رسانههای سنتی دو ویژگی مهم و قابل اتکا دارند؛ اول این که مرجع و قابل اعتماد هستند و دوم، مخاطب هنوز به استفاده از آنها عادت دارد و به این رسانهها خو کرده است. مخاطبانی که به تماشای تلویزیون، خواندن روزنامه یا کتاب عادت دارند و سالها به این شیوه بزرگ شدهاند بسادگی این عادت را ترک نمیکنند. ضمن این که رسانههای اجتماعی و فضای مجازی چندان برای مطالعه عمیق مناسب نیستند و میزان تمرکز و سرعت مطالعه در نرمافزارهای موبایلی و رایانهای بسیار پایین است.
اما نکته مهمتر آن است که رسانههای سنتی مورد وثوق و اعتماد مخاطبان هستند و رسانههای اجتماعی مجازی از این بابت در جایگاه ضعف قرار دارند و هر روز بیشتر از گذشته این ضعف بر کاربران آشکار میشود. در کشور ما نیز مردم آرامآرام درباره چالش اعتبار و استناد اخبار رسانههای اجتماعی مطلع میشوند.
اعتبار هر رسانه به اعتبار منبع آن است و رسانههای اجتماعی به این سادگیها نمیتوانند مورد اعتماد قرار بگیرند. در چنین فضایی رسانههای سنتی به جای رقابت با رسانههای اجتماعی در زمینه سرعت اطلاعرسانی میتوانند بر اعتبار اخبار و اطلاعاتشان تمرکز بیشتر داشته باشند و در عوض برای جبران سرعت اطلاعرسانی از این رسانهها به عنوان مکمل بهره بگیرند. به این ترتیب رسانههای سنتی به مدد شبکههای اجتماعی و فضای مجازی ضمن این که از سرعت اطلاعرسانی بهرهمند میشوند، جایگاه خود را به عنوان رسانه مرجع و مورد وثوق نیز حفظ خواهند کرد.
گاهی در رقابت با رسانههای اجتماعی و فضای مجازی، شتابزدگی و اشتباههایی در رسانههای سنتی دیده میشود، اما به نظر میرسد موج این رقابت فروکش کرده و رسانههای سنتی درصدد استفاده و بهکارگیری رسانههای اجتماعی و فضای مجازی برآمدهاند. اگرچه هنوز از رسانههای اجتماعی و فضای مجازی بهعنوان رسانه مکمل بهرهبرداری درستی صورت نمیگیرد و گاه روزنامهها تمام نسخه را به صورت مجازی هم منتشر میکنند، اما هنوز مخاطبان رسانههای سنتی به صورت کامل به فضای مجازی نقل مکان نکردهاند و امکان نگاه داشتن آنها یا رجعت مخاطبانی که از رسانههای سنتی دل کندهاند، وجود دارد.
شناخت ویژگیهای هر دو رسانه و خدمات و امکاناتی که شبکههای اجتماعی و فضایمجازی به رسانههای سنتی ارائه میکنند، اولین ابزار برای رجعت مخاطبان به سمت رسانههای سنتی است. بیاعتباری رسانههای مجازی برای رسانههای سنتی یک فرصت محسوب میشود و اگر رسانههای سنتی بتوانند بر همین امر متمرکز شوند، گوی سبقت و رقابت را از رسانههای اجتماعی خواهند ربود و به جایگاه اصلی خود بازخواهند گشت.
در بسیاری از رسانههای بزرگ دنیا، فضای مجازی و رسانههای اجتماعی صرفا اطلاعرسانی اولیه را به عهده دارند و کاربران برای دریافت اطلاعات بیشتر، تحلیلها و بررسیها به رسانههای اصلی ارجاع داده میشوند. مخاطب امروز گریزپاست و اگر به رسانههای دیگر عادت کند، بسادگی نمیتوان او را برگرداند. جا دارد در کشور ما نیز رسانهها، چنین رویکردی در پیش بگیرند و از امکانات فضای مجازی و رسانههای اجتماعی برای جذب مخاطب بیشتر، درآمدزایی و مدیریت افکار عمومی به نحو احسن استفاده کنند.
دکتر عباس اسدی
استاد روزنامهنگاری دانشگاه علامه طباطبایی
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد