ماه طلایی برای تغییر

این گروه هم معمولا زود به پیشواز ماه رمضان می‌روند و روزشمار می‌گذارند که بله! ماه رمضان از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است و فلان و بیسار.اما چه ماه رمضان را دوست داشته‌باشیم چه نداشته‌باشیم به نظر می‌رسد بهتر است با آن همراه شده و با نگاهی مثبت به این ۳۰روز نگاه کنیم.

با مریم نظری، روان‌شناس و روان‌درمانگر هم‌صحبت شدیم تا از ماه رمضان برایمان بگوید و این که این ماه چگونه می‌تواند باعث تغییرات مثبتی در شخصیت و زندگی ما شود.

باورهای درست و نادرست

نظری در پاسخ به این پرسش که چرا برخی به‌خصوص جوان‌ترها با ماه رمضان مشکل دارند و نمی‌توانند آن را بپذیرند، می‌گوید: چون پدر و مادرها با رفتار و گفتار خود تصویری نامطلوب از ماه رمضان در ذهن فرزندان خود ثبت می‌کنند.

بچه‌ها معمولا در ماه رمضان با مادری که بی‌حال و ضعف کرده گوشه‌ای افتاده و با پدری که گرسنه و تشنه از سرکار به خانه می‌آید و عصبی است، مواجه می‌شوند. این تصویر در ذهن بچه‌ها ثبت می‌شود و آنها در نوجوانی و جوانی با مرور این تصاویر به باوری اشتباه از ماه‌رمضان می‌رسند و تصور می‌کنند ماه رمضان ماه بی‌حالی، بی‌حوصلگی و عصبانیت است برای همین روزه‌گرفتن برایشان به معضل تبدیل می‌شود.
اما اگر والدین و بزرگ‌ترهای خانواده تصویری مطلوب از ماه رمضان در ذهن بچه‌ها شکل دهند، آنها در بزرگسالی و زمانی که به سن تکلیف می‌رسند، مشکلی با ماه رمضان نخواهندداشت و از آن لذت خواهندبرد.

حال خوب دل و روح

این روان‌شناس می‌گوید: واقعیت ماه رمضان رسیدن به تعادل و توازن با تغییر سبک زندگی است.تغییرات معمولا در سه تراز انجام می‌شود؛ جسمی، روحی و احساسی. ماه رمضان می‌تواند در هر سه وجه تغییرات مطلوبی ایجاد کند اگر آگاهانه به این ماه وارد و خارج شویم.تغییر باعث می‌شود فرد از یکنواختی و تکرار خارج شود. زمانی که چرخه روزمرگی و تکرار رفتار و گفتار شکسته می‌شود، فرد برای رسیدن به زندگی بهتر و حل مشکلات، راه‌های تازه و کاربردی‌تری پیدا می‌کند.در دین اسلام ماه رمضان برای تغییر روح در نظر گرفته‌شده‌است. وقتی تراز روح تغییر می‌کند، فرد به آرامش می‌رسد و مسلما در این شرایط می‌تواند انتخاب‌های بهتری انجام داده و اشتباه‌های خود را اصلاح کند.وقتی آرامش برقرار می‌شود، آدمی بهتر می‌تواند بین روح و جسم خود تعادل برقرار کند.ماه رمضان دوره طلایی برای تغییر به سمت بهتر شدن است.ماه رمضان برای ما مسلمانان ماه عبادت است. ادعیه‌های زیادی برای این ماه در نظر گرفته‌شده که با خواندن آنها حال روحی و قلبی ما بهتر می‌شود.این دعاها امید را در ما تقویت می‌کند.از طرفی ماه رمضان، ماه پرهیزگاری است.در علم روان‌شناسی، پرهیزگاری به خودکنترلی ترجمه می‌شود.فرد روزه‌دار در ۲۴ساعت شبانه‌روز مراقب رفتار، گفتار، پوشاک، تغذیه و افکار خود است و این یعنی اوج خودکنترلگری. یعنی فرد ورودی‌ها و خروجی‌های ذهن خود را کنترل می‌کند تا انتخاب‌های درستی داشته باشد.در این شرایط حتی گفت‌وگوهای درونی که دیگران از آن بی‌خبرند اصلاح می‌شود و فرد کاملا به احوالات درون و برون خود آگاه است.این پایش لحظه به لحظه اگر آگاهانه باشد در ۳۰روز ماه رمضان به عادتی مفید تبدیل می‌شود و فرد آنقدر احساس خوبی از روزها و شب‌های ماه رمضان پیدا می‌کند که تلاش می‌کند بعد از این ماه هم این حس و حال خوب را در خودش حفظ کند.

تغییرات تدریجی اما موثر

نظری می‌گوید: تغییراتی موثر و کارآمد است که تدریجی باشد. این نوع تغییر باعث می‌شود رفتار، گفتار و اندیشه به مرور به سمت درست و مثبت حرکت کرده و تغییرات در ذهن ما نهادینه شود.تغییر در سه بعد کارآمدتر می‌شود؛ قبل تغییر، حین تغییر و بعد از تغییر.

وقتی فرد با خودش قرار می‌گذارد، از ماه رمضان بیشترین بهره را ببرد، قبل از آغاز ماه رمضان عبادت را شروع می‌کند و روزه هم می‌گیرد تا ذهنش را آماده ماه رمضان کند.

این فرد در طول ماه رمضان بیشترین تغییرات را در خود ایجاد می‌کند از زمان غذا خوردن و چی خوردن بگیر تا زمان خواب و بیدار شدن و عبادت و کار کردن. او ۳۰ روز فرصت دارد تغییرات را در خودش نهادینه کند.

او بعد از ماه رمضان کارش با خودش و تغییراتی که آنها را تثبیت کرده تمام نمی‌شود. در این مرحله است که خودمراقبتی و خودکنترلگری را به‌کار می‌گیرد تا احساس و حال خوب خود را حفظ کند. او مدام رفتار، گفتار و درون خود را رصد می‌کند تا آنچه به دست آورده را از دست ندهد و آنها را تقویت کند تا بتواند قدرتمندتر شرایط زندگی خود را به دست گیرد.

این را هم اضافه کنم که همیشه تغییر از درون به بیرون است تا درون التیام پیدا نکند و مرض‌های روحی و روانی درمان نشود، نمی‌توان بیرون خوب و زندگی مطلوبی داشت. اگر ریشه درختی ایراد داشته باشد نمی‌توان توقع داشت میوه‌های خوبی بدهد. اگر میوه یک درخت بی‌طعم و پلاسیده است اول باید خاک، آب و کودی که به درخت می‌رسد را اصلاح کرد. نمی‌توان به چسباندن چند میوه خوش آب و رنگ گفت حال درخت خوب است. ماه رمضان، ماه اصلاح آن‌چیزهایی است که ما درون خود را با آن تغذیه می‌کنیم ماه رصد درون و بیرون.

درک سحرهای شگفت‌انگیز

در ادبیات کهن و آموزه‌های دینی از سحر به‌عنوان وقت طلایی برآورده شدن حاجات نام برده شده است. حافظ و مولانا در اشعارشان تاکید دارند وقت سحر را برای دریافت حال و حس خوب و با قدرت زندگی کردن در طول روز از دست ندهیم.

روان‌شناسان نیز تاکید دارند که در وقت سحر و قبل طلوع خورشید کائنات در بهترین حالت خود هستند و دنیا سرشار از انرژی پاک و بالایی است که می‌تواند روح و ذهن ما را سرشار از حس خوب کند و ما را برای یک روز خوب آماده نماید.

ما رمضان ما را عادت می‌دهد به درک و استفاده از وقت سحر، عبادت می‌کنیم با این نیت که یک روز خوب و متفاوت را شروع کرده و به پایان برسانیم.

شب‌های قدر ماه رمضان اوج توانمندی احساسی ماست، نزدیک سحر قرآن به‌سر می‌گیریم و به منبع قدرت که همان خداوند است وصل می‌شویم.

این قوی‌ترین ارتباطی است که می‌توان با خالق هستی گرفت و قول و قرارهایت را با او محکم‌تر کرد.

طاهره آشیانی - روزنامه نگار / روزنامه جام جم