دور جدید رقابت قدرت در افغانستان

از زمان تشیکل غیر رسمی شورای «ائتلاف نجات افغانستان» فشارهای مخالفان برای امتیازگیری از دولت افغانستان وارد فاز تازه‎ای شده است.

در جدیدترین رویداد این ائتلاف سیاسی خواستار اصلاح در شیوه حکومتداری دولت شد. محمد محقق هشدار داد که اگر ائتلاف دولت اقدام موثری برای تغییر شیوه حکومتداری انجام ندهد، «ائتلاف نجات افغانستان» طرح «تشکیل حکومت موقت» را از طریق لوئی‎جرگه در دستور کار قرار خواهد داد.

محقق با اشاره به رشد ناامنی و نارضایتی مردم از عملکرد حکومت، دولت را به انحصارطلبی و خودسری محکوم کرد و گفت: دولت باید با اعمال تغییراتی در شیوه اداره کشور زمینه حمایت احزاب مختلف و افزایش رضایتمندی مردم را فراهم کرد.

پیشتر هم عطا محمد نور رئیس اجرایی شورای «ائتلاف نجات افغانستان» تهدید کرده بود که اگر دولت وحدت ملی به تغییرات مد نظر ائتلاف تن ندهد، اعضای این ائتلاف برای فلج کردن حکومت برخی از ساختمان‌های حکومتی و فرودگاه‌ها را در کنترل خود خواهند گرفت.

شورای «ائتلاف نجات افغانستان» حدود یک ماه پیش میان محمد محقق (عضو مجلس نمایندگان و رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان)، عطامحمد نور (والی بلخ و رئیس اجرایی جمعیت اسلامی افغانستان)، ژنرال عبدالرشید دوستم (معاون مستعفی رئیس جمهوری افغانستان) و صلاح الدین ربانی (رییس حزب جمعیت اسلامی افغانستان) در کشور ترکیه ایجاد شد اما هنوز به شکل رسمی در داخل افغانستان اعلام موحودیت نکرده است.

علاوه بر اعضای «ائتلاف نجات افغانستان» دیگر مقامات سیاسی و حزبی مخالف دولت وحدت ملی هم در هفته‌های اخیر تیغ انتقادات علیه دولت و شخص اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان را تندتر کرده و خواستار تغییر رویه وی در اداره امور کشور شدند.

در همین چارچوب نورالحق‌علومی وزیر سابق کشور افغانستان دولت کابل را به رفتار تنگ نظرانه متهم کرد و گفت: این رفتار دولتمردان علت اصلی بی‌قانونی‌ و تفرقه در افغانستان است و رهبران حکومت باید از این روش نادرست دست بردارند. وی گفت: حکومت وحدت ملی به تعهداتی که به مردم داده بود عمل نکرده است و فساد گسترده در دولت باعث گسترش بیشتر جنگ در افغانستان شده است.

هشدارها و تهدیدهای «ائتلاف نجات افغانستان» درحالی مطرح می شود که دولت افغانستان این ائتلاف را به تلاش برای مقابله با برنامه شفاف‌سازی و مقابله با فساد اقتصادی اعلام کرده است. اشرف غنی رئیس‎جمهور افغانستان هدف اصلی مخالفان دولت را بازداشتن دولت از اجرای اصلاحات و محاکمه عاملان فساد در کشور اعلام کرد.

صف‎آرایی احزاب سیاسی مخالف در برابر «دولت وحدت ملی افغانستان» در حالی است که این کشور در حوزه‎های امنیتی و اقتصادی نیز با چالش‎های جدی مواجه است، و افزودن مناقشه سیاسی جدید به این چالش‎ها می‎تواند روند تحولات افغانستان را در مسیر غیرقابل بازگشتی به سوی یک بحران واقعی سوق دهد.

مطابق آماری که دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان منتشر کرده است، شمار تلفات ناشی از انفجارها و ناامنی‎های افغانستان در 4 ماهه نخست سال 2017 میلادی رشدی 21 درصدی در مقایسه با سال 2016 داشته است، و در این بازه زمانی تنها 283 کودک افغان کشته و 704 کودک دیگر در درگیری‎ها و انفجارهای تروریستی افغانستان زخمی شده‌‎اند.

در حوزه اقتصادی هم گزارش صندوق بین‌المللی پول، از تنزل شاخص‌های اقتصادی افغانستان در سال جاری و ادامه این روند در دو سال آینده حکایت دارد. روندی که به اعتقاد تحلیلگران مسائل افغانستان رابطه معناداری با رشد ناامنی و فساد در ساختار سیاسی افغانستان دارد.

در چنین شرایطی به صورت طبیعی فعالیت‌های امنیتی و اقتصادی دولت تحت تاثیر چالش‌های سیاسی قرار می‎گیرد، و قدرت و توان ملی افغانستان به جای مقابله با عوامل ناامنی و بهبود شرایط اقتصادی درگیر رقابت‎های توان‎فرسای سیاسی می‎شود.

به صورت مشخص اخیرا گزارش‌هایی از ولایت فاریاب افغانستان منتشر شده است که حکایت از عدم مقاومت نیروهای امنیتی این ولایت در برابر مخالفان مسلح و واگذاری عمدی برخی از مناطق ولایت فاریاب به طالبان دارد.

ولایت فاریاب، پایگاه مردمی حزب جنبش و ژنرال دوستم محسوب می‌شود. ژنرال دوستم که یکی از اضلاع «ائتلاف نجات افغانستان» است، در ماه‎های آغازین سال 2017 میلادی به اتهام ضرب و جرح و تعرض به احمد ایشپچی از فعالان سیاسی ولایت فاریاب مجبور به کناره‌گیری از معاونت اولی رئیس‌جمهوری شد، و پس از آن در ترکیه اقامت گزید.

علاوه بر این، محافل امنیتی و سیاسی افغانستان با انتقاد از عملکرد نیروهای خارجی حاضر در افغانستان، عملکرد آمریکا و ناتو را بخشی از مشکلات امنیتی افغانستان ارزیابی می‎کنند.

نورالحق‌علومی وزیر کشور سابق افغانستان با اشاره به کارنامه غیرقابل دفاع نظامیان خارجی تاکید کرده است که آمریکا به جای نابودی تروریسم، باعث گسترش آن در افغانستان شده است.

به همین دلیل آغاز گفتگوهای مستقیم دولت و احزاب مخالف و تلاش برای حل اختلاف‎ها از طریق همدلی و مذاکرات سیاسی تنها راهی است که پیش روی احزاب سیاسی و دولت وحدت ملی قرار دارد، و بی توجهی به آن می‎تواند، آینده افغانستان را از جهات مختلف با تهدید غیرقابل جبرانی مواجه کند.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین