به گزارش جام جم آنلاین از اتاق خبر 24، تصمیم به برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان عراق برای استقلال، از سوی مسعود بارزانی علیرغم مخالفت های اصولی و منطقی با آن، قرار است در زمان مقرر برگزار شود.
موضوع تجزیه منطقه از برنامه های آمریکا برای غرب آسیا است، کوچک کردن کشورهای منطقه و تحت سلطه قرار دادن این کشورهای کوچک برای آمریکا آسانتر خواهد بود ضمن این که در ساختار جمعیتی این مناطق هم با غربالگری، به تفکیک قومیتی می پردازد، به این معنی که هر قوم و نژاد و مذهبی در بخشی از کشور تجزیه شده ساکن و حاکم خواهد شد.
آمریکا چنین اقدامی را اکنون در سوریه در حال اجرا است، اما چون با موانع سختی روبرو شده با کُندی پیش میرود، منطقه کردنشین سوریه در حال گذار به این شرایط است.
آمریکا به خاطر وضعیتی که در منطقه به وجود آمده و آنگونه که انتظار داشت، طرح ها و برنامه هایش پیش نرفته است، اگر با برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان عراق مخالف است، با اصل تجزیه مخالف نیست، با زمان برگزاری آن مخالف است، چرا که اقدام مسعود بارزانی برای آمریکا هزینه ساز خواهد بود و واشنگتن در شرایط موجود توان تأمین هزینه های تصمیم بارزانی را ندارد.
آمریکا برای این منظور رضایت کشورهای همسایه عراق را نیاز دارد، از همه بیشتر به ترکیه نیازمند است، اما آنکارا مخالف سرسخت تجزیه عراق است، چرا که نگرانی مقامات این کشور از جمهوری اسلامی ایران بسیار بیشتر است، زمینه های جدایی کردستان ترکیه علیرغم سرکوب ها و مخالفت های دولت، از ایران فراوانتر است. ایران هم هیچگاه با آمریکا برای تجزیه عراق همراه نخواهد شد.
یکی از دلایلی که آنکارا رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را به ترکیه دعوت کرد و آنگونه از او میزبانی نمود، هماهنگی بر سر موضوع اقدام بارزانی برای برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان عراق بود.
ایران و ترکیه مخالف تجزیه کردستان عراق هستند، دلایل آنها برای مخالفت با این اقدام هم منطقی است و هم قانونی و اگر از اقدامی که بارزانی در صدد اجرای آن است، به این دو کشور لطمه ای وارد شود، که می شود، این حق برای ایران و ترکیه محفوظ خواهد بود که واکنش درخور توجهی از خود نشان دهند تا از صدمات تصمیم بارزانی جلوگیری کنند.
دولت مرکزی عراق و پارلمان این کشور مخالف برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان هستند، از نظر قانونی هم، مسعود بارزانی این حق را ندارد که بخواهد برای اجرای تصمیم خود اقدام کند.
مخالفت هایی که از سوی ایران و ترکیه با تصمیم بارزانی می شود، نه به خاطر روابط سردی که میان آنها برقرار است که اتفاقاً روابط خوبی با هم دارند، بلکه تبعاتی است که پس از برگزاری رفراندوم و استقلال کردستان عراق، منطقه را دچار خود می کند.
هم اکنون رژیم هایی در منطقه وجود دارند که موافق اقدام بارزانی هستند، رژیم اسرائیل و رژیم سعودی از همه پرسی استقبال کرده اند چرا که با حمایت از مسعود بارزانی که مسئول اقلیم کردستان عراق است، نفوذ خود را در منطقه به ویژه در کنار مرزهای ایران گسترش میدهند.
هم اکنون نیروهایی از سازمان موساد و سازمان امنیت عربستان سعودی در کردستان عراق حضور دارند. کنسولگری های این دو رژیم در اربیل عراق، مکانی برای رفت و آمدهاعی گسترده جاسوسان و نیروهای اطلاعاتی و امنیتی این دو رژیم شده است.
حضور ضد انقلاب در آن سوی مرزهای ایران در خاک کردستان عراق و بی توجهی مسئولین این اقلیم به حضور آنها و اقداماتی که علیه ایران انجام می دهند، اجازه نمی دهد که ایران در قبال تصمیم بارزانی ساکت بنشیند.
چنین وضعیتی برای ترکیه هم وجود دارد، البته با شدت بیشتر، چرا که منطقه کردستان ترکیه هم از لحاظ جمعیت و هم از لحاظ وسعت از دیگر کشورها بیشتر است، کردستان ترکیه با مساحتی حدود ۲۳۰ هزار کیلومتر مربع وسعت با بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت و بیش از 70 کرسی نمایندگی در پارلمان ترکیه قدرت چانه زنی این قشر از جامعه ترکیه را بالا برده است.
هماهنگی ایران و ترکیه بر سر موضوع کردستان عراق که البته وجود دارد، می تواند مانعی بر سر راه اقدامی باشد که بازرانی در پی آن است.
هر چند او گفته است برگزاری رفراندوم استقلال کردستان عراق برای کشورهای همسایه خطری ندارد، اما نسبت به نگرانی های همسایگان واقف است.
مسعود بازرانی در تازه ترین مصاحبه ای که انجام داده در گفت وگو با روزنامه عکاظ عربستان سعودی گفته است، همه پرسی به کردهای ایران و ترکیه ارتباطی ندارد. این رئیس اقلیم کردستان عراق گفته است که ما نه تهدیدی برای ایران هستیم، نه از همه پرسی عقب نشینی می کنیم.
اما در داخل اقلیم کردستان عراق احزاب کُرد در این کشور، مخالف برگزاری رفراندوم برای جدایی از عراق هستند، آنها اعتقاد دارند که چنین اقدامی باعث تضعیف کردستان عراق خواهد شد و حتی احتمال میدهند که دولت مرکزی روابط خوبی با منطقه کردستان برقرار نکند و همین وضعیت از سوی کشورهای همسایه همچون ایران و ترکیه هم دیده شود.
سردار سرلشکر باقری در سفر به ترکیه درباره موضوع برگزاری همه پرسی در عراق با مسئولین این کشور گفت وگو کرده است. او گفته؛ سیاست ایران و ترکیه در قبال کردستان عراق یکی است و با دولت این کشور همراه است.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران سرلشکر باقری که در سفر به ترکیه با اردوغان رئیس جمهور این کشور هم دیدار کرد، گفت؛ «در این دیدار دو طرف ایرانی و ترکیهای تأکید و اعلام کردند که برگزاری این همه پرسی اگر چنانچه اتفاق بیفتد مبنایی برای آغاز یک سری تنش و درگیری در داخل کشور عراق خواهد بود که تبعات آن دامن گیر کشورهای همجوار خواهد شد.»
سخنان و مواضع سردار باقری با واکنش اقلیم کردستان عراق روبرو شد؛ وزارت پیشمرگه اقلیم کردستان عراق ادعا کرد: به همه اعلام می کنیم که صحبت کردن درباره حقوق مردم کردستان در حوزه کاری ایشان نیست و این دخالت روشن در کار و امور داخلی اقلیم کردستان به شمار می رود. انجام دادن همه پرسی حق طبیعی و جهانی مردم کردستان است و به جز خود مردم کردستان هیچ کس دیگری حق صحبت کردن در این خصوص را ندارد.
اگر سیاست مقامات کردستان عراق به همین شکل تند و غیر منطقی باشد، نمی توان آینده روشنی برای روابط کردستان عراق با ایران و دیگر همسایگان پیش بینی کرد. هم اکنون روابط ایران و کردستان عراق دوستانه و نزدیک است، با تجزیه این منطقه روابط به سردی خواهد گرایید که البته متضرر اصلی آن هم مردم کردستان عراق خواهند بود. ترکیه نیز روابطی سردتر خواهد داشت.
این حق کشورهای همسایه کردستان عراق است که نسبت به رفتارهای مسئولین این اقلیم حساس و نگران باشند.
پس از پاسخ گستاخانه وزارت پیشمرگه اقلیم کردستان عراق، دستگاه دیپلماسی ایران، همسو با مواضع سردار باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح واکنش نشان داد.
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان اظهارات رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در مخالفت با همه پرسی کردستان عراق را «دقیق و بجا» خواند.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نشست خبری روز دوشنبه خود در پاسخ به پرسشی درباره بیانیه وزارت پیشمرگه اقلیم کردستان عراق در واکنش به اظهارات سرلشکر باقری گفت: «همه آزاد هستند که صحبت کنند، مواضع ما درباره همهپرسی عراق و تمامیت ارضی آن روشن است. سخنان سرلشکر باقری دقیق و بجا بوده و مشکلی در این خصوص وجود نخواهد داشت.
مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، بارها نسبت به پیامدهای جلوگیری از برگزاری رفراندوم استقلال هشدار داده و گفته است، هر گونه تلاشی برای به تعلیق در آوردن همه پرسی، میتواند به «فاجعه» و «جنگی خونین» بینجامد.
اما بارزانی هیچگاه از بار منفی اقدام به برگزاری رفراندوم برای استقلال کردستان عراق سخن نگفته است، اتفاقاً تصمیم او برای برگزاری رفراندوم است که باعث فاجعه و جنگی خونین خواهد شد.
آیا تاکنون که اقلیم کردستان بخشی از خاک عراق است و به شیوه خودمختاری اداره می شود، فاجعه و جنگی خونین شکل گرفته است؟
بارزانی اعتقاد دارد، کردها در این دوره(دوره پس از صدام) نیز از حقوقشان در چارچوب عراق متحد محروم شدند و به همین دلیل به این نتیجه رسیدند که تنها می توانند با دولت بغداد دو همسایه خوب برای هم باشند.
مقایسه دوران دیکتاتوری و خفقان صدام با دوران کنونی بسیار غیر منصفانه است، کردهای کردستان عراق در زمان صدام به خاطر قومیت گرایی های شدید صدام، از اقوام بسیار محروم این کشور بودند، حتی رژیم صدام رحم به مردم کشورش نکرد و حلبچه را با بمب های شیمیایی هدف قرار داد و هزاران نفر از مردم مظلوم این شهر را به قتل رساند و هزاران نفر دیگر همچنان با مصدومیت شیمیایی درگیر هستند.
آیا می توان دولت مردمی عراق را با رژیم صدام مقایسه کرد و یکی دانست؟
البته به نظر می رسد که بارزانی با تصمیمی که گرفته است، قصد دارد از دولت مرکزی امتیازات بیشتری هم بگیرد. بخشی از سخنان او در مصاحبه با روزنامه عکاظ چاپ عربستان چنین درکی را می رساند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اگر بغداد با اصول مشارکت موافقت کند، باز شما این خواست را رد می کنید، گفت: تا زمانی که شرایط و فشارها این گونه باشد، می تواند مشارکت برای یک یا دو سال ادامه یابد اما آن نیز، تا زمانی که سیاست بغداد در قبال منطقه کردستان تغییر نکند و حقوق اساسی ما نادیده گرفته شود، این شراکت نیز منتهی به شکست خواهد بود.
ادعای اقلیم کردستان عراق به دخالت ایران در امور داخلی این بخش از خاک عراق در حالی است که سیاست های تجزیه طلبانه مقامات کردستان عراق تنها برای این کشور تهدید محسوب نمی شود، بلکه امنیت همه منطقه را به خطر می اندازد به همین خاطر، برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان برای تجزیه این بخش از عراق نه تنها یک اقدام غیر قانونی از سوی مسعود بارزانی است، بلکه در راستای خواسته های رژیم هایی همچون عربستان سعودی و اسرائیل است که با جمهوری اسلامی ایران دشمنی دارند.
جمهوری اسلامی ایران در هر نقطه ای از مرزهایش که احساس کند امنیت آنها به خطر افتاده است، این حق را دارد تا برای جلوگیری از بروز خطرات امنیتی وارد عمل شود.
آقای بارزانی باید به عواقبی که برگزاری رفراندوم و تجزیه کردستان عراق در پی خواهد داشت بیشتر فکر کند.
محمد صفری
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد