امام حسن عسکری(ع) چطور شیعیان را برای دوران غیبت آماده کردند؟

به گزارش جام جم آنلاین- با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی امام حسن عسکری (ع)، و لزوم غیبت

تا زمان ظهور، وظیفه آماده‌سازی شیعیان پیروان حضرت، و زمینه‌سازی برای پذیرش امام غائب، بیش‌ازپیش بر عهده امام حسن عسکری (ع) بود؛ ایشان این مهم را به طرق مختلف انجام داده و سعی می‌کردند با ایجاد راهکارهای اصولی شیعیان را برای دوران غیبت امام عصر خود، آماده سازند.

سفارش شفاهی

موسوی بغدادی نقل می‌کند: از امام حسن عسکری(ع)، شنیدم که می‌فرمود: «گویا شمارا می‌بینم که پس از من درباره جانشینم اختلاف می‌کنید. آگاه باشید که هر کس به ائمة بعد از رسول خدا(ص)، اقرار کند، اما منکر فرزندم شود؛ مانند کسی است که به همه انبیای الهی و رسولانش اقرار داشته باشد، اما نبوت رسول اکرم(ص)، را انکار کند؛ زیرا اطاعت از آخرین نفر ما، مانند اطاعت از اولین ماست و منکر آخرین نفر ما مانند منکر اولین ماست. آگاه باشید که برای فرزندم، غیبتی است که مردم در آن شک می‌کنند؛ مگر کسی که خدای تعالی وی را حفظ فرماید».

علی بن همام نیز از محمد بن عثمان عمری و او از پدرش نقل کرده است: من نزد امام عسکری(ع) بودم که از آن حضرت درباره خبری که از پدران بزرگوارش روایت‌شده است، مبنی بر این‌که: زمین از حجت الهی تا روز قیامت خالی نمی‌ماند و کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت درگذشته است، پرسیدند. ایشان فرمود: «این سخنان، حق است؛ همچنان که روز روشن، حقیقت دارد». گفتند: ای فرزند رسول خدا! حجت و امام پس از شما کیست؟ فرمود: «فرزندم محمد؛ او امام و حجت پس از من است هر که بمیرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیت درگشته است. آگاه باشید که برای او غیبتی است که نادانان در آن سرگردان شوند، مبطلان در آن هلاک گردند و کسانی که برای آن، وقت، معیّن کنند، دروغ‌گویند. سپس خروج می‌کند و گویا به پرچم‌های سپیدی می‌نگرم که بر بالای سر او در نجف و کوفه در اهتراز است».

ارتباط حداقلی با شیعیان

به گفته مسعودی، امام حسن عسکری(ع) حتی برای شیعیان خود ظاهر نمی‌شد و از پشت پرده، با آنان سخن می‌گفت.

این عمل امام حسن (ع) و پدر بزرگوارش، مقدمه‌ای برای غیبت صاحب‌الزمان(عج)، بود تا شیعیان با آن مأنوس شده و منکر غیبت نشوند؛ چراکه اگر غیبت امام عصر(عج)، به‌صورت ناگهانی رخ می‌داد، وضعیت بسیار سخت و غیرقابل تحمّلی برای شیعیان به وجود می‌آمد و چه‌بسا درک غیبت امام زمان(عج)، برای یاران و اصحاب خاص حضرت هم مشکل می‌شد؛ تا چه رسد به مردم عادی که مدت‌های زیادی با امام و حجت خدا به‌طور مستقیم ارتباط برقرار می‌کردند. در آن شرایط، حتی ممکن بود در اصل وجود حضرت مهدی(عج)، نیز شبهه ایجاد شود.

تقویت سازمان وکالت

از سوی دیگر، امام عسکری(ع) چون در پادگان نظامی سامراء، تحت کنترل شدید حکام عباسی بودند، غالباً با شیعیان فاصله داشتند و امور و ارتباطات ایشان از طریق مکاتبات و توقیعات و وکلا بود؛ مثلاً از طریق مکاتبه به سؤالات شیعیان پاسخ می‌دادند تا جایی که «محمد بن یحیی» نقل کرده که «احمد بن اسحاق قمی» از امام عسکری(ع)، طلب دست خطی نمود تا بدان وسیله، خط حضرت را از غیر آن بازشناسد.

اقدام دیگر امام حسن عسکری(ع)، برای زمینه‌سازی غیبت، ایجاد سازمان وکالت و تقویت آن بود. این نهاد در عصر امام صادق(ع)، تشکیل شد با فعالیت‌های مختلف و با نظارت امامان معصوم(ع)، کار خود را آغاز کرد و به‌تدریج تا زمان امام حسن عسکری(ع) ، شکل منسجم نظام‌مندی به خود گرفت.