بایدن و سیاست ابهام در پرونده عراق

روزهای بیشتری از آغاز به کار دولت جو بایدن می‌گذرد و او کمتر در مورد موضوعات چالش‌برانگیز سیاست خارجی ایالات متحده صحبت می‌کند. در این میان سکوت معنادار رییس‌جمهور آمریکا در قبال تحولات و رخدادهای کشور عراق بسیار جای تأمل دارد. کشوری که در آن روز به‌ روز شاهد تهدیدات فزاینده علیه منافع آمریکا هستیم. نیروهای مخالف حضور نظامی ایالات متحده در عراق، به بالابردن سطح تهدیدات می‌اندیشند ولی دولت جدید در واشنگتن هنوز اظهار نظری در خصوص این وضعیت نداشته است.

این تأمل بی دلیل نیست؛ بایدن و تیم سیاست خارجی او در حال سنجش هستند. تا ارزیابی دقیق و اطمینان‌بخشی از تأمین منافع این قدرت در بغداد انجام نشود، موضع رسمی هم بیان نخواهد شد. هزینه‌های حضور و دستاوردهای خروج از عراق در این مقطع زمانی، هر دو بررسی می‌شوند تا بایدن و مشاورانش به سناریوی مطلوب برسند‌. تصمیم در این خصوص هم حساسیت‌ها و پیچیدگی‌هایی دارد؛ تصمیم در این خصوص می‌تواند سیاست دولت بایدن در قبال تروریسم منطقه را مستقیماً متأثر نماید. همچنین دیدگاه واشنگتن را نسبت به روند ثبات داخلی در عراق نشان دهد؛ و یا حتیٰ شیوهٔ برخورد دولت آمریکا با قدرت‌های حاضر در این کشور را ترسیم کند.

با توجه به اینکه در شرایط و زمان کنونی ایالات متحده رسماً با مسائل مهم‌تری نظیر: بازسازی روابط با اروپا، بازگشت به پیمان‌ها و تعهدات بین‌المللی و همینطور طراحی یک سیاست کارآمد در قبال رقبایی مثل چین و روسیه روبروست، انتظار می‌رود شخص رئیس‌جمهور در قبال کشورهایی چون عراق، خود رأساً مبادرت به تصمیم‌گیری نماید. در این خصوص با توجه به میزان آگاهی بایدن نسبت به موقعیت و شرایط عراق، دولت در اتخاذ و اجرای تصمیمات، تفوق و تأثیر بیشتری نسبت به سایر نهادها و منابع حکومتی دست‌اندرکار سیاست خارجی آمریکا داشته باشد.

در رابطه با تاثیر نقش بر روند تصمیم‌گیری جو بایدن می‌توان گفت او بیش از آنکه بخواهد متأثر از رویه‌های بوروکراتیک باشد، سعی خواهدکرد به عنوان فردی آگاه به مسئله تصمیمی عقلانی اتخاذ کند. برخلاف اظهار نظرات روسای‌جمهور قبلی آمریکا مبنی بر ناهماهنگی دستگاه‌های اجرایی و سلب‌شدن ابتکار عمل، اتفاقاً در این مورد انتظار می‌رود که خود سیستم بروکراتیک و و کارکنان دستگاه‌های مختلف سعی کنند در هماهنگی بیشتری با سیاست‌های رئیس‌جمهور باشند. به همین خاطر است که فعلاً  حتی معاونان و مشاوران ویژه‌ی بایدن هم اظهارنظر دقیقی درباره‌ی موضوعات مهم ارائه نمی‌دهند.

نباید از نظر دور نگه داشت این مسئله را که موقعیت بایدن نسبت به عراق، دور اما در عین حال نزدیک هم هست. بی‌شک تحولات جاری عراق زیر نظر رییس‌جمهور جدید قرار دارد؛ خصوصاً در شرایط حساس کنونی که نیروهای نظامی و اماکن دیپلماتیک ایالات متحده مرتباً هدف حمله واقع می‌شوند و تهدیدات رو به افزایش است. می‌توان چنین تصور کرد که بایدن در حال رایزنی با دوستان عراقی خود باشد؛ احتمالاً برخی از سیاسیون عراقی از آشنایی خود با او بهره بگیرند و سعی کنند بر مواضع او تأثیر بگذارند. کسانی مثل نوری المالکی که به صراحت می‌گوید تصمیم بایدن، خروج نیروهای آمریکایی از عراق است. 

علاوه‌بر آنچه گفته شد در بررسی الگوهای تصمیم‌ گیری روسای‌جمهور ایالات‌متحده در حوزهٔ سیاست خارجی مشاهده می‌شود تحت برخی شرایط، عوامل فردی نقش پررنگ‌تری را به خود اختصاص می‌دهند: زمانی که اطلاعات فرد تصمیم‌گیرنده دربارهٔ موضوعی بالا باشد؛ آن موضوع شامل ابهامات و پیچیدگی‌هایی شود؛ به دشواری بتوان نتایج احتمالی را ارزیابی کرد و در نهایت اینکه موضوعی در ابتدای تصدی پُست مطرح شود، در زمانی که دستگاه سیاست خارجی هنوز به هماهنگی کافی نرسیده باشد. جو بایدن تقریباً در چنین شرایطی به سر می‌برد و حالا باید منتظر تصمیم نهایی وی در خصوص شیوهٔ تعامل با بغداد و چالش‌های مربوط به حضور ایالات متحده در عراق  بود.

 

نویسنده: فاطمه سیاحی