«پرواز در ارتفاع صفر»

او در این سریال زندگی یک خلبان جنگنده نیروی هوایی را در دوران دفاع مقدس روایت می‌کند، اما نکته جالب توجه این است که برزیده در این مینی‌سریال هفت قسمتی که پخش آن از روز جمعه 31 شهریور مقارن با اول محرم شروع می‌شود، به خانواده رزمندگان توجه کرده است؛ موضوعی که شاید کمتر در آثار دفاع مقدس شاهد آن بوده‌ باشیم. پرواز در ارتفاع صفر هر شب ساعت 22 و 15 دقیقه روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود.

تهیه‌کنندگی مجموعه پرواز در ارتفاع صفر به عهده محمد نشاط است. شاهرخ استخری هم نقش اول سریال را بازی می‌کند؛ کیومرث، یک خلبان جنگنده. همچنین عمار تفتی هم در کنار او نقش خلبان جنگنده (فریدون) را به‌عهده دارد.

نقش همسران آنها را نیز به ترتیب سوگل خلیق و حدیثه تهرانی بازی می‌کنند که هر کدام دیدگاه‌های خاص خود را دارند. علی عمرانی نقش پدر همسر کیومرث را ایفا می‌کند. در این مجموعه، برادر علی عمرانی، (محمد عمرانی) با او همبازی است و نقش دوست قدیمی‌اش را ایفا می‌کند که در اثر اتفاقاتی درگیر سوءتفاهمی هم می‌شود. حمیدرضا نیکدل، بهاره ریاحی، رضا رادمنش، مجید جعفری، پیام داداشیان، بیژن افشار و رضا مسعودی دیگر بازیگران این اثر هستند.

صحبت با کارگردانان مختلف

محمد نشاط، تهیه‌کننده با اشاره به هدفش از تولید این مینی‌سریال به جام‌جم گفت: من 64 سال دارم و در زمان جنگ 27 ساله بودم، به همین دلیل کاملا آن روزها را با همه وجودم لمس کرده‌ام و می‌دانم چه اتفاقاتی در آن مقطع افتاده است. به همین دلیل معتقدم ما نسبت به رزمندگان سال‌های دفاع مقدس رسالتی به‌عهده داریم و هر کس باید به سهم خودش این وظیفه را به بهترین شکل ادا کند. به عنوان یک فیلمساز معتقدم که حق خلبانان ایرانی و خانواده‌هایشان آنچنان که باید و شاید ادا نشده و باید هر چه بیشتر در قالب کارهای نمایشی به آنها بپردازیم. اگر حمایت خانواده رزمنده‌ها نبود، مسلما نمی‌توانستند با خیال راحت در صحنه نبرد حضور داشته باشند. ما در این اثر به خانواده‌های رزمندگان پرداخته‌ایم.

وی درباره انتخاب برزیده به عنوان کارگردان توضیح داد: از سال 1390 قرار است این سریال را بسازم و در طول این سال‌ها با کارگردانان مختلف هم برای ساخت صحبت کردم، اما تولید سریال به دلیل تغییر و تحولات مدیریتی و کمبود بودجه به مرحله تولید نرسید. تا این‌که قسمت شد کارگردانی این اثر را آقای برزیده به عهده داشته باشند که در کارنامه‌شان ساخت کارهای جنگی موفق را دارند.

این تهیه‌کننده در ادامه با تاکید بر دشواری‌های ساخت آثار نمایشی با محوریت تاریخ معاصر گفت: تولید آثاری با محوریت تاریخ معاصر سخت‌تر از تاریخ گذشته است، زیرا مردم آن روزها را دیده‌اند و با معماری شهر، نحوه لباس پوشیدن آدم‌ها و... آشنا هستند. بنابراین باید با ظرافت صحنه را طراحی می‌کردیم و برای رسیدن به فضای آن سال‌ها هزینه زیادی برای اجاره، بازسازی و... می‌پرداختیم.

ادا کردن حق خانواده رزمندگان

عبدالحسن برزیده، کارگردان در پاسخ به این سوال که شما در تازه‌ترین اثرتان با محوریت دفاع مقدس از چه زاویه‌ای به جنگ نگاه کرده‌اید، توضیح داد: فیلمنامه این سریال از قبل نوشته شده بود و آنچه مرا برای کارگردانی اثر جذب کرد، توجه ویژه به خانواده رزمندگان بود. معتقدم در آثار دفاع مقدس کمتر به این موضوع پرداخته شده است، در حالی که فشار روحی و روانی روی خانواده‌ها زیاد بود. معتقدم در این‌باره خیلی نتوانسته‌ایم حق مطلب را ادا کنیم.

وی در ادامه عنوان کرد: فیلمنامه این مجموعه 11 قسمت بود که باید در هفت قسمت خلاصه می‌شد. خودم بازنویسی را انجام دادم. در این مسیر، سعی کردم بخش خانواده را پررنگ‌تر و شخصیت‌ها را برجسته کنم. البته معنی جمله این نیست که از جنگ کم گذاشته‌ایم، بلکه تلاش کرده‌ایم بخش‌های میدانی جنگ را کم کرده و به استرس‌ها و مصائب همسران رزمندگان بپردازیم که در سال‌های دفاع مقدس صبورانه زندگی کردند. البته بد نیست خاطره‌ای از شهید باکری تعریف کنم. نقل می‌کنند یک روز که این شهید در قایق حضور داشت، خیلی در فکر بود. از او پرسیدند در فکر چه هستی و شهید باکری پاسخ داد، وقتی که می‌آمدم در خانه نفت نداشتیم، نمی‌دانم الان همسرم چه‌کار می‌کند؟ به همین دلیل ما در این اثر به موضوع خانواده رزمندگان توجه ویژه کرده‌ایم.

برزیده در پاسخ به این سوال که معمولا خلبانان باید قدبلند باشند، اما فیزیک شاهرخ استخری به خلبانان نزدیک نیست، پس چطور برای نقش خلبان قصه انتخاب شده است، توضیح داد: این تصور اشتباهی است که همه خلبانان باید بلند قد باشند، اتفاقا افراد قد بلند برای هواپیماهای جنگنده استخدام نمی‌شوند، چون به لحاظ فضای نشستن دچار مشکل می‌شوند. انتخاب استخری درست بود، زیرا بازیگر دوست‌داشتنی است و مردم او را دوست دارند. ضمن این‌که همراه و همکار خوبی هم هست.

یک نقش خاکستری

حدیثه تهرانی، بازیگر سریال درباره پذیرش نقشش در این اثر گفت: در این مجموعه نقش همسر یک خلبان را بازی می‌کنم که عمار تفتی ایفاگر این کاراکتر است. با وجود این‌که همیشه نقش مثبت بازی می‌کردم، اما در این سریال نقشم خاکستری است. حضور گروه حرفه‌ای برای کار و فیلمنامه مناسب مرا برای پذیرش نقش وسوسه کرد. ضمن این‌که علاقه‌مند بودم در اثری بازی کنم که فضای آن در تاریخ معاصر می‌گذرد.

وی ادامه داد: حال و هوای سریال برایم دوست‌داشتنی بود، چون دکور، لباس، گریم و... متناسب با فضای آن سال‌ها طراحی شده و همین به جذابیت‌های کار اضافه می‌کرد. ضمن این‌که شخصیتی که بازی می‌کنم به مرور درگیر تغییر و تحول رفتاری می‌شود. البته من همیشه به تاریخ علاقه‌مند هستم و بازی کردن در مقاطع مختلف تاریخی برایم جذاب است. خوشبختانه کارگردان هم تعامل بسیار خوبی با بازیگران داشت.

چند نکته خواندنی به نقل از تهیه‌کننده

برخی از ماشین‌های قدیمی سریال از جمله جیب آهو از نجف‌آباد و شاهین‌شهر اجاره شد.

برای سه روز کار در بیمارستان، گروه صحنه دو ماه و نیم برای بازسازی فضا زمان گذاشتند.

برای این اثر هزار لباس خریداری شد که در مراسم‌های عروسی، عزا، گورستان و... مورد استفاده قرار گرفت.

این سریال 22 بازیگر اصلی، 30‌بازیگر فرعی و بالای هزار نفر هنرور دارد.

امکاناتی از سوی قرارگاه شهید باقری اصفهان در اختیار گروه قرار داده شد، اما آنها باید اتاق‌ها، لباس‌ها و... را بازسازی می‌کردند، زیرا حتی رنگ لباس‌ها با آن مقطع زمانی تفاوت داشت. تجهیزات پزشکی، مبلمان و... باید به آن دوران نزدیک باشد و به همین دلیل همه چیز اجاره شد.

با توجه به این‌که در آن سال‌ها همه خانه موکت بود، نزدیک به 400 تا 500 متر موکت برای خانه‌ها و راه‌پله‌ها استفاده شد.

فاطمه عودباشی