بازار 180 میلیون دلاری استارت آپ های لجستیک

عده‌ای از تجار قدیم معتقدند که شاید دنیای نرم افزار در حال خوردن اقتصاد جهان باشد، اما برخی صنایع جایی در دنیای نرم افزار ندارند اما به قول رییس کمپانی دانمارکی Maersk که در یکی از همایش‌های مدیریتی خود گفت:«هرچیزی که بتواند دیجیتالی شود، دیجیتالی می شود». در واقع باید بدانیم اینترنتی شدن بسیاری از تجارت‌ها برکسی پوشیده‌ نیست و نمی‌توان جلوی آن را گرفت.

ورود استارتاپ‌ها به ایران برخلاف سایر تکنولوژی‌ها که بسیار دیر به ایران می‌رسند، چندان با وقفه همراه نبود و افراد موفق دنیا‌دیده به سرعت طرح‌ها و ایده‌های خود را در کشور به اجرا گذاشتند. ایده‌هایی که برخی از آنها با سنگ‌تراشی و مخالفت بازار سنتی و یا بخش دولتی همراه شده ولی کماکان در بازار تجارت نقش بسزایی را ایفا می‌کنند.

حمل و نقل اینترنتی و سامانه‌های هوشمند این حوزه جزو ملموس‌ترین استارتاپ‌ها در بین آحاد جامعه هستند که موفقیتی مضاعف نسبت به برخی استارتاپ‌ها داشته و در قالب‌های گوناگون توسط تیم‌های بزرگ و کوچک احداث شده اما تنها تعداد معدودی از آنها به موفقیت دست یافته‌اند. از نظر کارشناسان اشباع این گونه استارتا‍پ‌ها یکی از دلایل عدم موفقیت موارد جدید فعال در حوزه حمل و نقل مسافر به صورت اینترنتی است و کمتر کسی به تحولی اساسی در چنین سامانه‌هایی فکر می‌کند.

حمل و نقل بار (لجستیک)، نه خرده‌باری که توسط پیک‌های موتوری آنلاین جابه‌جا می‌شود، از دیرباز در اقتصاد ملی و بین المللی کشورها از اهمیت خاصی برخوردار بوده است با این حال این بخش مهم با چالش هایی از قبیل عدم یکپارچگی، شفافیت، نظارت و ناکارآمدی بر کالاها مواجه است. شرکت‌های بزرگ سال‌هاست از این مشکلات رنج می‌برند و به نوعی اسیر سیستم نه چندان کارآمد حمل و نقل لجستیک شرکت‌های سنتی شده و به ناچار در نظام کاری آنها می‌چرخند.

با توجه به رقابتی شدن بازار در سال‌های اخیر حوزه حمل و نقل لجستیک نیز خارج از این رقابت نبوده و در ابعاد بین‌المللی شاهد تحولات شگرفی بوده است. کم کم با تحولات بازار نیاز به ارتقای کیفیت خدمات، جهانی‌سازی و توسعه فناوری اطلاعات باعث شکل‌گیری استارتاپ‌هایی شد که به دنبال حذف واسطه ها، تسهیل فرایند سفارش و ایجاد ارتباط مستقیم بین مشتری و موسسه های ترابری شدند.

البته تقریباً نیمی از تلاش های صنعت حمل و نقل کالا برای مدرنیزه شدن از سال 1998، با شکست همراه بوده و مشکل اینجا بود که کمپانی ها نمی دانستند علاوه بر تغییر تکنولوژی، باید رویه تجاری خود را نیز تغییر دهند. اما حالا دوره و زمانه متفاوتی است و فعالان این حوزه، راهکارهای دیجیتالی تازه ای برای بقا در این بازار به شدت رقابتی یافته اند. تغییرات به حدی جامع و کامل بوده که غول‌های سرمایه گذاران سیلیکون ولی، روی موفقیت روز افزورن این موضوع شرط بسته اند و معتقدند که استارتاپ ها، قادر به حل مشکل صنعت حمل و نقل لجستیک خواهند بود.

سازمان ملل متحد تخمین می زند که حداقل 90 درصد از اجناس فیزیکی، پیش از رسیدن به مقصدشان سفری در کانتینر را پشت سر می گذارند. تا همین اواخر، موسسات ترابری، بخش اعظمی از تجارت خود را به همان شکلی مدیریت می کردند که برای چند دهه مدیریت کرده بودند: با استفاده از اسپردشیت، ایمیل و تماس های تلفنی.

اما همانطور که گفته شد آن روزها دیگر به پایان رسیده و تنها در طول سال 2016 میلادی، سرمایه گذاران بیش از 245 استارتاپ فعال در حوزه ترابری بار و مدیریت زنجیره تامین حمایت مالی کردند؛ گزارش ها نیز نشان می دهد که میزان این حمایت مالی، برابر با رقم رکوردشکن 4 میلیارد دلار بوده است. بنابر آمارهای وب سایت AngelList، هم اکنون 420 استارتاپ ترابری در سراسر جهان وجود دارد که البته تمام آنها فعالیت بین المللی ندارند و صدها شرکت دیگر هم در زمینه های لجیستیک (مدیریت جریان کالا، اطلاعات یا هر منابع دیگری) و مدیریت زنجیره تامین فعالیت دارند.

گرچه مدیریت سنتی کالا به سرعت در حال سرسپاری به انبارهای رباتیک، کامیون های خودران و سرویس های آنی مانند اوبر، DoorDash و آمازون پرایم هستند، جهان نه چندان دل فریب حمل و نقل بین المللی، همچنان مانند کلافی سردرگم باقی مانده است. تبادلات مالی و روند ترابرد یک کالا، می تواند 28 مرحله گوناگون داشته باشد و بسیاری از این تعاملات، همچنان از طریق ایمیل، تلفن و درون دادهای دستی انجام می شوند و کاغذبازی های فراوانی دارند. اما استارتاپ ها مشغول شناسایی فرصت ها هستند.

اگر حق با این استارتاپ ها باشد، میزان مبادلات بین المللی به شکل چشمگیر افزایش خواهد یافت. کانتینرها، به نوبه خود مثال جالبی هستند. این جعبه های فلزی استاندارد، هزینه های ارسال را کاهش دادند و باعث افزایش 700 درصدی مبادلات بین المللی طی 20 سال اخیر شده اند. کانتینرها در عرض چند دهه، سبب شدند تا تعداد محصولات جدیدی که وارد کشورهایی مانند آمریکا می شوند، تا 4 برابر افزایش پیدا کند.

از طرف دیگر، تولیدکنندگانی که تنها مزیت شان نسبت به رقبا، نزدیکی به بنادر بود، تجارت خود را در معرض خطر دیدند. به عنوان مثال مالزی به ناگاه می تواند به رقیبی جدی برای نیویورک تبدیل شود. تا پایان قرن بیستم، بازارهای خالص محلی، پدیده ای نادر بودند.

نرم افزارها و استارتاپ‌های تازه هم به همین شکل قادر به افزایش بهره وری و کاهش تاخیر در صنعتی هستند که هر سال، کانتینرهایی به ارزش 180 میلیون دلار به سراسر جهان می فرستد.

میثم جعفرزاده