سوراخ لایه ازُن کوچک‌تر شد

حدود 30 سال از به وجود آمدن کوچک‌ترین سوراخ لایه ازُن می‌گذرد. پدیده‌ای که پیشتر نماد بارز دخالت انسان‌ها در سازوکار محیط زیست بود.

کد خبر: ۱۰۹۶۹۱۶

آیا این خبری خوب از اوضاع محیط زیست است؟! خب، در اشتباه نیستید، اما درواقع به این سادگی‌ها هم نیست.

ناسا و نوآ (NOAA) اعلام کردند وسعت بزرگ‌ترین سوراخ لایه ازُن در 20شهریور امسال، حدود 5/2 برابر بزرگ‌تر از مساحت ایالت متحده یعنی 6/19 میلیون کیلومترمربع (6/7 میلیون مایل مربع) است. این رقم، 3/3 میلیون کیلومترمربع کوچک‌تر از اندازه آن در سال 1395/2016 است و از شهریور تاکنون، اندازه‌اش با شدت بیشتری کاهش یافته است. همه این کارها از طریق نظارت گسترده ناسا و نوآ با استفاده از ترکیبی از اطلاعات ماهواره‌ای، بالن‌های هواشناسی و مشاهدات روی زمین انجام شده است. ناسا در بیانیه‌ای اعلام کرده است: وسعت کوچک‌ترین حفره لایه ازُن در سال 1395/2016 و 1396/2017 ناشی از تغییرپذیری طبیعی است و لزوما نشانه‌ای از بهترشدن اوضاع نیست.»

این کوچک‌شدن حفره لایه ازن نیز با شرایط ناپایداری و گرم شدن هوا در استراتوسفر قطب جنوب و همچنین گرم‌تر شدن درجه حرارت جهانی مرتبط است. لایه ازُن، منطقه‌ای از پوشن‌سپهر (استراتوسفر) زمین است که حاوی غلظت نسبتا بالایی از گاز ازُن (O3) است. به گفته دانشمندان ناسا، وجود سوراخ در این لایه، در سال 1364/ 1985 رسما شناسایی شده بود.

یکی از مظنونان اصلی ایجاد این حفره، افزایش کلروفلوئوروکربن‌ها (CFC)، یعنی همان ترکیبات مصنوعی است که غالبا در یخچال‌ها، تهویه‌های مطبوع، افشانه‌ها و حلال‌ها استفاده می‌شود. هنگامی که کلروفلوئوروکربن‌ها به بالای اتمسفر می‌رسند، به علت شکستن پرتوهای فرابنفش، کلرین آزاد می‌کنند. کلرین با اتم‌های اکسیژن موجود در ازُن واکنش نشان می‌دهد و مولکول ازُن را تجزیه می‌کند.

لایه ازُن به‌طور مؤثر، مانند کرم ضدآفتاب برای ساکنان زمین عمل می‌کند. زیرا تا 99 درصد به جذب پرتوهای فرابنفش خورشید کمک می‌کند، اما دانشمندان نسبت به تخریب این لایه بیمناک هستند، زیرا این اتفاق می‌تواند به افزایش موارد ابتلا به سرطان پوست، وارد آمدن آسیب به محصولات زراعی و سایر مشکلات محیطی منجر شود. خوشبختانه نگرانی ناشی از بروز آسیب در لایه ازُن، در نهایت به بسیج یک تلاش بزرگ زیست‌محیطی و حذف تدریجی کلروفلوئوروکربن‌ها در سراسر جهان انجامیده است. هرچند نگرانی‌ها از سال 1369/1990 به این سو کاهش یافته است، اما هنوز کارهای زیادی وجود دارد که باید انجام شود. دانشمندان امیدوارند حفره لایه ازُن بر فراز قاره جنوبگان ترمیم شود و تا حدود سال 1449/2070 به سطح پیش از سال 1359/1980 بازگردد.