وصله‌های ناجور به آیت ا... نمی‌چسبد

در سریال معمای شاه چه بخشی از زندگی مرحوم طالقانی را روایت کردید؟

بخش مبارزاتی ایشان مد نظرمان بود که با کلیت سریال همخوانی داشت. برای نوشتن فیلمنامه مربوط به آیت‌ا... طالقانی گفت‌وگوهای زیادی با پسر ایشان، آقا مهدی داشتم. ایشان همکاری خیلی خوبی با سریال داشت و در همه سکانس‌ها و پلان‌هایی که مربوط به آیت‌ا... طالقانی بود، سر صحنه حضور داشت و در چهره‌پردازی، حالات و حتی سخن گفتن آقای علی دهکردی که بازیگر نقش آیت‌ا... طالقانی بود به ما مشورت می‌داد.

چه شد که علی دهکردی را برای اجرای این نقش انتخاب کردید؟

حدود ده ماه زمان صرف شد تا برای نقش مرحوم طالقانی به آقای دهکردی رسیدم. در انتخاب بازیگر، حالت چشم آنها برایم اهمیت زیادی داشت چون معتقدم بقیه اجرای صورت را می‌توان به گریم تغییر داد اما چشم را نمی‌توان با گریم اصلاح یا تغییر داد.

کتابی مصور از آیت‌ا... طالقانی داشتم که آقا مهدی در اختیارم گذاشته بود. این کتاب در کشوی میزم بود و هر زمان فرصت داشتم، عکس‌‌های آن را نگاه می‌کردم. یک روز آقای دهکردی به ذهنم رسید و از همکارانم خواستم با ایشان تماس بگیرند و آن‌قدر به هیجان آمده بودم که تاکید داشتم همان روز، آقای دهکردی را ببینم و ایشان هم لطف کرد و آمد و همان روز تست گریم اولیه را روی صورت وی اجرا کردیم و تست گریم سوم را که زدیم تصمیم گرفتیم آقا مهدی را با آقای دهکردی روبه رو کنیم تا ببینیم واکنش او چگونه است. این صحنه را تصویربرداری کردیم و الان فیلمش موجود است، وقتی آقا مهدی، آقای دهکردی را با گریم پدر خود دیدند واقعا صحنه‌ای بسیار شگفت‌انگیز شکل گرفت، آقا مهدی شوکه شد، آقای دهکردی را بغل کرد و گفت: احساس می‌کنم پدرم را بعد از سال‌ها در آغوش گرفته‌ام.

واکنش آقای دهکردی چه بود وقتی نقش آیت‌ا... طالقانی را به او پیشنها دادید؟

شگفت زده شد، چون اصلا فکر نمی‌کرد شباهتی به مرحوم طالقانی داشته باشد.اما واقعیت این است که شبیه‌سازی بازیگران به شخصیت‌های تاریخی برای ما تبدیل به یک تخصص شده است.چشمان آقای دهکردی شباهت زیادی به چشمان آیت‌ا... طالقانی داشت اما بقیه صورتش باید گریم می‌شد،‌مثلا برای بینی‌اش چند قطعه ساخته شد و روی ابروهایش هم زیاد کار کردیم.

وقتی آقای دهکردی می‌خواست مقابل دوربین برود چند ساعت اجرای گریمش طول می‌کشید؟

بیشتر از سه ساعت! گاهی خسته می‌شد و باید استراحت می‌کرد چون گریمش خیلی سنگین بود. آقای دهکردی از بازیگران بسیار توانای سینما و تلویزیون است که به نظرم هنوز توانمندی‌هایش کشف و دیده نشده است. من توانمندی این بازیگر را تحسین می‌کنم چون اصلا نمی‌دانستم او اینقدر کارشناس و باسواد است. وقتی مقابل دوربین می‌آمد همه حرکات و سکنات مرحوم طالقانی را مانند خود ایشان انجام می‌داد. فیلم‌های مستندی که از آیت‌ا... طالقانی موجود بود را به آقای دهکردی دادیم که ببیند، البته آقا مهدی هم خیلی به ما کمک می‌کرد که بازی آقای دهکردی به مرحوم طالقانی نزدیک شود.

عموم مردم آیت‌ا... طالقانی را به رافت و مهربانی می‌شناسند، شما در تحقیقاتی که انجام دادید درباره این وجه مرحوم طالقانی به نکته خاصی رسیدید؟

آن‌طور که مطالعه کردم و از پسرشان پرسیدم، ایشان با مردم بسیار مهربان بودند اما در مقابل ظلم وظالم بسیار جدی برخورد می‌کردند. با فضای استبدادی به صورت اشد برخورد می‌کرد چنانکه رئیس زندان از آیت‌ا... طالقانی حساب می‌برد و از ایشان می‌ترسید. آیت‌ا... طالقانی دانشمند و عالم بودند و به تفسیر قرآن و علوم دینی تسلط داشتند.خیلی شجاع و بی‌باک بودند که این ویژگی را در سریال هم نشان دادیم. جایی ماموران می‌آیند که ایشان را دستگیر کنند، وقتی رسیدند، دیدند ساکش آماده است و گفتند: منتظر بودم برای دستگیری‌ام بیایید. وقتی می‌خواستند سوار جیپش کنند، گفت: من سوار این ماشین نمی‌شوم، ‌کمرم درد می‌کند! به همین دلیل ایشان را سوار ماشینی کردند که برای پشتیبانی آمده بود. همه اینها نشان از شجاعت و عزت نفس بالای ایشان دارد. روزی که می‌خواستند ایشان را از زندان آزاد کنند در بهیاری زندان بستری بودند. به رئیس زندان پیغام دادند که می‌خواهم ببینمت وقتی آمد، آیت‌ا... طالقانی به او گفت: مرا آزاد نکنید به نفع‌تان است چون من بیرون از اینجا بیکار نمی‌نشینم و دوباره کار دستتان می‌دهم. همان‌گونه هم که گفته بودند شد و پس از آزادی بیانیه تظاهرات روز تاسوعا را دادند و مردم آن حماسه بزرگ را خلق کردند. آیت‌ا... طالقانی بشدت بین مردم محبوبیت داشت و یکی از ستون‌‌های انقلاب به‌شمار می‌آمد. ایشان بعد از پیروزی انقلاب قائله‌‌های زیادی از جمله قائله کردستان را آرام کرد. واقعا حیف شد که زود فوت کردند.

دو نکته‌ای که درباره آیت‌ا... طالقانی این روزها زیاد شنیده می‌شود، یکی درباره نظر ایشان درباره اجباری نبودن حجاب است و دیگری سیگاری بودن ایشان ...

سیگار را که بله می‌کشیدند حتی در زندان هم سیگار را ترک نمی‌‌کردند و ما در سریال هم به این موضوع اشاره کردیم اما درباره حجاب من در همه تحقیقاتی که انجام دادم به این مورد برخورد نکردم و حتی آقا مهدی هم آن را تایید نکرد. از همان اول انقلاب تاکنون خیلی‌ها تلاش کردند آیت‌ا... طالقانی را به اسم و نظرات خودشان مصادره کنند اما واقعیت این است که مرحوم طالقانی آزاده‌تر و فرهیخته‌تر از این حرف‌ها بود که بتوان حرف و اندیشه فرد یا گروهی را به ایشان نسبت داد یا حرف خود را در دهان ایشان گذاشت.

آیت‌ا... طالقانی یکی از یاران بسیار نزدیک امام راحل بود و مودت و دوستی عمیقی بین آنها وجود داشته است.

طاهره آشیانی

روزنامه‌نگار