داستان نبرد در سوریه پس از آزادسازی و فتح پایتخت داعش

«نیروهای دموکراتیک سوریه» که از دهم تیر ماه امسال عملیات آزادسازی رقه را با حمایت ائتلاف آمریکایی آغاز کردند، صبح امروز از آزادسازی بیمارستان کودکان این شهر از دست داعش خبر دادند.

از سوی دیگر وزارت دفاع روسیه اعلام کرد: ارتش سوریه با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه مجموعه بسیار بزرگی از عناصر داعش را در نزدیکی روستای «غانم علی» در حومه شرقی رقه از پای درآورده است.

الرقه، پایتخت داعش در سوریه

شهر رقه، مرکز استان رقه در شمال سوریه است. این شهر با وسعتی بیش از 1900 کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از 220 هزار نفر در ساحل شمالی رودخانه فرات قرار گرفته و جمعیت غالب آن را اعراب سنی در کنار اقلیتی از کردهای سوری تشکیل می‎دهند.

تروریست های تکفیری داعش از سال 2012 میلادی به صورت جدی کار خود را با حمایت مالی و تسلیحاتی آمریکا، عربستان سعودی و برخی کشورهای منطقه در سوریه آغاز کردند.

شهر رقه در تاریخ 7 مارس 2013 – 17 اسفند 1393 – هدف حملات جبهه مخالفان نظام سوریه شامل نیروهای «جبهه النصره، احرارالشام و شاهین‌های سنی» قرار گرفت و به اشغال درآمد. اما بعد از مدتی عناصر داعش بر این شهر مسلط شدند، و به دستور ابوبکر البغدادی، این شهر را مرکز خلافت اسلامی داعش در سوریه تبدیل کردند.

عملیات آزادسازی شهر الرقه

الف) آزادسازی شهر رقه به صورت همزمان در دستور کار ارتش سوریه از یک سو و نیروهای کرد دموکراتیک سوریه از سوی دیگر قرار گرفته است. در این میان نیروهای کرد دموکراتیک با استفاده از درگیری ارتش سوریه در مناطق مرکزی عملیات پیش دستانه خود را از چهارم خردادماه سال 1395 (می 2016) آغاز کردند و با حمایت هوایی، تسلیحاتی و اطلاعاتی ائتلاف آمریکایی ضد داعش به شهر رقه نزدیک شدند.

گروه مسلح «نیروهای دموکراتیک سوریه» سازمانی است که با ادغام یگان‌های مدافع خلق وابسته به حزب دموکراتیک کُردهای سوریه و چند گروه مسلح عرب و مسیحی سوری مانند الصنادید، برکان‎الفرات و التحریر تشکیل شده است.

نیروهای دمکراتیک سوریه در 15 ماه گذشته تاکنون شمار زیادی از روستاها و شهرک‌های رقه را از دست عناصر داعش خارج کردند و از از اواخر اردیبهشت امسال برای اولین بار از مناطق شرقی وارد شهر رقه شدند.

در حال حاضر پیشروی نیروهای دموکراتیک سوریه در سه محور شمالی، شرقی و غربی ادامه دارد و در جدیدترین عملیات که روز یکشنبه آغاز شد، بیمارستان کودکان شهر رقه از دست داعش آزاد شد، و درگیری‌ها در محلات شرقی و جنوبی شهر ادامه دارد.

این عملیات که با پوشش هوایی نظامیان آمریکایی آغاز شده است، در صورت موفقیت می‎تواند به آزادسازی کامل بخش مهمی از مناطق شرقی و جنوبی شهر رقه منجر شود، گروه‎های تروریستی را در مرکز، شمال و غرب شهر رقه در محاصره قرار دهد.

نیروهای کرد سوریه پیش از عملیات آزادسازی رقه، شهر مهم تل ابیض در شمال استان رقه را در خرداد ماه سال 1394 (2015) از دست عماصر داعش خارج کرده بودند. آزادسازی شهر مرزی تل ابیض ضربه موثری بود که مسیر ارتباطی و راه مواصلاتی داعش با کشور ترکیه را قطع کرد، و امکان ترانزیت و انتقال نیرو، سلاح و مایحتاج عناصر داعش از خاک ترکیه به داخل مرز سوریه را از میان برد.

ب) به موازات عملیات نیروهای دموکراتیک سوریه برای آزادسازی شهر رقه، نیروهای ارتش سوریه هم از تابستان سال 95 عملیات پراکنده‌ای را علیه مواضع داعش در استان الرقه آغاز کردند.

اما فاز اصلی عملیات ارتش و نیروهای مردمی سوریه در استان رقه به دو ماه گذشته بر می‌گردد.

نیروهای ارتش سوریه و هم‌پیمانان آن در خرداد ماه امسال طی عملیاتی غافلگیرانه موفق شدند به مرز سوریه با عراق، در شمال شرق گذرگاه «التنف» برسند. و موقعیت خود را در محور جنوبی استان‌های دیرالزور و رقه تثبیت کنند. در پی این موفقیت، عملیات ارتش برای آزادسازی دو استان دیرالزور و رقه وارد فاز تازه‌ای شد.

حدود یک ماه پیش منابع نظامی وابسته به ارتش سوریه اعلام کردند که نیروهای دولتی سوریه و حامیان آن بعد از عبور از مرزهای استان‌های الرقه و دیرالزور برای نخستین بار از ناحیه غرب، به منطقه‌ای در شهرک «معدان» در مسیر مواصلاتی دیرالزور به الرقه رسیدند.

در پانزدهم مرداد ماه گذشته هم ارتش سوریه در عملیاتی پیروزمندانه توانست آخرین سنگر داعش در شهر استراتژیک السخنه در شمال شرق استان حمص و نزدیکی استان‎های رقه و دیرالزور را آزاد کند.

السخنه مهم‌ترین پایگاه پشتیبانی در مناطق جنوبی استان‌های رقه، دیرالزور و حومه حماه است، و با تسلط ارتش بر این شهر، راه اصلی ارتباط داعش با این مناطق قطع شد، و با توجه به قطع محورهای ارتباطی شمالی، شرقی و غربی، تا حدود زیادی محاصر داعش در بخش‌هایی از دو استان رقه و دیرالزور کامل شده است.

هفته گذشته هم ستاد تبلیغات جنگ سوریه اعلام کرد: ارتش سوریه و نیروهای همپیمانش تا عمق 25 کیلومتری حومه جنوبی الرقه پیشروی کرده و توانسته‎اند بسیاری از روستاها و تپه‌های مشرف بر اثریا در حومه شرقی حماه را آزاد کنند.

عملیات ارتش سوریه دیروز هم در حومه شرقی استان رقه ادامه یافت. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که ارتش سوریه با پشتیبانی نیروی هوایی روسیه موفق شد مجموعه بسیار بزرگی از عناصر مسلح داعش را نزدیک روستای غانم علی در حومه شرقی رقه شکست دهد.

به گزارش وزارت دفاع روسیه در این عملیات بزرگ بیش از 800 تروریست داعش کشته شدند و 13 تانک و 39 خودروی حامل تیربار و 9 خمپاره انداز عناصر داعش هم منهدم شد.

مطابق برنامه عملیاتی ارتش سوریه، هدف اصلی ارتش در این منطقه، آزادسازی استان دیرالزور است که هم اکنون به اصلی ترین پایگاه داعش در سوریه تبدیل شده است.

اهداف آمریکا در عملیات الرقه

عملیات نیروهای دموکراتیک سوریه برای آزادسازی شهر الرقه، با حمایت همه جانبه ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا آغاز شده و فراتر از هدف آزادسازی این شهر، اهداف ویژه‌ای را در آینده سیاسی و امنیتی سوریه دنبال می‎کند.

کارشناسان سوری معتقدند که حمایت ائتلاف آمریکایی ضدداعش از نیروهای دموکراتیک و کرد سوریه در عملیات آزادسازی رقه نقشه کاخ سفید برای افزایش نفوذ کردها در شرق سوریه و تمهید شرایط تجزیه این کشور است.

«محمد فرید عیسی»، کارشناس نظامی سوریه در دمشق بر این باور است که هدف آمریکا در نبرد آزاد سازی داعش تقویت موضع کردها در منطقه شرق فرات تا مرز عراق است. با این هدف کردها ضمن مسلط شدن بر منطقه وسیعی از خاک شمال و شرق سوریه در موقعیت قدرتمندی برای مذاکره با دولت مرکزی دمشق قرار می‌گیرند.

با این رویکرد آمریکا ضمن حمایت سیاسی از کردها و مطالبات جدایی طلبانه آنها، می کوشد دولت مرکزی سوریه را تضعیف کند و قلمرو تحت نفوذ آن را تا حد ممکن کاهش دهد.

هدف دیگری که مقامات آمریکایی در حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه برای آزادسازی شهر الرقه دنبال می‌کنند، به دست آوردن یک پیروزی درخشان در جنگ با داعش و مصادره کردن نتیجه جنگ با داعش به نام ائتلاف تحت رهبری آمریکاست.

در واقع عملیات آزادسازی الرقه، عملیاتی آمریکایی است که برای به چالش کشیدن دستاوردهای عظیم ارتش سوریه علیه داعش است که با حمایت مستقیم ایران و روسیه در حال اجراست.

طبعا حمایت آمریکا از نیروهای کردی در عملیات آزادسازی الرقه و متکی شدن جریان‎های سیاسی و نظامی کرد به پشتیبانی آمریکا فرصت مغتنمی برای واشنگتن جهت تاسیس پایگاه نظامی آمریکایی در مناطق کردنشین سوریه است. اقدامی که می‌تواند دست آمریکا را برای اثرگذاری مستقیم در تحولات سیاسی – امنیتی منطقه و ترسیم آینده نظام سیاسی در سوریه باز کند، و فرصت تازه‌ای به آمریکا و گروه های تحت حمایت آمریکا در مذاکرات مربوط به حل و فصل بحران سوریه بدهد.

پیامدهای مشارکت ارتش آمریکا در الرقه

عملیات پشتیبانی جنگنده‌های آمریکایی در آزادسازی الرقه موجب نابودی زیرساخت‎ها و کشتار شمار قابل توجهی از غیر نظامیان در این شهر شده است.
سازمان ملل متحد با اشاره به پیامدهای جانی عملیات آزادسازی الرقه و حملات هوایی جنگنده‌های آمریکایی به این شهر خواستار قطع عملیات رقه در سوریه برای نجات جان غیرنظامیان به دام افتاده‌ در این شهر شد.

این سازمان از نیروهای دموکراتیک سوریه خواست تا با توقفی انسان دوستانه شرایط را برای خروج ۲۰ هزار غیرنظامی از منطقه جنگی در شهر رقه فراهم کنند. سازمان ملل همچنین از آمریکا خواسته است بمباران‌های خود را که اصلی‌ترین دلیل کشتار غیرنظامیان در رقه است متوقف کند.

به گزارش سازمان ملل متحد نیمی از محاصره‌شدگان در رقه کودک هستند.

سازمان عفو بین‌الملل هم درباره عواقب حملات نظامی آمریکا به شهر الرقه هشدار داد و اعلام کرد: این حملات وضعیت وخیمی برای غیرنظامیان در شهر رقه به وجود آورده است و تاکنون صدها نفر از شهروندان غیرنظامی الرقه در حملات جنگنده‎های آمریکایی کشته شده‎اند.

این سازمان از همه طرف‎های درگیر در شهر الرقه خواسته است، شرایط را برای کمک به غیرنظامیان فراهم کنند.

این درحالی است که نجات یافتگان از شهر رقه به سازمان عفو بین‌الملل گفته‌اند، هر فردی که برای فرار از رقه تلاش کند با تله‌های مین گذاری شده یا تک تیراندازهای داعش و یا با حملات هوایی و توپخانه‌ای نیروهای ائتلاف آمریکایی مواجه می‌شود.

جمع بندی

نظر به تمرکز نیروهای دموکراتیک سوریه بر آزادسازی شهر الرقه و پشتیبانی نظامیان آمریکایی در این عملیات، شهر الرقه در مسیر آزادی از دست داعش قرار گرفته و تا کنونی حدود نیمی از مناطق شرقی و جنوبی این شهر در کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه درآمده است.

با این شرایط و با توجه به فاصله نیروهای ارتش سوریه با شهر الرقه، احتمال فتح این شهر در چند روز آینده به دست نیروهای کرد سوریه چندان بعید نیست.

این درحالی است که ارتش سوریه به جای رقابت برای آزاد سازی الرقه عملیات مقابله فراگیر با داعش در دیرالزور را در دستور کار قرار داده است. استان و شهر دیرالزور یکی از آخرین و اصلی ترین پایگاه‎های باقی مانده در دست داعش به شمار می‎آیند، که ارتش عراق با تسلط بر این منطقه می‎تواند نظارت خود بر مرزهای عراق با سوریه را کامل کند.

طبعا تثبیت این شرایط در سوریه به معنای تضمین نقش آمریکا و نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا در ترسیم آینده سیاسی سوریه است.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین