استان کرکوک در اختیار ارتش عراق

خبرهای رسیده حاکی است نیروهای پیشمرگه طرفدار بارزانی برخلاف فضاسازی رسانه‌ای تاب تحمل در مقابل پیشروی نیروهای عراقی را نداشته و بسرعت صحنه را ترک کردند. این درحالی بود که گفته می‌شد بارزانی دستور اعزام 6000 نیروی پیشمرگه را به کرکوک داده بود.

با اتمام ضرب‌الاجل دوم دولت عراق به مقامات کردستان عراق، روز گذشته نیروهای ارتش اقدام به پیشروی‌های گسترده‌ای در استان کرکوک کردند. آنها ضمن تسلط کامل بر شهر طوزخورماتو، بخش‌هایی از جنوب شهر کرکوک از جمله فرودگاه (کی وان ) و شهرک صنعتی و بخش‌هایی از تاسیسات برق و گاز این شهر را به کنترل خود در آوردند. برخی منابع از حملات توپخانه‌ای و کشته شدن چند نفر در درگیری‌های بین ارتش عراق و نیروهای پیشمرگه سخن می‌گویند، اما این خبر از سوی همه منابع تائید نشده است. به این ترتیب باید گفت جرقه جنگ در کرکوک زده شد و اگر رایزنی‌های داخلی و بین‌المللی جلوی شعله ور شدن آن را در اسرع وقت نگیرد، این جرقه‌ها می‌تواند به یک جنگ تمام عیار منجر شود؛ جنگی که به صورت طبیعی خسارت‌های جبران ناپذیری برای کل منطقه و بخصوص عراق خواهد داشت. برگزاری همه پرسی غیرقانونی در کردستان عراق در سوم مهر گذشته تنش‌های جدیدی را بین اربیل و بغداد به همراه داشت.

به گزارش العالم، فرماندهی عملیات مشترک نظامی عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد عملیات پیشروی نیروهای عراق به سمت اهداف پیش‌بینی شده همچنان ادامه دارد. طبق این بیانیه، نیروهای عراق از دو محور جنوب غربی و جنوب کرکوک پیشروی‌های خود را آغاز کردند. مسیر جاده منتهی به پل خالد، مسیر بخش الریاض به الخالد، راه مریم بیک و ایست بازرسی بخش الرشاد به منطقه مریم بیک تا میدان تکریت، محله الصناعی، ترکلان، بخش یایجی (نزدیک به چاه های نفت بای حسن) به علاوه تاسیسات گاز شمال و نیروگاه تولید برق کرکوک و پالایشگاه نزدیک به آن، طی پیشروی نیروهای عراق آزاد شدند.

از طرفی ستاد تبلیغات جنگ فرماندهی مشترک نیز در بیانیه ای جداگانه اعلام کرد که نیروهای سازمان مبارزه با تروریسم، پایگاه نظامی «کی وان» را در شمال کرکوک تحت کنترل درآوردند. پایگاه نظامی «کی وان» در نزدیکی چاه‌های نفت «بابا گرگر» یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین چاه‌های نفت کرکوک واقع شده است. همچنین فرماندهی مشترک نظامی عراق از تمامی کارکنان دولتی بویژه کارکنان و نیروهای دستگاه‌های امنیتی از جمله پلیس محلی کرکوک خواست به سر کار خود برگشته و فعالیت عادی خود را از سر گیرند.

بر همین اساس، منابع محلی گفتند نیروهای عراق کنترل کامل شهر طوزخورماتو از توابع استان صلاح‌الدین در 70 کیلومتری جنوب کرکوک را به دست گرفتند. همچنین خبر رسید که جاده مواصلاتی بغداد ـ کرکوک از بامداد دیروز بسته شد.

همزمان شبکه تلویزیونی روداوو نزدیک به اقلیم کردستان خبر داد که نیروهای پیشمرگ از بخش‌های جنوبی شهر کرکوک عقب‌نشینی کرده‌اند. دولت حیدر العبادی می‌گوید عملیات کرکوک را با هدف «بازگرداندن امنیت»‌ به این شهر مورد مناقشه آغاز کرده است. شهر کرکوک جزو اقلیم کردستان عراق نیست، اما بعد از حمله داعش به شمال عراق در سال 2014 و دفاع نیروهای پیشمرگه از این شهر، کنترل آن عملا به دست دولت کردستان افتاد. کرکوک در همه‌پرسی اخیر استقلال کردستان از عراق شرکت کرد و رأی به جدایی داد. اما دولت عراق که این همه‌پرسی را غیر قانونی می‌داند، عملیاتی را علیه نیروهای کرد آغاز کرده تا کنترل کرکوک را به دست بگیرد.

بیانیه العبادی

نخست‌وزیر عراق دیروز برای دومین بار در پی تحولات اخیر در کرکوک بیانیه داد.

به گزارش ایسنا، در این بیانیه وی گفت نیروهای پیشمرگه‌ باید به وظایف خود در چارچوب فرماندهی نیروهای فدرال عمل کنند. ما از نیروهای پیشمرگه می‌خواهیم تحت رهبری دولت فدرال به عنوان این‌که بخشی از نیروهای مسلح کشور هستند، به وظایف‌شان عمل کنند. العبادی تصریح کرد: ما به کردستان و کرکوک این اطمینان را می‌دهیم که بر امنیت و حفظ جان ساکنان کرکوک تاکید داریم. وظیفه من انجام امور بر اساس قانون اساسی و در جهت خدمت به شهروندان و حمایت از وحدت کشور است که در معرض خطر تقسیم قرار گرفته است. ما زمانی با این خطر روبه‌رو شده‌ایم که در حال جنگ موجودیتی با تروریست‌ها هستیم. تلاش کردیم مقامات اقلیم را از برگزاری همه‌پرسی و نقض قانون اساسی بازداشته و متمرکز بر مبارزه با داعش کنیم، اما گوش شنوا نیافتیم. سپس خواستار لغو نتایج همه‌پرسی شدیم و فایده‌ای نداشت. ما برای آنها روشن کردیم عراق در معرض خطر قرار می‌گیرد، اما آنها منافع شخصی و حزبی خود را بر منافع ملی عراق و کردها و بقیه طوایف ترجیح دادند.

العبادی از ساکنان عراق خواست با نیروهای مسلح متعهد به انجام وظایف‌شان، همکاری کنند، چرا که این نیروها در جهت حفظ جان آنها و تاسیسات دولت عمل می‌کنند. نخست‌وزیر عراق از تمام کارمندان دولتی در کرکوک نیز خواست به محل کار خود برگشته و به وظایف‌شان عمل کنند.

به موازات این خبرها، خبرهای دیگری مبنی بر تشدید اختلافات در درون کردهای عراق می‌رسد . بعضی منابع خبری می‌گویند حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی، حزب اتحادیه میهنی کردستان را به عقب‌ کشاندن نیروهایش از پایگاه‌هایشان در کرکوک متهم کرده است.

بر همین اساس، سعدی احمد بیره، سخنگوی رسمی اتحاد میهنی کردستان اعلام کرد برخی شبکه‌های ماهواره‌ای از طریق اخبار نادرست، جنگ روانی به راه می‌اندازند. این اقدام فقط به نفع دشمنان است. همزمان برخی خبرهای دیگر حاکی از حضور نیروهای پ.ک.ک در کردستان عراق است. حتی بعضی از رسانه‌ها تصاویری را از این نیروها منتشر کردند که در حال انتقال از مواضع خودشان به کردستان عراق بودند.شورای امنیت ملی عراق در واکنش به این خبرها گفت حضور نیروهای پ.ک.ک در شهر کرکوک، به مثابه اعلام جنگ علیه عراق و همه شهرهای این کشور خواهد بود.

این شورا همچنین اعلام کرد: گسترش حضور افراد مسلح منطقه کردستان به مناطق خارج از مرزهای مشخص شده، تلاش برای تغییر در ترکیب جمعیتی است که به درگیری خونین منجر می‌شود. معاون مسعود بارزانی، رئیس منطقه کردستان عراق در واکنش به اظهارات شورای امنیت ملی عراق گفت، هیچ نیرویی از پ.ک.ک در کرکوک حضور ندارد.

انتخاب استاندار جدید برای کرکوک

به دنبال عزل نجم‌الدین کریم،استاندار سابق کرکوک از سوی دادگاه عالی عراق،راکان سعید الجبوری به عنوان استاندار جدید و موقت کرکوک منصوب شد.

به گزارش تسنیم، نجم‌الدین کریم شامگاه یکشنبه و پس از پایان ضرب‌الاجل نخست‌وزیر عراق برای پذیرش خواسته‌های دولت مرکزی که اربیل آنها را رد کرده بود به خیابان‌های کرکوک آمده و مردم را به مسلح شدن و مقابله با ارتش عراق تشویق کرد. اما گفته می‌شود او با ورود نیروهای عراقی فرار کرده و اکنون در اربیل به سر می‌برد.

رجز خوانی بارزانی جواب نداد

مناقشه نیروهای پیشمرگه کرد با نیروهای نظامی دولت مرکزی عراق در منطقه کرکوک وارد مرحله تازه‌ای شده است به طوری‌که ارتش عراق به پیشروی‌های قابل توجهی دست یافته است. در این رابطه با هادی محمدی، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا گفت‌وگو کرده‌ایم که ماحصل آن در پی می‌آید:

پیشروی سریع ارتش عراق در مناطقی از کرکوک و عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگه چگونه قابل تحلیل است؟

آقای مسعود بارزانی وارد یک بازی قمار سیاسی در عراق شده است. بخشی از این موضوع احساس پشتیبانی حمایت‌های خارجی است که ایشان در کنار خود لحاظ می‌کند و این باعث می‌شود ایشان از خطوط قرمز عبور کرده و اقدامات غیر قانونی انجام گرفته را به نحوی تحت پوشش قرار دهد. حضور نیروهای پیشمرگه بعد از 9 جولای 2014 در خارج از مناطق اقلیم کردستان عراق به‌عنوان یک حضور غیر قانونی معرفی شده است. دولت مرکزی عراق هم اعلام کرده است به انجام درگیری نظامی با نیروهای پیشمرگه تمایل ندارد. این موارد در حالی است که مسعود بارزانی به نیروهای تحت امر خود فرمان آمادگی جنگی صادر کرده است و رجزخوانی‌هایی که در تراز اخلاقی مقامات عراقی نیست. نیروهای امنیتی، ارتش، پلیس و مقامات حشد الشعبی از جمله آقایان مهدی ابومهندس و هادی العامری، رایزنی‌هایی را توسط فواد معصوم، رئیس‌جمهور عراق با مقامات اقلیم کردستان انجام دادند که به سرانجامی نرسید. در نهایت یکشنبه‌شب نیروهای نظامی عراقی به مناطقی که از قبل مشخص شده بود حرکت کرده و این مناطق را در اختیار گرفتند و پیشمرگه‌های کرد مجبور به عقب‌نشینی شدند.

نقش نیروهای تحت امر حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق در تحولات به چه نحو است؟

آنچه قابل توجه است این که نیروهای کرد تحت امر اتحادیه میهنی کردستان عراق و جماعت اسلامی که در مناطق جنوبی کرکوک مستقر بودند، همکاری بسیار خوبی با نیروهای عراقی داشتند و بدون هرگونه تشنج مناطق در اختیار خود را واگذار کردند. نیروهای تحت امر مسعود بارزانی که رجزخوانی می‌کردند و با تبلیغات گسترده رسانه‌ای فضا را متشنج کرده بودند، در انزوا قرار گرفته و از مناطق عقب‌نشینی کردند. انتظار می‌رود این روند به‌طور روان جریان پیدا کند و حوزه وسیعی از این مناطق در اختیار دولت مرکزی عراق قرار گیرد. اگر این موضوع محقق شود، مساله همه‌پرسی اقلیم کردستان در مسیری دیگر قرار گرفته و بدون صرف هزینه‌های زیاد و با درایت حل می‌شود.

دخالت آمریکایی‌ها

همزمان با این تحولات فرماندهان ائتلاف آمریکایی به اصطلاح ضدداعش در عراق با فرماندهان کردستان نشست‌هایی داشته‌اند‌. این نشست‌ها به معنای دخالت آمریکایی‌ها در تحولات منطقه تفسیر شده است.

به گزارش ایسنا و به نقل از شبکه خبری روسیا الیوم، هلکرد حکمت، سخنگوی وزارت پیشمرگه از نشست‌ها بین نیروهای پیشمرگه و نمایندگان ائتلاف آمریکایی ضدداعش در اربیل با هدف بررسی آخرین تحولات در کرکوک خبر داد. آمریکایی‌ها با برگزاری همه‌پرسی در کردستان مخالف بودند، اما به اعتقاد بسیاری از ناظران از همان ابتدا موضعی دوگانه داشتند. آنها در ظاهر کردها را از برگزاری همه‌پرسی بازمی‌داشتند، اما در باطن آنها را به انجام چنین عملی تحریک می‌کردند. برخی می‌گویند با تمام شدن خطر داعش در عراق و سوریه، آمریکایی‌ها به دنبال ایجاد تنش‌های نظامی جدید در منطقه هستند تا به این وسیله حضور خود راتوجیه کنند.