بی‌قیمتی‌ جان انسان‌ها برای ائتلاف‌های نظامی

بر همین اساس شاهد بوده‌ایم پیمان‌های نظامی که با هدف مقابله و انجام عملیات نظامی منعقد می‌شود معمولا نتیجه آن همراه با تلفات وسیع انسانی و مالی است. در دهه‌های اخیر ما شاهد شکل‌گیری پیمان‌ها و ائتلاف‌هایی نظامی در منطقه هستیم که هدفی جز تسلط و نسل‌کشی و از بین بردن سرمایه‌های اجتماعی و انسانی و اقتصادی کشوری دیگر برای آن متصور نیست. نمونه‌های اخیر آن ائتلاف نظامی برخی کشورها به سرکردگی عربستان برای از بین‌بردن منابع مادی و انسانی ملت مظلوم یمن است که نتیجه‌ای جز وقوع نسل‌کشی و فاجعه انسانی برای این کشور در پی نداشته است. همچنین در ماه‌های اخیر دیدیم که آمریکا، انگلیس و فرانسه در یک عملیات مشترک نظامی و با بهانه استفاده حکومت سوریه از سلاح شیمیایی – که هیچ‌گاه تحقیقات رسمی درباره آن صورت نگرفت و سازمان ملل متحد به نتیجه‌ای روشن درباره آن نرسید - اقدام به بمباران تاسیسات این کشور کردند. این در حالی است که مردم سوریه سال‌هاست با پدیده تروریسم مورد حمایت غربی‌ها و محور عبری - عربی درگیر هستند و در عین حال از نظام سیاسی مستقر در این کشور حمایت می‌کنند. متاسفانه شکل‌گیری چنین اتئلاف‌های نظامی با هدف سرکوب و انجام عملیات نظامی صورت می‌گیرد و با هیچ یک از موازین حقوقی و قانونی نظام بین‌الملل سازگاری ندارد. گزارشی که در پی خواهد آمد اشاره‌ای کوتاه و گذرا به شکل‌گیری مهم‌ترین‌ ائتلاف‌های نظامی براساس پیمان‌نامه‌ها و جنگ‌های مهم در سده‌های اخیر دارد.

جنگ‌های صلیبی

جنگ‌های صلیبی به مجموعه‌ای از درگیری‌های نظامی با هدف مذهبی گفته می‌شود که طی آن دولت‌های اروپایی علیه مسلمانان با همدیگر ائتلاف کردند. این درگیری که شامل 9 جنگ می‌شد بین سال‌های 1095 میلادی تا 1291 میلادی اتفاق افتاد و در مجموع 196 سال به طول انجامید. در سال 1095 م پاپ اوربانوس دوم همه مسیحیان اروپایی را مجبور کرد علیه ترکان مسلمان قیام و شهر بیت‌المقدس واقع در فلسطین را اشغال کنند. همچنین مقامات کلیسای کاتولیک رومی علاوه‌بر تهییج مذهبی از حمایت امپراتور روم شرقی نیز برخوردار بودند و هدف خود را آزادسازی بیت‌المقدس و زادگاه حضرت مسیح(ع) و دیگر اماکن مورد احترام مسیحیان در فلسطین از دست مسلمانان و ایجاد دولت‌های مسیحی در نقاط مختلف فلسطین اعلام کردند.

جنگ‌های 30 ساله

در اوایل قرن 16 میلادی همزمان با ظهور مذهب پروتستان، اختلافات دینی میان مسیحیان اروپا به وقوع پیوست و باعث درگیری میان کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها طی سال‌های متمادی شد. یکی از جنگ‌های معروف طرفداران پروتستان با کاتولیک مذهبان، در دهه دوم قرن هفدهم میلادی به وقوع پیوست و حدود 30 سال به طول انجامید. در روز 23 می‌1618م، پروتستان‌های چک که از محدود شدن آزادی‌هایشان توسط فردیناند دوم، امپراتوری مقدس روم نگران بودند، دو فرستاده وی را به قتل رساندند و به این ترتیب جنگ‌های 30 ساله مذهبی در اروپا آغاز شد. این جنگ‌ها که عمدتا در آلمان روی داد، فراز و نشیب‌های زیادی داشت. در طول جنگ، کشورهای فرانسه، سوئد و دانمارک در حمایت از پروتستان‌ها و دولت اسپانیا و امپراتوری روم به طرفداری از کاتولیک‌ها وارد جنگ شدند. جنگ‌های 30 ساله مذهبی اروپا در نهایت، با انعقاد پیمان وستفالی در سال 1648م خاتمه یافت.

جنگ جهانی اول

جنگ جهانی اول با ترور دوک بزرگ امپراتوری هاپسبورگ، فرانتس فردیناند در آگوست 1914 آغاز شد و چهار سال به طول انجامید. این جنگ میان دولت‌های محور با حضور امپراتوری آلمان به رهبری «قیصر ویلیام دوم» و امپراتوری اتریش، مجارستان، بلغارستان و امپراتوری عثمانی و نیروهای متفقین با حضور بریتانیا، فرانسه، صربستان و امپراتوری روسیه (که بعدها ایتالیا، یونان، پرتغال، رومانی و ایالات متحده نیز به آنها پیوستند) به وقوع پیوست. ایالات متحده در آوریل 1917 به طرفداری متفقین وارد جنگ شد. روسیه پس از انقلاب بلشویک در 1917 متفقین را ترک گفت. کشورهایی که قسمتی از امپراتوری بریتانیا بودند از جمله: استرالیا، کانادا، نیوزیلند و هندوستان، هزاران زن و مرد را در اختیار منافع متحدان قرار دادند. این جنگ با پیروزی متفقین در 11 نوامبر 1918 به پایان رسید. ده میلیون کشته حاصل این ائتلاف‌های نظامی میان کشورها و دولت‌های درگیر جنگ بود.

جنگ جهانی دوم

ارتش آلمان به دستور آدولف هیتلر در نخستین روز ماه سپتامبر سال 1939 به لهستان حمله کرد. به این ترتیب جنگی درگرفت که در اروپا روز هشتم ماه می ‌سال 1945 و در ژاپن تا 15 آگوست همان سال ادامه یافت. این‌ جنگ‌‌ بین‌ دو بلوک‌ متحدین‌ (آلمان‌ و ایتالیا و ژاپن‌) و متفقین‌ (انگلیس‌ و فرانسه‌ و آمریکا و شوروی‌) درگرفت‌ اما میزان فراگیری جنگ و ابعاد آن به لحاظ جغرافیایی به حدی بود که بیش از 30 کشور را درگیر کرد و فجایع انسانی زیادی را به بار آورد. این جنگ تلفات انسانی بین 40 تا 50 میلیون نفر را در پی داشته است.

بعد از جنگ سرد و شکل‌گیری دو قطب غرب به سردمداری آمریکا و شرق با سرکردگی شوروی، فضای رقابتی میان دو جریان قدرتمند آن روز بالا گرفت و هرکدام از قطب‌ها به همراهی کشورهای حامی‌شان دست به ائتلاف نظامی زدند.

معاهده آتلانتیک شمالی یا ناتو از جمله این پیمان‌ها و اتئلاف‌های نظامی بود که سال 1949 در واشنگتن به امضا رسید و تاکنون ادامه دارد. انگلستان، ایالات متحده، ایتالیا، ایسلند، بلژیک، پرتغال، دانمارک، فرانسه، کانادا، لوکزامبورگ، نروژ و هلند 12 کشوری بودند که پایه‌گذار این پیمان شدند و 15 کشور اروپایی دیگر به همراه ترکیه نیز بعدا به این سازمان پیوستند. مجموع مخارج نظامی اعضای این پیمان، 70درصد از کل مخارج نظامی کشورهای دنیا را تشکیل می‌دهد. مداخله در بوسنی، کوزوو و لیبی از نمونه‌های اقدامات نظامی این سازمان بوده است. همچنین ناتو در منطقه بالکان و جنگ افغانستان، نقش ویرانگر داشته است. ناتو 29 عضو دارد و مقر اصلی آن در بروکسل است.

پیمان ورشو

پیمان ورشو نام یک پیمان نظامی بود که از سال 1955 تا 1991 برای رویارویی با تهدیدات نظامی اعضای پیمان ناتو شکل گرفت. این پیمان در 14 می‌سال 1955 به امضای هشت کشور آلبانی، آلمان شرقی، بلغارستان، چک اسلواکی، شوروی، رومانی، لهستان و مجارستان رسید و در جنگ سرد رقیب پیمان ناتو شد. این پیمان که عنوان اصلی آن «پیمان همیاری اروپای شرقی» بود، برای 20 سال بسته شد و در می‌1955 در ورشو به امضای نمایندگان این کشورها رسید. پیمان ورشو در سال 1989 پس از فروپاشی دیوار برلین در دوره زمامداری گورباچف در شوروی و ریگان در آمریکا، منحل شد.

سیتو

سازمان پیمان آسیای جنوب شرقی، پیمانی نظامی بود که در سپتامبر 1954 با هدف دفاع از آسیای جنوب شرقی در برابر نفوذ و تهاجم کمونیسم، در مانیل پایتخت فیلیپین بین کشورهای آمریکا، استرالیا، بریتانیا، پاکستان، تایلند، فرانسه، فیلیپین و نیوزیلند به امضا رسید. این پیمان از جمله ائتلاف‌های ناموفقی بود که سال 1977 منحل شد.

ائتلاف نظامی علیه یمن

عربستان سعودی با هدف مداخله‌ نظامی در یمن به منظور حمایت از عبد ربه منصورهادی، رئیس‌جمهور مستعفی این کشور و انجام عملیات علیه انصارا... و حوثی‌ها از مدت‌ها پیش در پی برقراری یک ائتلاف با حضور کشورهای منطقه بود و در نهایت با حضور برخی از کشورها و حمایت اتحادیه عرب و همچنین کشورهای غربی در 6 فروردین 1394 حمله‌ هوایی به یمن را آغاز کرد. در این مداخله نظامی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت و بحرین به همراه مراکش، مصر، اردن و سودان مشارکت داشتند. عملیات نظامی این ائتلاف نظامی که یکی از خونبارترین حوادث انسانی را رقم زده و همچنان ادامه دارد به نسل کشی در یمن منجر شد. آمار بالای کشتار غیرنظامیان،‌ شیوع بیماری‌های واگیردار از جمله وبا، وقوع قحطی،‌ تخریب زیرساخت‌ها و تاسیسات یمن، و استفاده از سلاح‌های غیر متعارف از جمله اقداماتی بود که طی این مدت از سوی عربستان و کشورهای هم پیمان این ائتلاف صورت گرفت.

اقدام مشترک نظامی علیه سوریه

بعد از انتشار شایعه استفاده حکومت سوریه از سلاح‌های شیمیایی علیه مخالفان خود از سوی منابع مشکوک، آمریکا خط و نشان‌هایی برای سوریه، روسیه و ایران کشید. به محض اتخاذ چنین واکنشی،‌ انگلستان و فرانسه نیز از مواضع مقامات آمریکایی در این باره حمایت کردند و بعد از هیاهوهای تبلیغاتی قرار بر اقدام مشترک نظامی با حضور این کشورها علیه سوریه شد. در نهایت این هدف در ساعات اولیه 25 فروردین سال جاری جامه عمل پوشید و این سه کشور اقدام به حمله موشکی از دریا و همچنین پرواز جنگنده‌ها بر فراز سوریه کردند. طبق آخرین برآوردها، مجموعا صد تا 130 فروند موشک شلیک شد. این اقدام مشترک نظامی در حالی صورت گرفت که هنوز نهادهای رسمی درباره حمله شیمیایی و عاملان آن تصمیم نگرفته‌اند و به لحاظ قانونی و موازین سازمان ملل، سوریه هنوز به این اقدام متهم نشده است. این حمله با واکنش‌های بسیاری در عرصه سیاسی و بین‌المللی مواجه شد.