امروز سوم دیماه سالروز درگذشت بانویی بااخلاق، متواضع و هنرمند است که برای عموم مردم ایران از نسلها و دهههای مختلف کاملا نامآشنا و دوستداشتنی و خاطرهساز است، بانویی هنرپیشه و هنرشناس با صدایی گوشنواز و پرصلابت، چهرهای با ابهت و مهربان و شخصیتی دوستداشتنی، زندهیاد ژاله علو.
کد خبر: ۱۵۳۵۶۴۷
نویسنده محمدمهدی زمانی جمشیدی
به گزارش جام جم آنلاین، ژاله علو با نام شناسنامهای شوکت علو، متولد اول فروردین ۱۳۰۶ در محله سنگلج تهران بود و فعالیت هنریاش را از رادیو و هنرستان هنرپیشگی از سالهای آخر دهه ۲۰ آغاز کرد و سپس به تئاتر و دوبله و سینما نیز روی آورد. کمتر از یک دهه پس از تاسیس رادیو در ایران به جمع گویندگان رادیو پیوست و در سالهای نخستین شروع دوبله فیلمها در ایران در کنار پیشگامان این عرصه، صنعت و هنر دوبلاژ را در ایران رواج دادند. یکی از نخستین صداهای ژاله علو در دوبله، در فیلم مطرح آن زمان، «فاتح» به جای بازیگر مطرح آن روزها، سوزان هیوارد بود و در سالهای بعد به¬عنوان مدیر دوبلاژ در برخی استودیوها وظیفه مدیریت دوبله آثار را بر عهده میگرفت و از این مسیر هم در طول چندین دهه خاطرات لذتبخش متعددی برای عموم برای مردم و نیز برای کودکان ایجاد کرد، بهواسطه مدیریت دوبلاژ «سالهای دور از خانه» (اوشین)، انیمیشنهای ساخت شرکت والت دیزنی («سیندرلا» (دوبله دوم)، «زیبای خفته»، «گربههای اشرافی»، «سفید برفی و هفت کوتوله»، «جک و لوبیای سحرآمیز»، «نسخه پینوکیوی ساخت والت دیزنی») و کارتونهای ساخت ژاپن و شرکت نیپون («جزیره ناشناخته»، «رامکال»، «دهکده حیوانات»)، کارتونهای سوئدی («الفی اتکینز»، «بامزی»)، کارتون انگلیسی «پت پستچی»، فیلمهای فانتزی و خیالپردازانه («جادوگر شهر اُز»، «تام بند انگشتی»)، آثار علمی-تخیلی («بیست هزار فرسنگ زیر دریا»، «زن اتمی»)، و سریال کارآگاهی-پلیسی «سوئینی».
صفی طولانی از آثار خاطره انگیز
صدای پرصلابت خانم علو را در بسیاری از نمایشهای رادیویی «داستان شب» شنیدهایم. این صدا در دوبله بهجای بازیگران نقشهای اول، چون سوفیا لورن، سوزان هیوارد، مورین اوهارا، اوا گاردنر، باربارا استانویک و بسیاری دیگر به زیبایی نقش بسته است. نیز این صدا گاهی در نقش راوی مسیر زندگی اوشین در سریال «سالهای دور از خانه»، راوی داستان جذاب سرندی پیتی و کنا و کاپیتان اسماج بدجنس در انیمیشن «جزیره ناشناخته»، خانم لیپت منضبط در کارتون «بابا لنگ دراز»، شخصیت سینزیا زاکاردی با بازی سوفیا لورن در فیلم «خانه قایقی»، نقش گابریله داوفین با بازی سوزان هیوارد در فیلم «رعد و آفتاب»، شخصیت اولیویا اسپنسر با بازی مورین اوهارا در فیلم «کوهستان اسپنسر»، صدای مرموز در فیلم «باغی در کهکشان»، مدیر سختگیر دبیرستان توهوکو در سریال «داستان زندگی» (هانیکو)، برخی نقشها در مجموعه تلویزیونی «خانم مارپل»، گویندگی در مجموعه تلویزیونی «زن اتمی»، صداپیشگی بهجای مادر خانواده با بازی نیکو خردمند در مجموعه تلویزیوتی «باغ گیلاس» و بسیاری آثار دیگر شنیده شد. اما جنبه دیگری از گویندگی ایشان در قالب لحنهای متفاوت گویندگی مانند دوبله نقش خانم هادسون در برخی قسمتهای سریال «ماجراهای شرلوک هولمز» به مدیریت دوبلاژ بهرام زند و نیز تیپ گوییهای نقشهای کوچک در آثار تحت مدیریت دوبلاژ خودش، چون سالهای دور از خانه بود که کمتر به آنها توجه شده است. گویندگی مستندهایی نظیر مستند «حیات وحش هند» و مدیریت دوبلاژ آثار ایرانی نظیر فیلم سینمایی «یوزپنگ» نیز وجوه دیگری از هنر صداپیشگی خانم علو را منعکس کردند. حضور در برنامه رادیویی معروف «از سرزمین نور» به عنوان یکی از گویندگان به کارگردانی جلال مقامی و منوچهر اسماعیلی، یکی دیگر از خاطره-سازیهای زنده یاد علو در صداپیشگی بود؛ ایشان علاوه بر گویندگی به زبان فارسی، بهواسطه توانایی بالا در تلفظ صحیح کلمات عربی و دعاها در موفقیت این برنامه نقش داشتند.
از خاله لیلا تا مادر امیرکبیر
خانم علو در زمبنه بازیگری روی صحنه نمایش در تئاتر و بر پرده سینما پیشینهای زیاد و از دهه ۲۰ داشتند، و از دهه ۶۰ تا آغاز دهه ۹۰ در سریالهای تلویزیونی نیز بازی می کردند؛ اما در میان مخاطبان تلویزیون عمدتا با نقش بهیادماندنی و باصلابت خاله لیلا در «روزی روزگاری» حک شده است. علاوه بر این میتوان به مادر داغدار و باصلابت صفدر آهنگر مبارز در «گرگها»، مادر مختار ثقفی در «مختارنامه»، زن آقا سید در «تفنگ سرپر» و مادر امیرکبیر در مجموعه «امیرکبیر» هم اشاره کرد که همگی اخلاقگرا، مقتدر و باصلابت بودند. بازی در نقش همسر فرهیخته شیخ بهایی در مجموعههای «روشنتر از خاموشی» و «شیخ بهایی»، ایفای نقش در قالب مادر و بزرگتر با ابهت و با تدبیر خانواده در سریال «مشق عشق»، بازی در نقشام سلماء در فیلم «روز واقعه»، نقشآفرینی در قالب همسایهای دلسوز و مهربان در فیلم «مهمان مامان»، بازی در نقش یکی از اعضای خانه سالمندان در مجموعه «این خانه دور است» و هنرنمایی صرفا با صدابازیگری در داستانی از سریال خاطرهانگیز و شیرین «همسران» با عنوان «ورای یک شک معقول» و نیز سریال «روز رفتن» از هنرنماییهای دیگر خانم علو در عرصه بازیگری در سینما و تلویزیون بودهاند. همچنین نوع متفاوتی از ایفای نقش از ایشان را میتوان در سریال «روزهای زندگی» یافت، در نقشی بسیار کمصحبت و افسرده، اما با این وجود باز هم هدایتگر و تاثیرگذار. همچنین بانو علو در دهههای گذشته ایفاگر نقشی منفی در فیلم سینمایی «افسونگر» بودند. از آخرین فعالیتهای هنری ژاله علو، روایت سریال ایرانی «سایه روشن»، شعرخوانی شروع قسمتهای فصل اول مجموعه تلویزیونی «مستوران»، بازی در فیلمهای سینمایی «مجبوریم» و «فصل ماهی سفید» و نیز چند کار رادیویی بود. زنده یاد علو در طول چندین دهه شاگردان و هنرجویان و کارآموزان بسیاری را در بازیگری و تئاتر، رادیو و دوبله آموزش دادند. در کنار این فعالیتها دستی در سرودن شعر هم داشتند، همانطور که از دیرباز در رادیو و تلویزیون دکلمه شعر را با صدا و هنر ایشان میشنیدیم و لذت می بردیم. ژاله علو، این بانوی اسطوره هنرمند عرصه¬های تئاتر، رادیو، دوبله، سینما و تلویزیون در سوم دی¬ماه ۱۴۰۳ با به یادگار گذاشتن گنجینهای از هنر و خاطراتشان از میان ما رفتند. روحشان شاد و یادشان گرامی.
