دیجیتال‌بازهای کوچک

امروزه با رشد علم و فناوری شاهد متحول شدن شکل جدیدی از بازی‌های کودکان هستیم. این روزها به هر خانه‌ای که وارد می‌شوید، به جای سر و صدای بازی و سرگرم بودن کودکان با خمیرهای بازی که خلاقیت‌شان را بالا می‌برد و مهارت دست‌های‌شان را بیشتر می‌کرد، تبلت‌هایی در دست بچه‌ها جا خوش کرده و جایگزین نه چندان مناسبی برای بازی‌های مفرح کودکانه شده است. بعضی پدر و مادرها هم که امکان خرید چنین ابزاری برای کودک‌شان ندارند هم ازخودگذشتگی کرده و او را با گوشی هوشمند تلفن همراه‌شان سرگرم می‌کنند و مهارت کودک‌شان در انجام بازی‌های مختلف را به رخ این و آن می‌کشند.

این موضوع در کنار دغدغه تربیت والدین، توجه آنها را به کنترل و نظارت بر بازی‌ها و محتوای آنها را بیش از پیش معطوف کرده است و حال آن‌که این نظارت در عمل هر روز کمرنگ‌تر شده و والدین امکان مدیریت محتوای مورد استفاده کودکان خود را از دست داده‌اند.

البته که در این میان نمی‌بایست رویکرد مثبت ایجاد شده در ورود محتوای مناسب برای آموزش و یادگیری کودکان را نیز فراموش کرد که استفاده آگاهانه و مناسب از آنها در کنار نظارت و همراهی والدین می‌تواند اثرات مثبت در یادگیری و پرورش فرزند داشته باشد و استرس والدین در زمینه حضور فرزند در بیرون از منزل را کاهش داده و نقش فرزند در خانواده را پر رنگ‌تر نماید. همین چند وقت پیش مجموعه هایتک مانیتور با همکاری مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال گزارشی با هدف بررسی رفتار کودکان و والدین در استفاده از بازی‌های دیجیتال و محتوای الکترونیک منتشر کرد که شامل داده‌های قابل توجهی است. گزارشی که سنجه مناسبی است برای دریافت این نکته که در حال حاضر وضعیت کودکان درگیر با بازی‌های دیجیتال و نحوه نظارت والدین چگونه است. نقشه راهی که می‌تواند چاره بسیاری از مشکلاتی باشد که کودکان را تهدید می‌کند. بخش‌هایی از اطلاعات این پژوهش را باهم مرور می کنیم .

فعالیت روزانه بازیکنان کودک

کودکان بازیکن مهم‌ترین فعالیت روزانه خود را مهمانی رفتن، رفتن به مکان‌های عمومی و فعالیت‌های ورزشی عنوان کرده‌اند. شش فعالیت برتر روزانه کودکان بازیکن عبارتند از مهمانی رفتن، رفتن به مکان‌های عمومی و تفریحی، فعالیت‌های ورزشی، خرید کردن و پاساژگردی، سفر به شهرهای مختلف و فعالیت‌های مذهبی. همچنین شدت روابط خانوادگی و دوستانه بازیکنان کودک بالای هفت سال نیز بیشتر از رده سنی بازیکنان کودک پایین هفت سال است. اما درمجموع معاشرت با خانواده در میان کودکان بازیکن بیشتر از معاشرت با دوستان است و این اهمیت و ظرفیت نقش خانواده در تربیت اجتماعی کودکان را گواهی می‌دهد.

همصحبتی کودکان درباره بازی‌ها

کودکان دوست دارند در مورد بازی‌هایشان با کسی که به دنیای آنها وارد شود و با ایشان ارتباط برقرار کند صحبت کنند. بر همین اساس فضای مکالماتی کودکان در دنیای حقیقی و مجازی نکته قابل توجهی است. کودکان بالای هفت سال شدت تمایل بیشتری برای صحبت با دوستان خود و کودکان کمتر از هفت سال نیز شدت تمایل بیشتری را برای صحبت با خانواده خود در خصوص بازی‌های دیجیتالی دارند. خانواده‌ها با همبازی‌شدن در کنار کودکان خود می‌توانند به دنیای بازی‌های آنها وارد شوند و نظارت و همراهی مطمئنی را بر کودکان خود در خصوص این سرگرمی نوین رقم بزنند.

بازیکنان خردسال

از میان 23 میلیون بازیکن بازی‌های دیجیتال در کشور، 25 درصد معادل 5 میلیون و 800 هزار نفر، کودکان 3 تا 12 سال است که 60 درصد این کودکان پسر و 40 درصدشان نیز دختر هستند.

در خصوص فراوانی رده‌های سنی در میان این تعداد کودکان بازیکن باید گفت که 26 درصد کودکان سه تا شش سال و 74 درصد نیز کودکان هفت تا 12 سال هستند.

متوسط زمان بازی کردن بازیکنان کودک در کل کشور، 81 دقیقه در روز است.

این متوسط زمانی در کل کشور و برای عموم بازیکنان 79 دقیقه است و نشان می‌دهد کودکان از متوسط زمان بازی کردن بازیکنان کل کشور، دو دقیقه بیشتر در روز بازی می‌کنند.

سهم گیم‌نت‌ها در بازی‌ها

بازی کردن کودکان در گیم نت‌ها می‌تواند عوامل انگیزشی متفاوتی داشته باشد. از جمله این عوامل می‌توان به یک بازی خاص یا کنسول‌های جدید بازی که ممکن است بازیکن فقط در گیم‌نت به آن دسترسی داشته باشد یا شور و اشتیاق بازی کردن به صورت شبکه‌ای یا با دوستان بازی کردن در یک محل متمرکز به نام گیم‌نت را اشاره کرد. بررسی وضعیت بازیکنان کودک در کشور نشان می‌دهد تنها 6 درصد کودکان برای بازی کردن به گیم نتها می‌روند و 94 درصد آنها به گیم‌نت نمی‌روند. از همین تعداد محدودی که به گیم‌نت‌ها می‌روند تنها 11درصدشان هر روز این کار را تکرار می‌کنند. البته ناگفته نماند که کودکان بازیکن در هر نوبت بازی کردن در گیم نت به طور متوسط 2200 تومان هزینه می‌کنند.

آنلاین با قفل‌های شکسته

از میان کل بازیکنان کودک تنها 6 درصدشان خریدار بازی‌های دیجیتال اورجینال هستند. بازی‌های اورجینال، نسخه‌های اصلی از بازی هستند که به صورت مستقیم از طرف سازنده به دست مصرف‌کننده می‌رسند. البته کودکان دارای کنسول‌های بازی نسل هشتم، به دلیل قفل‌های سخت‌افزاری، ناچار به خرید این بازی‌ها هستند. در میان بازیکنان کودک بازی‌های دیجیتال در کل کشور، 28 درصد بازیکنان آنلاین یافت می‌شود. البته این میزان در کلانشهرها به 42 درصد هم می‌رسد. استفاده کودکان از ابزارهای در دسترس و قابل حمل مانند موبایل و تبلت و همچنین امکان اتصال به اینترنت در خانه یا از طریق سیمکارت در کلانشهرها ازجمله عوامل این افزایش بازیکنان آنلاین است.

رده‌بندی سنی بازی‌ها

توجه به رده‌بندی سنی بازی‌ها از ملزومات استفاده صحیح از سرگرمی نوین بازی‌های دیجیتال است و فرهنگسازی توجه به آن توسط خانواده‌ها و نهادهای ذی‌ربط به کاهش خطرات روحی و روانی بازی‌ها و استفاده از مزیت‌های بازی‌های مناسب سن کودکان کمک خواهد کرد. نظام رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای امری بسیار ضروری است. نمودار بالا میزان توجه به رده‌بندی سنی بازی‌ها را در بین کودکان و به تفکیک دختران و پسران نمایش می‌دهد. همانطور که مشهود است، دختران توجه بیشتری از پسران به رده‌بندی سنی بازی‌ها دارند. نکته قابل توجه این که نظام ملی رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای تنها نظام موجود در بین کشورهای اسلامی است.

والدین نظارت می‌کنند؟

نظارت والدین بر محتویات تبلت/ موبایل فرزند اگر به همراه راهنمایی، آگاه‌سازی و همراهی باشد موجب پیشگیری از بسیاری آموزه‌های نادرست برگرفته از برخی بازی‌های دیجیتال خواهد شد. علاوه بر این‌که راه‌های استفاده بهتر از بازی‌های دیجیتال را نیز هموار می‌کند. البته رفتارهای به اصطلاح پلیسی و موشکافانه ممکن است اثرات منفی نیز در پی داشته باشد. بیش از 70 درصد والدین در جامعه آماری مورد تحقیق بر محتویات موبایل/ تبلت فرزند خود نظارت دارند. طی بررسی‌های انجام گرفته روی جامعه آماری مورد نظر، رفتار پدران تفاوت چندانی با رفتار مادران در قبال نظارت بر محتویات تبلت/ موبایل فرزندان ندارد.

کودکان چند نوبت بازی می‌کنند؟

نشستن پای رایانه یا دستگاه بازی و بازی کردن و سپس تمام کردن یک نوبت بازی که ممکن است چند دقیقه یا چند ساعت به طول انجامد در طول روز بارها و بارها توسط بازیکنان انجام می‌پذیرد. تحقیقات حاکی از این است که کودکان تا 18 نوبت در روز نیز بازی می‌کنند، اما متوسط این میزان برای کودکان در کل کشور دو نوبت بازی در طول روز است. بیش از 30درصد کودکان ایرانی دو نوبت در روز بازی می‌کنند نزدیک به 25 درصد آنها سه نوبت در روز به بازی می‌پردازند. به طور طبیعی بالا رفتن تعداد نوبت بازی با درصد بازی‌کنندگان کاهش پیدا می‌کند، اما نکته جالب توجه در این است که حدود 5 درصد کودکان ایرانی در یک روز تا 18 نوبت هم بازی می‌کنند.

نا‌آشنایی با نظام رده‌بندی

نظام‌های رده‌بندی سنی در کشورهای جهان با نام‌های متفاوت بازی‌های دیجیتالی را به لحاظ سنی و محتوایی تقسیم‌بندی می‌کنند و در ایران نیز این نظام رده‌بندی، اسرا (esra) نام دارد. این سازمان در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با بررسی کامل بازی‌های دیجیتال، مجوز مناسب یا غیر‌مناسب بودن بازی‌ها و همچنین رده سنی مناسب آنها را با توجه به شاخص‌های مذهبی، تربیتی و روانشناختی تعیین می‌نماید. جالب است که تنها 15 درصد از کودکان کل کشور با این نظام آشنایی دارند. البته این میزان در کلانشهرها وضعیت بهتری داشته و معادل 26درصد است.

کودکان آنلاین چه می‌کنند؟

یکی از مهم‌ترین موضوعات در این بررسی رسیدن به پاسخ این پرسش است که کودکان در زمان اتصال به اینترنت چه می‌کنند و چه می‌خواهند؟ کودکان در سنین قبل از ورود به مدرسه بیشتر از کودکان در سنین بعد از ورود به مدرسه به دانلود فیلم و سریال از طریق اینترنت اشتغال دارند. همه این موارد با توجه به این نکته است که به طور متوسط بازیکنان کودک ایرانی در روزی که به اینترنت متصل هستند، 90 دقیقه آنلاین هستند و بیش از نیمی از آنها هر هفت روز هفته آنلاین هستند. دانلود فیلم و سریال، جست‌وجوی اطلاعات و استفاده از پیام‌رسان‌ها در صدر خواسته‌های آنهاست.