تراژدی غم‌انگیز نخودکاران کرمانشاه

زهره کریم زاده- کرمانشاه؛

کرمانشاه در زمینه تولید محصولات دیمی به ویژه نخود نام آور است، نزدیک به 50درصد سهم تولید کشور و رتبه نخست سطح زیرکشت تولید نخود به این استان حاصلخیز اختصاص دارد.

محصولی استراتژیک و قابل کشت که نیاز چندانی به آب ندارد و از لحاظ کیفیت و کمیت به نسبت دیگر نقاط حاصلخیز، حرفی برای گفتن دارد، در واقع این محصول ارزنده در سال های اخیر به دلیل ممنوعیت صادرات آنقدر مورد بی توجهی واقع و نادیده گرفته شد که حتی از رقابت با دیگر محصولات مشابه بازماند.

نخود کرمانشاهی در سالهای گذشته از سوی واردات بی رویه مورد هجمه و ظلم قرار گرفت، صادراتش ممنوع شد و واردات آن با ارز چهارهزار و 200 تومانی برقرار شد که موجب بی انگیزگی، فساد و یا باقی ماندن محصول در انبار و دستان خالی کشاورز شد.

میزان تولید نخود در استان کرمانشاه در سال گذشته حدود 152 هزار تن گزارش شده است، و در چنان شرایطی که صادرات ممنوع بود بدیهی بود که محصولی که با قیمت هر کیلو هفت الی هشت هزارتومان خریداری می شد به هیچ وجه جوابگوی زحمت کشاورزان نبود

حال که صادرات برقرار شده  و انگیزه ی تولید افزایش پیدا کرده است و نویدها برای رشد قیمت نخود همپای سایر حبوبات داده شده امیدواریم که دستان خالی نخودکاران کرمانشاه پررونق شود و روزهای ناکامی و سفره های خالی پایان یابد.

180هزارهکتار اراضی کرمانشاه زیرکشت نخود می رود

از همین رو معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار جام جم، اظهار داشت: سالانه حدود 180 هزار هکتار از اراضی کرمانشاه زیر کشت نخود می رود و در سال زراعی که گذشت در استان حدود 41 هزار هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت نخود پاییزه و انتظاری رفته است.

افشین صفوی افزود:  در همان سال زراعی گذشته 140 هزار هکتار نیز زیر کشت نخود بهاره رفته است و استان کرمانشاه رتبه اول سطح زیر کشت و تولید نخود را در کشور به خود اختصاص داده و بیش از 50 درصد از نیاز نخود کشور را تامین می کند.

این مسئول ادامه داد: سیاست سازمان جهاد کشاورزی انتقال زمان کشت از بهار به پاییز است، ارقام پاییزی در چند سال اخیر اصلاح شده که امکان کشت آنها در پاییز وجود دارد وعلت اینست که اگر ارقام بهاره در پاییز کشت شود در اثر سرما و بیماری از بین خواهند رفت اما ارقام پاییزه چون ارقام پابلندی هستند و اندازه و سایز بذر آنها درشت و تا حد زیادی اندازه ارقام بومی بیونیج است امکان برداشت مکانیزه را فراهم میکند.

به گفته وی، ارقام نخود پاییزه بازار پسند است و تحت عنوان ارقامی مانند منصور و عادل به بازار عرضه می شوند.

قیمت نخود چطور بالا رفت؟

صفوی اضافه کرد، با توجه به پیگیری های صورت گرفته توسط مسئولین و گزارشی که صدا و سیمای مرکز کرمانشاه در زمینه نخود بعمل آورد، امسال وارادات نخود با ارز ترجیحی نداشتیم و از سوی دیگر باید گفت که واردات نخود با ارز نیمایی نیز به صرفه نیست، همه این مسائل باعث شد که قیمت نخود که از سایر حبوبات جامانده بود تا حدودی بالا برود و از ماه اخیر شاهد رشد مناسب قیمت نخود شدیم.  

صفوی خاطرنشان ساخت، تا قبل از اینکه نخود روزهای بالارفتن قیمت خود را تجربه کند، نتیجه ی حاصل از فروش نخود تولیدی کشاورزان در بازار، به هیچ وجه جوابگوی زحمت و دست رنج کشاورزان نبود.

افزایش قیمت فشاری بر سبد خانوار نمی آورد

صفوی معتقد است، چون سرانه مصرف نخود در خانوارها بسیار کم است پس اگر افزایش قیمتی هم صورت بگیرد فشاری به سبد خانوارهای شهری و روستایی وارد نمی شود اما همین افزایش کم قیمت نخود باعث دگرگونی و بهبود معیشت کشاورزان خواهد شد و امیدواریم با بهبود این روند و حمایت از کشاورزان، این محصول جایگاه اصلی خود را در بازار پیدا کند.  

واردات به نخود ظلم کرد

در ادامه معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کرمانشاه در گفتگو با جام جم؛ با بیان اینکه نگاه همه جانبه ای برای رشد نخود وجود نداشته، گفت: نخود از قرن ها پیش در کشور ایران و در غرب کشور به ویژه کرمانشاه کشت و تولید شده و می شود، این تولید نه تنها نیاز کشور و خانوارها را تامین می­کند بلکه می­شود مازاد آن را صادر کرد.

دکترهدایت حاتمی ادامه داد: متاسفانه در سالهای گذشته، این محصول، مظلومانه مورد هجمه واردات قرار گرفت؛ نه تنها از تولید و صادرات آن به خوبی حمایت نمی­شد بلکه با واردات نخود خارجی از رشد این محصول جلوگیری شد و ارز هم از کشور خارج ­شد و در نتیجه انگیزه تولید این محصول توسط کشاورزان هم پایین ­آمد.

کم مهری ها تا کجا؟

وی افزود: با توجه به اینکه براساس میزان سرانه، قیمت نخود در سبد خانوارها تاثیری ندارد اما متاسفانه شاهد عدم حمایت از تولید این محصول که عمدتاً دیم است و کشت آن احتیاج چندانی به آب ندارد، بوده ایم.

حاتمی اضافه کرد، ناگفته نماند بذرهای اصلاح شده نسبت به دیم نیاز بیشتری به آب دارند اما اکنون با آغاز مجدد صادرات به کشورهای دیگر و حذف ارز یارانه ای برای واردات این محصول و بالا رفتن حمایت­ها، بازار رونق گرفته و انگیزه ی تولید افزایش پیدا کرده است و قیمت آن نیز همپای سایر حبوبات رشد خواهد کرد.

این مسئول خاطر نشان ساخت، البته اقداماتی هم در سازمان جهاد کشاورزی در زمینه اصلاح بذر و نحوه کاشت و برداشت انجام شده و کشت پاییزه و کشت نخودهای پا بلند را توسعه داده اند چرا که برداشت این محصول در سالیان متمادی برای کشاورزان بسیار پر زحمت بوده، امید است که با کشت پاییزه و استفاده از ماشین آلات مدرن کشاورزی  شاهد رشد هر چه بیشتر و هم چنین رغبت تولیدکنندگان و فعالان در این زمینه باشیم.

شورایی که صدای رسای نخودکاران است

در پایان رئیس هیات مدیره شورای ملی نخود که سمت ریاست صنف فروشندگان غلات و حبوبات استان کرمانشاه را برعهده دارد به جام جم، گفت: یکی از اهداف تاسیس شورای ملی نخود حمایت از کشاورز و تولید کننده بود چرا که اگر کشاورز محصولی را تولید نکند بحث بازار، صادرات و فرآوری محصول وجود نخواهد داشت و در تمامی جلسات مختلفی که در شورا تشکیل شده هدف اصلی حمایت از تولید کننده بوده و هست.

ناصر مرادی با تاکید براینکه رسیدن محصول به قیمتی که برای کشاورز توجیه اقتصادی داشته باشد از مهم ترین اهدافی است که به دنبال آن هستیم، ادامه داد: این موضوع به شکل های مختلف از طریق رسانه ها، جراید، سایت های خبری و صداو سیما اطلاع رسانی شده تا حداقل کشاورزی که این محصول را تولید می کند دغدغه فروش و سود حاصل از تولید محصول خود را در بازار نداشته باشد.

مرادی عنوان داشت: با توجه به عدم حمایت لازم از کشت و تولید نخود و مظلوم واقع شدن آن نسبت به سایر محصولات، متاسفانه در چند سال گذشته شاهد ناملایمت هایی در این خصوص بودیم، اما خوشبختانه با تشکیل این شورا که صدای رسای کشاورزان تولید کننده نخود است بازار این محصول به سمت جایگاه اصلی خود و خواسته کشاورزان حرکت کرده است.

وی با بیان اینکه ممنوعیت صادرات یکی از عوامل عدم رشد این محصول بوده، افزود: در سالهای 91 و 92 به علت اعلام ممنوعیت صادراتی، نبود بازار مناسب در داخل کشور و مصرف پایین و افت شدید قیمت آن، شاهد باقی ماندن محصولات دو و یا سه ساله در انبارها و بر دستان کشاورز بودیم.

جداسازی تعرفه نخود از سایر حبوبات

مرادی ادامه داد: از همین رو یکی از اقدامات مثبتی که شورای ملی نخود انجام داد، جداسازی تعرفه نخود از سایر حبوبات در کشور بود چرا که  در کشور در مورد تمامی حبوبات به صورت جمعی تصمیم گیری می شد که بعضی اوقات این تصمیمات باعث رکود در بازار این محصول میشد و درخواست جداسازی تعرفه ی نخود از تعرفه سایر حبوبات برای صادرات یا واردات نقطه عطفی در روند بهبود بازاراین محصول بود.

مرادی با اشاره به پاره ای از عملکرد شورای ملی نخود ایران، گفت: پیگیری مکرر شورا در راستای رفع ممنوعیت صادرات و اخذ مجوزمجدد صادرات این محصول از ستاد تنظیم بازار کشور در سال 98، باعث شد که اکنون نخود تنها محصول حبوباتی باشد که صادرات آن انجام می شود.

وی افزود: علاوه بر ممنوعیت صادرات این محصول، یکی دیگر از عوامل عدم رشد نخود در سال­های گذشته ، واردات نخود با ارز چهارهزار و 200 تومانی بود این شورا از ستاد تنظیم بازار و وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صمت درخواست کرد   تعرفه 50 درصدی برای واردات نخود خارجی برقرار شود و ارز چهارهزار و 200تومانی حذف شود و از واردات نخود آبگوشتی جلوگیری شود.

او ادامه داد: خوشبختانه بعد از رایزنی های مستمر موفق شدیم از اوایل سال 1398 نخود را از گروه کالاهای ردیف اول یا اساسی خارج کنیم و در گروه کالاهای ردیف دوم که واردات آن با ارز نیمایی انجام می شد را جای دهیم.

 مرادی معتقد است، همه این عوامل موجب شد تا قیمت نخود از قافله قیمت دیگر حبوبات عقب نماند و خود را بالا بکشد تا خیال کشاورز راحت شود که اگر تولیدی انجام می دهد سودی عاید او خواهد شد.

این مسئول گفت: طبق آنالیزی که انجام گرفته، در سال زراعی که گذشت هزینه تمام شده یک کیلوگرم نخود برای کشاورزان از 9 تا 10 هزار تومان بود که آزاد شدن سموم و کودهای شیمیایی و افزایش قیمتهای ماشین آلات کشاورزی و غیره،  کشت محصول در سال جاری برای کشاورز از حدود 12 تا 13 هزار تومان هزینه خواهد داشت.

قیمت جدید نخود چند؟

مرادی افزود: این در حالی است که در چند سال گذشته هر کیلوگرم نخود در بازار از کشاورز حدود هفت هزار تا هشت هزار و 500 تومان خریداری می شد اما با شرایط پیش آمده و دفاعیاتی که از تولید کنندگان این محصول انجام شد در یک ماه اخیر، بسته به نوع و سایز و مرغوبیت محصول نخود از کیلویی 15 هزار تومان تا حدود 17 هزار تومان از کشاورز بازار کرمانشاه خریداری می شود و امیدواریم که محصول داخلی جایگاه اصلی خود را در بازار به دست بیاورد تا تولیدکنندگان هم با رغبت و علاقه بهتری به تولید با کیفیت این محصول ادامه دهند.  

رئیس هیات مدیره شورای ملی نخود گفت: عمده ترین مقاصد صادرات نخود ایرانی کشورهای عراق، پاکستان و افغانستان است. البته بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس هم مقداری جزئی نخود ایرانی خریداری می کنند اما به علت ممنوعیت های صادراتی که طی چند سال گذشته اتفاق افتاد بازار این کشورها را از دست دادیم و رقبای خارجی جایگزین محصول نخود ایرانی شدند.

250نفر عضو اتحادیه فروشندگان حبوبات و غلات در استان هستند

مرادی با بیان اینکه رسالت شورای ملی نخود ایران، خدمت رسانی به تمامی افراد فعال در زمینه تولید، بهره­برداری، فرآوری و حتی صادرات نخود است، از تمامی تولید کنندگان و کشاورزان و سایر افراد فعال در این زمینه خواست که با عضویت در این شورا ضمن همفکری و انتقال تجربیات و مشکلات، خادمین خود را در راستای حمایت از آن عزیزان و رسیدن این محصول به جایگاه اصلی و به حق خود حمایت و کمک کنند.

  در پایان باید گفت که کرمانشاه قطب صادرات نخود در کشور است و قیمت نخود باید به نحوی افزایش یابد تا انگیزه لازم برای کشاورز ایجاد کند و بازار از دست رفته جهانی را بازگرداند.