صدایم کن به نام دیگرم

از سوم دی 1297 که اولین شناسنامه در اداره سجل احوال ایران برای دختری به نام فاطمه ایرانی صادر شد، نزدیک به صد سال می‌گذرد.

هرچند تازه از هفت سال بعد، یعنی از سال 1304 براساس قانون دریافت شناسنامه برای تمام شهروندان ایرانی در مناطقی که اداره سجل احوال دایر بود الزامی شد و در این سال ها میلیون‌ها شناسنامه جدید صادر شد، اما هیچ وقت از تعداد افرادی که اسم شناسنامه‌ای‌شان را دوست نداشتند کم نشد! افرادی که به هر دلیلی دلشان نمی‌خواست، با نامی شناخته شوند که به انتخاب پدر و مادرشان از روز اول در شناسنامه آنها نشسته است؛ حق انتخابی که به والدین داده شده و در موارد زیادی، با بزرگ‌تر شدن فرزندان، با اعتراض آنها همراه می‌شود. همینجاست که افراد زیادی به دلیل راضی نبودن از اسم انتخابی توسط والدین‌شان، به تغییر نام تمایل پیدا می‌کنند. تغییر نام، فرصتی است که به این افراد داده شده تا طبق قوانین سازمان ثبت احوال، با استفاده از این فرصت، با نامی دیگر شناخته شوند. چنان که براساس ماده 20 قانون ثبت احوال کشور، انتخاب اسامی که موجب هتک حیثیت و مقدسات اسلامی باشند، عناوین کشوری یا لشکری و القاب، نام‌های زننده و مستهجن، نام‌های نامتناسب با جنس، نام‌های معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی، نام‌هایی که موجب تحقیر اشخاص می‌شوند یا دارای معنای لغوی هستند که در جامعه قابل پذیرش نباشد، ممنوع است و طبق همین قانون، تغییر آنها برای درخواست‌کننده‌ها جایز است.به این ترتیب همه اشخاص 18 سال به بالا می‌توانند با رعایت مواد نام‌های قابل تغییر با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به تغییر نام خود اقدام کنند. البته طبق قانون تغییر نام برای افراد کمتر از 18 سال هم امکان‌پذیر است، آن هم درصورتی که زیر 18 ساله‌ها حکم رشد داشته باشند یا پدر یا جد پدری یا سرپرست قانونی‌شان ( قیم، امین، وصی ) برای تغییر نام آنها اقدام کند.

طیف سنی متفاوت متقاضیان تغییر نام

متولدان کدام دهه بیشترین متقاضی برای تغییر نام هستند؟ برای رسیدن به جواب این سوال ما سراغ نازنین ملک‌پور، کارشناس تغییر نام ثبت احوال استان تهران می‌رویم و او در جواب روی متولدان دهه 50 و 60 دست می‌گذارد و می‌گوید: متولدان این دو دهه بیشترین تقاضا برای تغییر نام را دارند و در این دو دهه هم خانم‌ها بیشترین متقاضی تغییر نام هستند. توضیحات این کارشناس وقتی جالب‌تر می‌شود که به مواردی از درخواست‌های تغییر نام‌های سال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: درخواست‌کننده‌ها طیف سنی متفاوتی دارند، مثلا سال گذشته خانمی با نام اکرم که متولد 1327 بود، برای تغییر اسمش به سارا درخواست داده بود.

یا دختر 18 ساله‌ای به اسم الیکا برای تغییر اسمش به ملیکا درخواست داده بود که البته با این مورد موافقت نشد.

ملک‌پور ادامه می‌دهد: طبق آمار موجود در سال گذشته 5761 تقاضای تغییر نام در تهران به کمیته نام ارجاع شد که با 4256 مورد تغییر نام موافقت شد و 1505 مورد هم مورد مخالفت قرار گرفت. او البته در توضیح بیشتر می‌گوید: اسامی که به کمیته نام ارجاع داده می‌شوند خارج از فهرستی است که در ادارات ثبت احوال برای تغییر نام وجود دارد. ملک پور می‌گوید: بیشترین اسامی متقاضی تغییر نام که در هر فهرستی به آنها برمی‌خوریم، عبارتند از صغری، کبری، اصغر، اکبر، اعظم، اشرف، اقدس و‌... که با درخواست تغییر تمامی این اسامی موافقت می‌شود، فقط با همان شرط که فراوانی نام انتخابی دوم از نام قبلی بیشتر باشد.

کارشناس تغییر نام ثبت احوال استان تهران درباره روال تغییر نام هم می‌گوید: فردی که متقاضی تغییر نام است، در قدم اول باید به یکی از اداره‌های ثبت احوال مناطق مراجعه و در این ادارات با کارشناس نام مشورت کند.

اگر اسمی که او فعلا دارد با اسمی که برای تغییر انتخاب کرده است، در کتابچه تغییر نامی که در ادارات وجود دارد، موجود باشد، بررسی تقاضای او در همان منطقه انجام و مجوز تغییر نام همانجا به او داده می‌شود.

اما اگر اسم خودش یا اسم منتخبش خارج از این فهرست باشد، درخواستش باید در کمیته نام استان مورد بررسی قرار بگیرد. البته در هر دو مورد، فرد باید با گواهی سوءپیشینه درخواست تغییر نام بدهد. تغییر نام به نامی نامی تر

بین افراد متقاضی تغییر نام، خیلی‌ها را می‌توان دید که اسمشان جزو موارد ذکر شده مجاز برای تغییر نام نیست، با این حال این علاقه در آنها وجود دارد که با نامی دیگر شناخته شوند.

ابوترابی درباره شرایط تغییر اسامی مذهبی در شناسنامه افراد هم می‌گوید: اسامی مذهبی تنها قابل تغییر به اسامی مذهبی دیگر و آن هم منوط بر غالب بودن فراوانی نام منتخب ثانویه است.

او توضیح می‌دهد: تغییر نام مذهبی به یک نام مذهبی تنها درصورتی امکان پذیر است که فراوانی نام منتخب ثانویه از نام اولیه بیشتر باشد. یعنی باید مشخص شود فراوانی کدام اسم غالب است و در صورتی که فراوانی اسم منتخب ثانویه بیشتر از اسم اولی باشد، امکان تغییر نام وجود خواهد داشت.

تغییر نام آسان شد

در گذشته فر‌آیند تغییر نام کوچک تنها با ارائه دادخواست و رجوع به دادگاه امکان‌پذیر بود، اما از سال 91، تغییراتی در این روند رخ داد و بر این اساس درخواست متقاضیان تغییرنام در اداره ثبت احوال محل زندگی خود اشخاص مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درنتیجه، اشخاص برای بررسی درخواست خود می‌توانند به ثبت احوال محل زندگی خود مراجعه کنند و سریع‌تر به هدف‌شان برسند. سخنگوی سازمان ثبت احوال با اشاره به همین موضوع می‌گوید: افرادی که اسامی غیرمذهبی و غیرمتعارف دارند، می‌توانند با مراجعه به سازمان ثبت احوال درخواست خود را اعلام و نسبت به تغییر نام خود اقدام کنند.

به گفته ابوترابی برای تغییر نام‌های غیرمذهبی نیز طبق روال، این امکان برای نام‌هایی که طی پنج سال گذشته فراوانی داشته‌اند، فراهم است.

نام خانوادگی هم قابل تغییر است

نارضایتی از نام خانوادگی، معضل دیگری است که پای خیلی‌ها را به ادارات ثبت احوال کشور باز می‌کند؛ موضوعی که گاهی آن قدر برای افراد غیرقابل تحمل می‌شود که آنها را به فکر تغییر نام خانوادگی در شناسنامه می‌اندازد.

جالب است بدانید سال گذشته، 230 هزار و 47 هموطن از نام خانوادگی‌شان راضی نبودند و به دلایل مختلف اقدام به تغییر آن کردند و در این میان تغییر نام خانوادگی 47 نفر مورد تائید سازمان ثبت احوال قرار نگرفته است.

مینا مولایی

گروه جامعه