خانه‌های تاریخی یزد در فراموشی قاب تصویر

این شهر در ۱۸تیر۱۳۹۶ به عنوان اولین شهرایرانی توانست در یونسکو به ثبت جهانی برسد. یزد جاذبه‌های گردشگری و تاریخی فراوانی دارد که می‌توان با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، این طرفیت‌ها را شکوفا کرد. امروزه سریال‌های تاریخی میان مخاطبان تلویزیون جایگاه خاصی دارد. مخاطب امروزی دیگر تمایل چندانی برای دیدن سریال‌های آپارتمانی ندارد و گرایش مخاطب بیشتر به سمت سریال‌های تاریخی و کارهایی است که در فضاهای غیرشهری به تصویر کشیده می‌شود و دراین بین شهر یزد و خانه‌های تاریخی آن می‌تواند یکی از بکرترین وطبیعی‌ترین مکان‌ها برای ساخت فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی باشد؛ ولی متاسفانه بیشتر فیلمسازان از این نکته غافل بوده و با صرف هزینه زیاد، بناهای تاریخی را در قالب دکور بازسازی وکار خود را در فضاهای مصنوعی شروع می‌کنند، در حالی کار در فضاهای طبیعی و تاریخی، اثرگذاری بیشتری بر مخاطب دارد.
در سال‌های گذشته، کمتر فیلمسازی بافت تاریخی یزد را به عنوان مکان ساخت فیلم درنظر گرفته است و تنها دو سریال تلویزیونی سر دلبران و هانیه درسال‌های گذشته در بافت تاریخی یزد به تصویر کشیده شده‌اند که با استقبال خوب مخاطبان رسانه‌ملی نیز مواجه شد. اکنون بافت تاریخی یزد با ثبت جهانی یزد می‌تواند یکی از فضاهای بکر فیلمسازی تاریخی باشد.
در اینجا ما به معرفی چهار خانه معروف یزد پرداخته و این خانه‌ها را به سازندگان فیلم‌های تاریخی پیشنهاد می‌کنیم تا در آثار تاریخی خود از این بناهای ارزشمند فرهنگی غاقل نشوند.

خانه لاری‌ها
یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی یزد که از آثار ارزشمند دوره قاجاریه به شمار می‌رود را می‌توان خانه لاری‌های یزد دانست. این خانه سال ۱۲۸۶ قمری بنا شده و در ۱۳۷۵ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. مساحت خانه لاری‌ها در حدود ۱۷۰۰ متر بوده و زیربنای آن معادل ۱۲۰۰ متر است.
معماری و طراحی خانه لاری‌ها بسیار ویژه بوده و از خصوصیات منحصر به فردی همانند احترام به حریم خصوصی، حفظ حریم خانه از نگاه نامحرم، ارتباط فضاهای مختلف و سایر موارد برخوردار‌است.
خانه لاری‌های یزد دارای سه‌حیاط و شش باب خانه بوده و از مجموعه ایوان‌ها، تالارها، اتاق‌ها و یک سردر و هشتی تشکیل شده است. یکی از ویژگی‌های جالب و جذاب این خانه تاریخی را می‌توان در چهارفصل بودن آن دانست، زیرا هر ضلع از آن برای فصل خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک بادگیر بلند و چند بادگیر کوتاه در قسمت‌های مختلف این خانه تاریخی قرار گرفته‌اند که به خنک کردن محیط کمک بسزایی خواهند کرد.
در حیاط دوم یا میانی خانه لاری‌ها، اتاق‌های سه‌دری، پنج دری و هفت دری واقع شده‌اند که هر کدام از آنها برای افراد و شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اتاق‌های سه دری مخصوص کودکان بوده و اتاق‌های پنج دری به اهالی خانه تعلق دارد. همچنین اتاق‌های هفت دری هم برای افراد والا مقام در نظر گرفته شده است.
حیاط سوم این خانه که از دو حیاط دیگر کوچک‌تر است، مقداری بالاتر از حیاط دوم قرار گرفته و دارای فضای بسیار دنج و باصفایی است. به نظر می‌رسد این حیاط یک خلوتگاه برای اهالی خانه به شمار می‌رفته، زیرا آرامش وصف‌ناپذیری را در اختیار افراد قرار می‌دهد. در نظر داشته باشید موزه اسناد تاریخی یزد هم در خانه لاری‌ها وجود دارد، بنابراین می‌توانید علاوه بر تماشای معماری زیبا و سنتی این خانه تاریخی، از موزه اسناد آن هم دیدن کنید.

خانه کلاهدوزها
خانه کلاهدوزها یا موزه آب را می‌توان یکی از خانه‌های منحصر به فرد یزد دانست که به دوران قاجاریه مربوط می‌شود. این خانه تاریخی سال ۱۲۶۹ هجری شمسی توسط حاج سیدعلی‌اکبر کلاهدوز در پنج طبقه ساخته شد. نام موزه آب از وجود دو قنات به نام‌های رحیم‌آباد و زارچ در زیر این خانه نشات گرفته که هم‌اکنون تنها قنات زارچ زیر آن جاری است.
طبقه سوم این خانه تاریخی را اتاق‌ها و دالان‌هایی که در تابستان مورد استفاده قرار می‌گیرند، تشکیل داده‌اند و طبقه چهارم آن محل قرارگیری اتاق‌های پنج دری، تالار، اتاق ارسی و آشپزخانه است، همچنین در طبقه پنجم این بنای تاریخی، پشت‌بام قرار دارد که توسط چاه امکان جابه‌جایی آب را برای افرادی که در طبقه همکف قرار دارند، فراهم می‌کند.  
بد نیست بدانید به طبقه پنجم خانه کلاهدوزها، چاه خانه هم گفته می‌شود. اگر مجموعه آب خانه کلاهدوزها را کنار بگذاریم، باز هم این خانه از نظر سبک معماری بسیار زیبا، گچکاری‌ها و آینه‌کاری‌های خاص، یکی از خانه‌های معروف یزد به شمار می‌رود. زیباترین و خاص‌ترین قسمت خانه تاریخی کلاهدوزها را می‌توان تالار آینه آن به حساب آورد.

خانه ملک‌زاده
یکی دیگر از خانه‌های معروف یزد که هر ساله مسافران و گردشگران بسیاری را به سمت خود می‌کشاند، خانه ملک‌زاده است.
 این خانه تاریخی مربوط به دوره قاجاریه بوده و سال ۱۳۷۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. قدمت این خانه تاریخی چیزی حدود ۱۵۰ الی ۱۶۰سال بوده و بانی آن شخصی به نام حاج محمد صادق عرب است.
خانه باستانی ملک زاده به عنوان یکی از بهترین خانه‌های تاریخی یزد، از خشت و گل ساخته شده و حیاط آن پس از گذراندن یک هشتی کوچک پدیدار خواهد شد. در سه ضلع حیاط این خانه، ساختمان واقع شده و در ضلع شرقی آن برای هماهنگی با سه ضلع دیگر، طاق و طاقچه قرار گرفته است. در قسمت شمالی خانه ملک‌زاده یک پنج دری زیبا که کاملا گچ‌کاری و آینه‌کاری شده است، قرار گرفته و در قسمت شرقی آن سه اتاق سه دری وجود دارد.
در حیاط اصلی این خانه و پشت تالار، یک حیاط کوچک قرار دارد که توسط راهروهایی باریک با یکدیگر در ارتباط هستند. توجه داشته باشید یکی از قسمت‌های خانه ملک‌زاده یزد به خانه هنر یزد تعلق داشته و شامل کافه، گالری، فروشگاه صنایع‌دستی ‌و ‌پشت‌بام می‌شود.

خانه ملک‌التجار
یکی از خانه‌های قدیمی بسیار زیبا و منحصر به فرد شهر یزد که علاوه بر معماری خاص از سبک بسیار فوق‌العاده‌ای هم بهره گرفته، خانه ملک‌التجار است.
قدمت این خانه تاریخی حدود ۱۲۰سال بوده و مربوط به دوره قاجاریه می‌شود. مساحت خانه ملک‌التجار ۵۴۰ متر است و معماری همه قسمت‌های آن بسیار خاص و زیبا به شمار می‌رود.
خانه ملک‌التجار توسط شخصی به نام حاج‌علی عسکر شیرازی بنا نهاده شد و پادشاه آن زمان یعنی ناصرالدین شاه به دلیل آن‌که این شخص یک تاجر موفق در زمینه فرش بود، نام ملک‌التجار را به او اختصاص داد.
در سقف یکی از این اتاق‌ها به نام آدم و حوا، یک نقاشی بی‌بدیل از فرش توسط یک نقاش شیرازی با استفاده از رنگ‌های گیاهی نقش بسته است. بد نیست بدانید این نقاشی به دلیل علاقه زیاد ملک‌التجار به فرش کشیده شد و شاید باورکردنی نباشد، اما پس از گذشت این همه سال هنوز هم بسیار زیبا و خیره‌کننده است.