نسخـه‌های بـرندزده

به دلیل این‌که برخی از داروهای خارجی برند در داروخانه‌های داخلی وجود ندارد، بیمار تلاش می‌کند از هر طریقی که شده، داروی مورد نظر پزشک را تهیه کند که در این مسیر احتمال دارد سر و کارش به قاچاقچیان دارو هم بیفتد. بسیاری از داروهای خارجی برند، بسیار گران‌قیمت هستند، در حالی که نمونه‌های ارزان قیمت داخلی و خارجی آنها هم وجود دارد، اما وقتی پزشک، داروی خارجی با یک برند خاص را برای بیمار تجویز می‌کند، سبب می‌شود که ناخواسته، بازار دلالی و قاچاق دارو داغ شود و جیب بیمار و بیمه‌های درمانی خالی شود.

تاکید قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر ممنوعیت تجویز داروی خارجی برند به این معنی نیست که پزشک، حق تجویز داروی خارجی ندارد، بلکه مقصود قانونگذار این است که پزشک نباید دارویی تجویز کند که در فهرست داروهای مورد تائید کشور (فارماکوپه) قرار ندارد. تجویز داروی خارجی برند که مشابه ارزان‌تر آن وجود دارد، اثربخشی‌اش اثبات نشده است و تحت پوشش بیمه‌ها هم قرار ندارد، جز تحمیل هزینه مضاعف بر دوش بیمار و نظام سلامت، حاصل دیگری نخواهد داشت.

تجویز داروی خارجی برند، دامن زدن به فروش اینترنتی و ماهواره‌ای داروهاست که سلامت مصرف‌کننده را نیز تهدید می‌کند.

کمبود دارویی کاذب، نگرانی بیمار از پیدا نکردن داروهای برند، نارضایتی بیمار از سیستم دارویی کشور، افزایش دامنه سود غول‌های داروسازی دنیا و افزایش هزینه‌های درمانی، فقط یک چشمه از عوارض تجویز داروهای خارجی برند است.

تورهای تفریحی برای تجویز داروی برند!

داروی ژنریک یا داروی عمومی، به معنی دارویی است که به مواد موثره یک دارو بدون نام تجاری آن اشاره دارد و می‌تواند توسط هر شرکت دارویی تولید شود، اما داروی برند، دارویی است که فقط یک شرکت خاص، آن را تولید می‌کند و معمولا با قیمتی بالاتر از داروهای مشابه در بازار عرضه می‌شود که البته برای فروش بیشتر این داروهای برند، تبلیغات وسیعی هم انجام می‌شود.

هیچ دلیل علمی وجود ندارد که یک داروی برند بهتر از داروی ژنریک باشد، اما با وجود این برخی پزشکان اصرار دارند که فقط داروی برند ساخت یک شرکت خارجی را تجویز کنند.

چندی قبل دکتر عباس کبریایی‌زاده، رئیس سندیکای صاحبان صنایع دارویی با انتقاد از اقدام برخی شرکت‌های داروسازی وارداتی مبنی بر برگزاری تورهای تفریحی برای پزشکان جهت به فروش رساندن داروهایشان، تاکید کرد یکی از گلایه‌های سندیکا همین موضوع است؛ چراکه برخی شرکت‌های واردکننده دارو، تورهایی را می‌گذارند و پزشکان را به سفرهای غیرعلمی می‌برند. این پدیده‌ای است که اصلا درست نیست و با اخلاق حرفه‌ای معنا ندارد، اما در برخی موارد دیده می‌شود.

البته نمی‌توان گفت هر پزشکی که داروی خارجی برند تجویز می‌کند، حتما نمک‌گیر شرکت‌های واردکننده دارو شده است، اما به گفته کبریایی‌زاده، در برخی موارد چنین تخلف‌هایی دیده می‌شود که نظارت جدی‌تر می‌تواند جلوی این تخلف‌ها را بگیرد.

جفا در حق تولیدات داخلی دارو

هم‌اکنون بیش از 95 درصد نیاز دارویی کشور از طریق تولیدات داخلی تامین می‌شود و اغلب «داروهای با فناوری ساخت بالا» برای درمان بیماران خاص و صعب‌العلاج به کشور وارد می‌شود.

دکتر احمد همتی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به همین توانایی صنعت دارویی کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: هم اکنون بسیاری از داروهای مورد نیاز بیماران در داخل کشور تولید می‌شود، بنابراین لزومی به استفاده از داروی خارجی وجود ندارد. داروهای تولید داخل از استانداردهای بین‌المللی برخوردار است و نباید از داروی برند خارجی با وجود داروی تولید داخل استفاده کرد.

به گفته او، نباید هیچ دارویی خارج از تائیدیه‌های علمی در اختیار بیماران قرار گیرد. درواقع، نمی‌توان گفت داروهای داخلی از استانداردهای قابل قبول برخوردار نیست، اما داروهای خارجی دارای برند ویژه به‌طور حتم استاندارد هستند.

دکتر بشیر خالقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم از زاویه دیگری به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید: تجویز داروی خارجی برند، در حالی که نمونه داخلی اغلب این داروها وجود دارد، به نوعی نادیده گرفتن زحمات داروسازان ایرانی و بی‌توجهی به تولیدات داخل است. تجویز داروی خارجی برند، کاملا برخلاف اقتصاد مقاومتی است و به صنعت داروسازی کشور لطمه می‌زند.

به گفته خالقی، اجرای نظام ارجاع، برنامه پزشک خانواده، ابلاغ راهنماهای بالینی و تشکیل پرونده الکترونیک سلامت می‌تواند فرآیند تجویز دارو را منطقی کند و تجویزها را منطبق بر قوانین بالادستی نظام سلامت سازد. تا وقتی این قوانین بالادستی به طور کامل اجرا نشود، نظارت بر نسخه‌های پزشکی هم چندان دقیق نخواهد بود.

فرهنگ‌سازی برای تجویز داروی داخلی

همان‌طور که برخی بیماران بر مصرف داروی خارجی اصرار دارند، اصرار بر تجویز داروی خارجی هم در بین برخی پزشکان دیده می‌شود.

دکتر شهاب‌الدین جنیدی‌جعفری، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان تهران در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است که باید با اطلاع رسانی درباره دستاوردهای دارویی کشور، پزشکان ایرانی را نسبت به پیشرفت‌های دارویی کشور آگاه کرد تا به سمت تجویز داروهای داخلی ترغیب شوند. درواقع، باید برای مصرف و تجویز داروی داخلی، فرهنگ‌سازی شود.

جنیدی‌جعفری بیان می‌کند: حتی صنعت داروسازی کشور در حوزه ساخت داروهایی با فناوری بالا به دستاوردهای چشمگیری رسیده است که این دستاوردها باید به گوش جامعه پزشکی هم برسد. کارآزمایی بالینی و تحقیقات پزشکی هم اثربخشی بالای داروهای ایرانی را تائید می‌کند.

همچنین به گفته دکتر محمود نجفی‌عرب، عضو هیات مدیره سندیکای دارویی، هم اکنون میزان ارزبری که از طریق واردات دارو ایجاد می‌شود دو میلیارد دلار است، در حالی که میزان صادرات دارویی کشور ما در حد 200 تا 300 میلیون دلار است. یعنی میزان ارزی واردات دارویی ما حدود هفت برابر صادرات داروست که به همین دلیل باید برای ایجاد تناسب منطقی بین صادرات و واردات دارو، اعتماد و حمایت از تولید داخل افزایش یابد.

اگر تجویز داروی خارجی برند از سوی پزشکان تداوم یابد و به هر دلیلی به تولیدات داخلی دارو بی اعتنایی شود، صنعت تولید دارو در کشور با رکود جدی مواجه خواهد شد که دود آن در نهایت به چشم بیماران خواهد رفت زیرا در آن شرایط بیماران برای درمان بیماری‌های ساده هم محتاج داروهای گران‌قیمت و برند خارجی خواهند شد.

تولید 100 قلم دارو در کشور

رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با اشاره به تولید یکصد قلم داروی موردنیاز ‌در کشور تاکید کرد: یکی از این داروها قرصی برای بیماری هپاتیت C است که پیش از این، یک عدد آن به قیمت 1020دلار توسط بیماران خریداری می‌شد و یک دوره درمان هزینه زیادی را بر مردم تحمیل می‌کرد که این دارو در حال حاضر در داخل کشور تولید و مشمول بیمه نیز می‌شود.

امین جلالوند - جامعه