تو قامت بلند تمنایی ای درخت

درست می گویید؛ امروز در اولین روز از هفته منابع طبیعی (22-15) قرار است نهال های متعددی در تهران و شاید برخی شهرها و جنگل های کشور کاشته شود. پس دیگر این همه نگرانی برای چیست؟ وقتی هر سال در 15 اسفند، میلیون ها نهال در دل خاک جای می گیرند، معنای این پیش بینی های هشداردهنده چه می تواند باشد؟ حتما شما هم مانند برخی از مسئولان گمان می کنید اعلام این نگرانی، سیاه نمایی است! اما نه ! بیایید با هم به اندازه هزار کلمه فقط حرف حساب بزنیم.

سنتی به قدمت تاریخ

تصور شما چیست؟ آیا گمان می کنید که ما هم روز درختکاری را در ایران برگزار می کنیم تا نام کشورمان در میان 32 کشور جهان باشد؟

قبل از هر پاسخی لازم است بدانید که کشورهای مختلف جهان تنها 146 سال است که در تقویم خود یک روز را برای درختکاری اختصاص داده اند. در حالی که کاشت درخت از زمان ایران باستان تنها به جشن روز درختکاری محدود نمی شد و هر ایرانی پذیرفته بود تا به شکرانه تولد فرزند دختر یا پسر، یک نهال سرو ( نماد محیط زیست ایران ) بکارد و به اسم او نامگذاری کند. به این ترتیب هر ایرانی مسئولیت نگهداری و محافظت از حداقل یک درخت را برعهده داشت.

حضور" سرو 4000 ساله" در نزدیکی ابرقو(یزد) یکی از نشانه های مسئولیت پذیری برخی از ایرانی ها در مراقبت از درختان است. این که چرا این سنت ارزشمند و مهم این روزها تنها به یک روز درختکاری محدود و بیشتر به یک شعار و اقدام بی حاصل از سوی مسئولان تبدیل شده، دلایل مختلفی دارد که شاید فعلا باید به این مختصر بسنده کرد که 22 درصد جنگل های ایرانی در عرض 40 سال گذشته از بین رفته اند و در هر 4 ثانیه به اندازه مساحت یک زمین فوتبال از پوشش جنگلی کشور کاسته می شود.

شدت و سرعت تخریب جنگل های کشور به اندازه ای است که گفته می شود حتی اگر سرعت فعلی تخریب ها ثابت بماند، باز هم جنگل های ایران تا 60 سال آینده نابود می شوند.

در این شرایط نه تنها مسئولان باید پاسخگو باشند که چرا با همه اقداماتی که خود را مفتخر به انجام آنها می دانند، ماراتن تخریب درختان در 40 سال گذشته پرسرعت بوده است. هر چند در کنار مسئولان افرادی که در آتش سوزی 200 هزار هکتار از جنگل ها و مراتع، تغییر کاربری ۲۰۴ هزار متر مربع از جنگل‌های منطقه حفاظت شده البرز مرکزی و سود 900 میلیون دلاری حاصل از قطع درختان سهیم بوده اند نیز باید در برابر هر ایرانی و البته وجدان خود و تاریخ این سرزمین پاسخگو باشند.

توهم توسعه

توسعه شهرها به قیمت قطع درختان متعدد و جنگل زدایی، خشک کردن آب دریاها برای ساخت مراکز تجاری – تفریحی، تولید خودرو با طراحی های زیبا و ترویج فرهنگ مصرف گرایی، شاید باور نکنید که به اندازه خوردن یک شیرینی کوچک به نام مارشملو لذت دارد نه بیشتر.

توهم حرکت در مسیر توسعه مانع از آن است باور کنیم که نه تنها در مسیر رشد و پیشرفت حرکت نمی کنیم بلکه عملکردمان به شکل تصاعدی در حال افزودن بر تعداد بحران های جامعه بشری در زمینه های مختلف از جمله محیط زیست است.

قطع درختان و جنگل زدایی یکی از 10 بحران اعلام شده در زمینه مشکلات زیست محیطی جهان در سال 2017 است. فقط فعالان و دلسوزان محیط زیست هستند که می توانند ردپا و عمق این فاجعه را در کاهش تنوع زیستی انواع موجودات زنده ، افزایش دی اکسید کربن و سایر گازهای سمی، ازبین رفتن فرهنگ های محلی و هزاران مشکل دیگر را درک کنند و در حد توان خود دست به کار می شوند تا بلکه بتوانند حتی با نجات یک درخت مانع از تشدید و افزایش سرعت بحران های پیش رو شوند.

در حالی که سیاستمداران دنیا پاهای خود را بر شانه های محیط زیست گذاشته اند و هر روز با سنگین تر کردن وزنه قدرت و ثروت خود، دنیا را به سمت نابودی و مواجهه با بحران های بیشتری همچون کاهش بهداشت عمومی، زباله خطرناک، از بین رفتن تنوع زیستی، کمبود و آلودگی آب، فقر و حاشیه نشینی در اثر توسعه شهرها و تغییرات آب و هوایی هدایت می کنند.

این بی مسئولیتی و کم توجهی تنها مربوط به سیاستمداران خارجی نمی شود مسئولان ایرانی نیز با کمی شدت و ضعف از این قاعده مستثنی نیستند که اگر غیر از این بود مقام معظم رهبری در فرصت ها و زمان های مناسب مکررا بر ضرورت "انجام اقدامات عملی و جدی در محافظت از جنگل ها، ممانعت از ساخت و ساز در مناطق حاوی پوشش گیاهی، جلوگیری از تصرف غیر قانونی مناطق اطراف شهرهای بزرگ، مبارزه با افراد سودجو در غصب زمین های اطراف شهرها و آبادی ها و مکلف کردن مسئولان در دولت، مجلس، قوه قضائیه و شهرداری ها بر اجرای طرح های عملی و پیشگیری کننده دراز بین رفتن محیط سبز اطراف شهرها‏، بخصوص جنگل ها " تأکید نمی کردند.

عاشقی به شیوه یک درخت

اغلب ما عاشقی را مربوط به دنیای انسان‌ها می دانیم و گمان می کنیم که محیط زیست برای ادامه حیات خود نیازمند عشق و توجه انسان است.در حالی که درختان به ما ثابت می کنند که این نگرش رویایی بیش نیست .

چرا که این درختان هستند که در هر هکتار رسوبات حاصل از گوگرد و غبار را جذب می‌کنند و به جای آن ۲.۵ تن اکسیژن برای تنفس ما تولید می‌کنند. این درختان هستند که با ممانعت از فرسایش خاک، جذب 77 میلیون گالون آب باران با کمک 100هزار درخت بالغ در هر سال، مانع از تشدید خشکسالی و حفظ ذخایر منابع زیرزمینی میشوند.

عشق بی شائبه درختان تنها به حفظ زنجیره های متصل به منابع طبیعی ختم نمی شود. آنها سخاوتمندانه با حضورشان در معابر شهری، اتوبان ها و بزرگراه ها باعث کاهش استرس و افزایش صبر و تحمل رانندگان در برابر سبقت های غیرمجاز و ناگهانی، کاهش 60 درصدی هزینه ها در تعمیر و نگهداری جاده ها و سنگ فرش ها، کاهش 5 تا 46 درصدی خشونت و تصادف در فضاهای شهری و اتوبانی، کاهش سرعت رانندگی به میزان 5 کیلومتر در ساعت، افزایش 7 درصدی عملکرد موتور ماشین و کاهش شدت و سختی تصادفات می شوند.

اگر باور نمی کنید که یک درخت چقدر می تواند به شما عشق بی توقع مخصوصا در زمان افسردگی و استرس هدیه کند، فقط کافیست به خودتان این فرصت را بدهید تا 5 دقیقه در فضای سبز و در کنار یک درخت بنشینید. خواهید دید او با وجود زخم هایی که بر تن دارد اما سراسر از عشق است و مهر و در مدت زمان کوتاهی باعث تخلیه نیروهای منفی از درونتان می شود.

شرکای اقتصادی ثروتمند

سخاوت درختان همچنان ادامه دارد. عملکرد آنها تنها به مواردی که به آنها اشاره شد، محدود نمی شود. درختان شرکای اقتصادی بسیار ارزشمندی برای جوامع انسانی هستند. این فعالان اقتصادی با عملکرد خود موجب صرفه جویی 20 درصدی در هزینه های سرمایشی و 2 تا 10 درصدی هزینه های گرمایشی خانه ها، کاهش 50 درصدی هزینه قبوض برق و گاز تنها با کمک 3 اصله از همنوعان خود، صرفه جویی 560هزار تومانی در ازای صرف هزینه 100 هزارتومانی برای کاشت و نگهداری یک درخت، افزایش 10 تا 15 درصدی ارزش منطقه ای واحدهای مسکونی، اشتغالزایی برای متقاضیان جنگلبانی و صنعت چوب و رونق کسب و کار مغازه ها به واسطه افزایش ترددها برای خرید و فروش می شوند.

در عین حال آنان به کارفرمایان توصیه می کنند که محیط کار نیروهای سازمانی خود را با گل و درختچه های کوچک زیبا تزیین کنند که این اقدام به میزان 23 درصد مانع کاهش راندمان عملکرد کارکنان در اثر بیحوصلگی و بی حالی می شود.

سهیلا فلاحی