نکات عجیب بیانیه اروپا
بیانیه اروپا علاوه بر رد ضربالاجل ایران، نکات عجیب و قابل تامل فراوانی دارد که قابل بررسی است. از جمله اینکه امضاکنندگان این بیانیه در کنار درخواست از ایران برای پایبندی به تعهداتش اعلام کردهاند ما به طور کامل متعهد به حفظ و اجرای کامل توافق هستهای هستیم.
این ادعا در حالی مطرح شده که اروپاییها بهجز اینستکس که یک اقدام نمادین و بیخاصیت در جهت مبادلات تجاری میان ایران و اروپاست هیچ اقدام عملیاتی در یک سال گذشته انجام ندادهاند تا جایی که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان چند روز قبل در مصاحبهای اعلام کرد میزان پایبندی اروپا به تعهداتش در برجام کمتر از یک درصد است.
این رفتار اروپاییها بیش از همیشه نظر برخی تحلیلگران مبنی بر اینکه اروپا میخواهد بدون پرداخت هرگونه هزینهای، برجام را که منفعت بسیاری برای آنها دارد پابرجا نگه دارد تایید میکند.
روایت اروپا از تعهدات قوی خود به برجام
از دیگر نکات قابل توجه در بیانیه اروپا این جمله است: ما به دنبال این هستیم تا ایران همچنان از فرمتها و سازو کارهای تعیین شده تحت برجام از جمله کمیسیون مشترک برجام تبعیت کند.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران در یک سال گذشته از تمام سازوکارهای داخل برجام برای حل اختلافات استفاده و جلساتی را در سطح وزرای خارجه و معاونان سیاسی در کمیسیون مشترک برجام برگزار کرده است. حتی اقدام اخیر ایران در کاهش سطح تعهداتش نیز بر اساس بندهای 26 و 36 برجام صورت گرفته که به ایران اجازه میدهد در صورت تخلف طرف مقابل، به صورت جزئی یا کلی، پایبندی به تعهداتش را متوقف کند.
اروپاییها در بخشی از بیانیهشان هم از تعهدات قوی و محکم خود در برجام صحبت کرده و راهاندازی اینستکس را مصداقی برای این تعهدات آوردهاند. در این بخش از بیانیه اروپا آمده است: ما تعهدات قوی و محکممان را در قبال برجام یادآور میشویم که در این راستا به تلاشها برای لغو تحریمها به نفع مردم ایران اشاره میشود. ما از اعمال دوباره تحریمها توسط آمریکا علیه ایران به دنبال خروج واشنگتن از توافق هستهای متاسف هستیم.
در این بیانیه عنوان شد: ما مصمم به تداوم اقدامات برای ادامه تجارت قانونی با ایران از جمله از طریق عملیاتی کردن ابزار ساز وکار ویژه مالی ایران و اروپا (اینستکس) هستیم. ما از کشورهای غیرعضو در توافق هستهای میخواهیم از انجام هرگونه اقدامی که مانع از توانایی طرفهای باقیمانده برای اجرای کامل تعهداتشان میشود، جلوگیری کنند.
مکرون: باید برای موشکهای ایران راهحلی یافت
البته زیادهطلبیهای اروپا تمامی ندارد و حتی مقامات اروپایی در این شرایط بحرانی برجام هم از طرح مطالبات خارج از عرف خود کوتاه نمیآیند. جدیدترین موضع در این زمینه، متعلق به امانوئل مکرون رئیسجمهور فرانسه است که در مصاحبهای از وجود برخی نواقص در برجام سخن گفته و تاکید کرده که باید برای برنامه موشکهای بالستیک ایران راهحلی یافت.
مکرون در گفتوگویی با العربیه افزود: ایران باید به پایبندی به توافق هستهای ادامه دهد اما این توافق نواقصی دارد که باید تکمیل شود.
وی پیش از نشست اتحادیه اروپا در رومانی در جمع خبرنگاران گفت: توافق هستهای باید حفظ شود و امضاکنندگان این توافق باید هر کاری میتوانند انجام دهند تا تضمین شود جمهوری اسلامی ایران به آن احترام میگذارد.
ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه هم با صدور بیانیهای اعلام کرد اگر ایران تعهدات خود ذیل توافق هستهای را اجرا نکند، مسئله احیای رژیم تحریمهای اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی روی میز خواهد بود.
همزمان با لودریان، فلورنس پارلی، وزیر دفاع فرانسه نیز در یک مصاحبه رادیویی گفت: تحریم یکی از چیزهایی است که بررسی خواهد شد. امروز تحریمی مرتبط با هستهای از سوی اروپا بر ایران اعمال نشده زیرا ایران تا کنون همواره به تعهداتش عمل کرده است. اگر این تعهدات اجرا نشود، بهطور معمول این بحث مطرح میشود.
بازهم پلیس بد
فرانسه در میان کشورهای اروپایی همواره سعی کرده نقش محوری ایفا کند و از همین رو در مقاطع مختلف نقش پلیس بد را برای خود برگزیده است. یکی از مهمترین این مقاطع که هنوز از ذهن مردم ایران پاک نشده مربوط به زمان انجام مذاکرات برجام در وین است؛ جایی که وزرای خارجه 1+5 به همراه وزیر خارجه ایران به هتل کوبورگ وین رفته بودند تا آخرین رایزنیها را درباره توافق هستهای انجام دهند، اما ناگهان اعلام شد مذاکرات برای مدتی به تعویق افتاده است.
دلیل این مساله هم چیزی نبود جز برهم زدن بازی توسط لوران فابیوس وزیر خارجه وقت فرانسه؛ همین اتفاقات باعث شده بود لوران فابیوس به چهرهای منفور نزد ایرانیان در آن برهه تبدیل شود.
البته این بار به نظر میرسد کشورهای آلمان و انگلیس هم سعی میکنند پابه پای فرانسه موضعگیریهای ضدایرانی داشته باشند؛ چرا که وزیر خارجه انگلیس هم در همان ساعات اولیه اعلام کاهش تعهدات ایران، نسبت به تبعات اقدام ایران هشدار داد و وزارت خارجه آلمان نیز در موضعی مشابه، ایران را نسبت به آنچه اقدامات تهاجمی میخواند تهدید کرد.
ظریف: اتحادیه اروپا فقط ابراز تاسف میکند
اینگونه موضعگیریها از سوی اروپا واکنش جمهوری اسلامی ایران را به همراه داشت و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه در مطلبی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: بیانیه اتحادیه اروپا بیانگر این است که چرا برجام به اینجا رسیده است؛ ایالات متحده یک سال است برای اروپا - و بقیه دنیا - قلدری کرده و اتحادیه اروپا تنها میتواند ابراز «تاسف» کند.
ظریف افزوده است: اتحادیه اروپا به جای آنکه از ایران بخواهد به طور یکجانبه به یک توافق چندجانبه پایبند باشد، باید به تعهدات خود ازجمله عادیسازی مناسبات اقتصادی عمل کند.
گام به گام تا خروج از برجام
سخنگوی شورای عالی امنیت ملی هم دیروز گفت: اگر طرفهای خاطی به تعهدات خود در برجام بازنگردند، ایران گام به گام تا مرحله «خروج از برجام و در صورت نیاز بیشتر از آن» نیز پیش خواهد رفت.
کیوان خسروی به نتایج احتمالی روند فعلی اشاره کرد و گفت: دونتیجه به عنوان فرجام این مسیر قابل تحقق است که چگونگی تحقق آن به اصلاح رفتار مخاطبان اصلی این تصمیم وابسته است. درصورتی که طرفهای خاطی به تعهدات پذیرفته شده در برجام بازگردند و به حقوق قانونی ایران احترام بگذارند و با تامین آن همراهی کنند، وضعیت اجرای تعهدات برجامی ایران چون گذشته ادامه مییابد. هر رخدادی غیر از تامین حقوق قانونی ایران، تداوم مسیر گام به گام طراحی شده بر اساس تصمیم جدید شورای عالی امنیت ملی را بهدنبال خواهد داشت.
سخنگوی شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه تصمیم جدید ایران در کاهش تعهدات هستهای ادامه مسیر دیپلماسی برای بازگرداندن طرفهای خاطی به ریل تعهدات برجامی آنهاست، گفت این مسیر بهصورت مرحله و بدون وقفه پیگیری خواهد شد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد