سوسیس و کالباس به‌جای آبگوشت بزباش

شاید تا پیش از این تصور می‌شد یکی از مظاهر شهرنشینی مغازه‌های بی‌شمار فست‌فود باشد که مثل قارچ در جای جای شهرها روییدند، اما تب فست‌فود‌ به شهرهای بزرگ محدود نشده و مدتی است سر و کله آنها در روستاهای ایران هم پیدا شده تا مشتریان خود را از میان روستانشینانی انتخاب کنند که همیشه به واسطه سبک زندگی‌شان سالم زیسته‌اند.

‌ تعداد واحدهای عرضه فست‌فود در روستاها بشدت در حال افزایش است و اگر هدف از این کار، افزایش اشتغال است، باید در جهت بهبود تغذیه جامعه و حفظ سلامت مردم و از طریق عرضه غذاهای ایرانی باشد.

زهرا عبداللهی، مدیر کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت معتقد است همچنان مردم غذاهای ایرانی را بیشتر دوست دارند و این خوراک‌ها ارزش غذایی بیشتری دارند و سالم‌تر هستند.

کارشناسان تغذیه نیز تاکید دارند خطر بیماری‌های غیرواگیر در غذاهای سنتی کمتر است. پس چرا فست‌فود به‌حدی محبوب شده که سر سفره روستانشینان هم نشسته است؟

تشویق به غذای ایرانی

بشیر خالقی، نماینده و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید، این آفتی بزرگ است که نتیجه‌اش را می‌توان از همین الان هم در میان روستاییان به چشم دید. او معتقد است مخالفت با صدور مجوز برای راه‌اندازی مغازه‌های فست‌فود شاید جوابگو نباشد.

خالقی به جام‌جم می‌گوید: بسیاری از کودکان دچار سوءتغذیه و چاقی مفرط هستند و همه اینها علاوه بر تهدید سلامت آنها هزینه‌های بسیاری را هم به همراه خواهد داشت.

خالقی ادامه می‌دهد: تشویق و فرهنگ‌سازی راه چاره است، چرا که فقط با فرهنگ‌سازی می‌توان ذائقه ایرانی‌ها را به سمت غذاهای ایرانی تغییر داد.

به گفته او هنوز هم مشتریان این نوع غذاها در روستاها نوجوانان و جوانان هستند و کمتر افراد سالخورده تمایل به غذاهای فوری دارند، اما تنها فرهنگسازی می‌تواند علاقه نوجوانان را به غذاهای ایرانی بیشتر کند.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید:‌ این‌که مدام از مضرات این نوع غذاها حرف بزنیم شاید تاثیر چندانی نداشته باشد، از سوی دیگر باید با رایزنی و با ابزار قانون صدور مجوز این مغازه‌ها را کمی منطقی کنیم و در کنار آن به غذاهای ایرانی تسهیلاتی بدهیم تا در این میان سنگی پیش پای اشتغال‌زایی هم نینداخته باشیم.

مدیر‌کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نیز برگزاری نمایشگاه‌های غذای سالم و غذاهای محلی را در فرهنگسازی تغذیه سالم موثر می‌داند. او به مهر می‌گوید:‌ یکی از اقداماتی که در کارگروه بین بخشی تغذیه و امنیت غذایی در دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی دنبال می‌شود، این است که وزارت صنعت، معدن و تجارت در صدور بی‌رویه مجوز برای فست‌فودها، بازنگری کرده و صدور مجوز برای فروش غذاهای محلی و ایرانی را تسهیل کند.

مدیر‌کل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت همچنین از گام‌هایی می‌گوید که در کشورمان برداشته شده، به گفته او در دو سال گذشته و با همکاری کارشناسان تغذیه شاغل در مراکز بهداشت استان‌ها و شهرستان‌های کشور، انواع غذاها و خوراک‌های محلی شناسایی و از نظر ارزش تغذیه‌ای، میزان کالری، قند، چربی و نمک آنالیز شد و کتابی تحت عنوان خوراک‌های بومی ایران چاپ شد که در آن توصیه‌های کارشناسان تغذیه نیز ذکر شده است.

باید ذائقه‌سازی شود

الگوی غذای جامعه ایرانی تغییر کرده است، تغییر این ذائقه اما دلایل بسیاری دارد. آن‌طور که کوروش جعفریان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید، این الگو از سبک سنتی خود خارج شده و به سمت الگوی غربی حرکت می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است، مهم‌ترین دلیل تغییر ذائقه ایرانی‌ها اعمال سیاست‌های کلان در این حوزه است.

او به جام‌جم می‌گوید: نکته نگران‌کننده این که برخی نهادها و شرکت‌های بین‌المللی، عرضه خدمات با اعمال فشار، باعث می‌شوند ذائقه غذایی جامعه‌ای مثل ایران به سمتی تغییر کند که آنها می‌خواهند.

به گفته او، گرچه امروزه الگوهای غذایی متعددی در جامعه ایران رایج است، اما متاسفانه الگوهای غذایی غربی به دلیل قیمت پایین، پخت سریع و دسترسی راحت مردم در جامعه ما بخصوص در میان جوانان و نوجوانان به الگوی غالب تبدیل شده است، در حالی که این نوع غذاهای صنعتی نظیر سوسیس و کالباس به دلیل نمک فراوان، افزودنی‌های شیمیایی زیاد و چربی بالا از لحاظ ریز مغذی‌های تغذیه‌ای بسیار ناچیز، اما از لحاظ مواد بی‌کیفیت بسیار غنی هستند.

جعفریان با اشاره به این‌که با دو دیدگاه می‌توان با پیامدهای منفی این ماجرا برخورد کرد، می‌گوید: اولین دیدگاه تقابلی است که منجر به صادر نکردن مجوز برای چنین مغازه‌هایی در روستاها می‌شود. به این شکل که فضا را تنگ و محیط را ناامن می‌کنیم برای چنین کارهایی و دیدگاه دوم مبتنی بر آموزش و آگاه‌سازی است.

به گفته او هر‌کدام از این موارد مزایا و معایبی دارد. هر چند شیوه اول شاید در پاسخ‌دهی زمان کمتری ببرد، اما شیوه دوم ماندگاری بیشتری خواهد داشت.

اما راهکار مهم در این ماجرا به باور جعفریان، ذائقه‌سازی است.

او ادامه می‌دهد: درد جامعه این است که کسی به دنبال راهکارهای درازمدت نمی‌رود. ما باید به سمت تغییر ذائقه برویم و حداقل کاری کنیم که وضعیت بدتر از شرایط فعلی نشود.

این فوق‌تخصص تغذیه معتقد است، فرآیند ذائقه‌سازی از گذشته ژنتیکی فرد شروع می‌شود و می‌تواند این ذائقه در چند نسل بعد هم بروز پیدا کند.

به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان تغذیه تاکید می‌کنند آگاه‌سازی در جامعه می‌تواند راهکار درست‌تری باشد.

جعفریان می‌گوید:‌ باید با برنامه‌ای کلان مادران را آگاه کنیم بویژه مادران در دوران بارداری.بسیاری از مادران نمی‌دانند در دوران شیردهی الگوی غذادهی شان و طعم‌هایی که در آن دوران چشیده‌اند به فرزندانشان منتقل می‌شود. این طعم‌ها هم به ژنتیک فرزندان منتقل می‌شود و هم به عادت‌های ذهنی فرزندان و باعث می‌شود بچه‌ها با الگوی نامناسب غذایی مادرانشان در دوران بارداری پرورش پیدا کنند.

آنچه مشخص است این‌که فست‌فود حالا به عنوان یکی از مظاهر نوین در جامعه رو به گسترش است. فارغ از برخوردهای سلبی و تنبیهی می‌توان با آگاه‌سازی جامعه و البته ارائه مشوق‌های بسیار، سلیقه و سبک زندگی شهروندان را از این مظاهر مضر دور نگه داشت. بنابراین بهتر است در کنار محدود کردن صدور مجوز برای فست‌فود در روستاها به برنامه‌های درازمدت باور داشت.