند. به همین علت با سازمان شیلات صحبت و هشدارهای لازم را در این باره مطرح کرده‌ایم.

آن طور که او می‌گوید سازمان حفاظت محیط زیست گزارش‌هایی درباره صید ترال از سوی کشتی‌های چینی دریافت کرده است، به همین علت سازمان شیلات باید با کشتی‌های چینی که صید ترال انجام می‌دهند برخورد و از فعالیت آنها جلوگیری کند.‌

معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌افزاید: برای رفع این مساله با سازمان شیلات جلسه برگزار کردیم و آنها ادعا می‌کنند صید ترال از سوی کشتی‌های چینی اتفاق نمی‌افتد.

مساله دیگری که فرشچی به آن اشاره می‌کند این است که سازمان حفاظت محیط زیست شرایط لازم را برای بررسی میدانی این مساله ندارد، چراکه برای اطلاع یافتن از این موضوع به کشتی و تجهیزاتی نیاز است که بتوان به محل صیادی کشتی‌های چینی رفت.

صیدترال به بهانه تحقیقات

بسیاری از کارشناسان، صید ترال را جنایت در حق محیط زیست می‌دانند، اما سودی که این روش صید، روانه جیب برخی‌ها می‌کند سبب شده برای صید ترال لابی‌های زیادی انجام شود و به بهانه‌های مختلفی پای کشتی‌هایی که صید ترال انجام می‌دهند به آب‌های کشورمان باز شود.

محمدرضا فاطمی، کارشناس اکوبیولوژی آب و دریا، کارشناس دیگری است که در گفت‌وگو با جام‌جم از صید ترال در دریای عمان انتقاد و تاکید می‌کند: صید ترال از سوی کشتی‌های چینی در قبال محیط زیست کشورمان جنایت است.

او درباره این که کشتی‌های چینی چطور در آب‌های کشورمان به صید ترال می‌پردازند نیز فاش می‌کند: آنها به بهانه تحقیقات یا صید ماهی میکتوفیده وارد آب‌های کشورمان می‌شوند، اما به صید ترال دست می‌زنند.

‌به گفته فاطمی، صید ترال از سوی کشتی‌های چینی شبانه‌روز صورت می‌گیرد. به همین دلیل باید نظارت بیشتری روی فعالیت آنها صورت بگیرد‌.

صید ترال، ذخایر دریای عمان را تهدید می‌کند، اما آن طور که باید از سوی مسئولان جدی گرفته نمی‌شود. برخی مسئولان سازمان شیلات این ماجرا را تکذیب می‌کنند، اما نمایندگان مجلس، کارشناسان محیط زیست دریایی و صیادان زیادی هستند که درباره انجام صیدترال در دریای عمان هشدار می‌دهند. به همین علت مسئولان شیلات و سازمان حفاظت محیط زیست باید در این خصوص شفاف‌سازی و توضیحات لازم را ارائه کنند، زیرا ذخایر دریای عمان جزو انفال بوده و به تمام ایرانیان تعلق دارد و دستگاه‌های مسئول باید برای حفظ دارایی‌های ایرانیان نهایت تلاش خود را به کار گیرند.

مهدی آیینی

جامعه