هرمزگان ما

مردم سخت کوش و پرصالبت هرمزگان که در زیر هُرم آفتاب گرمش می زیند، از گرما و تش باد و غدر و مکر روزگار و نامالیم بودن طبیعت، هراسی به دل راه نمی دهند، بلکه ضمن سپاس به درگاه دادار دانا و کردگار توانا، تعلّق خاطر خود را به زادگاه آبا و اجدادی خویش با درد و رنج و سوز عشقی عارفانه، مستحکم و ناگسستنی می نمایند. مردم ما علیرغم مشکالت طبیعی و تاریخی، همچنان استوار و پایدار مانده و عرض وجود کرده اند. در جای جای استان هرمزگان و در کناره های سخاوتمند خلیج فارس که خورشیدش با زمین، قرابت و پیوندی تنگاتنگ دارد، دلیران، جوانمردان و شیرزنانی زیستهاند که در  گرما گرم نبرد رویارو با تجاوزگران بیگانه، دالوری و استواری بیمانندی از خود بروز دادهاند.

 

خلیج فارس، تنگه ی هرمز و هرمزگان، تنها یک ساحل گسترده ی خاموش نیست که به دلیل موقعیّت خاصّ جغرافیایی خود، فقط تنفس گاه اقتصادی و راه ارتباطی با اقیانوس هند و قارّه های دیگر باشد و بدان باید از دیدگاه  اقتصادی و سیاسی صِرف نظر افکند بلکه در اینجا نیز فرهنگ، هنر و عرفان از زمین و آسمان می جوشد و پهنه ی خلّاقیّت های هنری و فرهنگی اش، محدودتر از گستره ی دریاها و اقیانوس ها نیست.

ساحل نشینان بیپیرایه و بی ادعای هرمزگانی که با دریا، عقد اخوّتی دیرینه بسته اند، در سفرهای دور و دراز بحری با سردادن شَروا (شَلوا، شَروه، شَربه، شَروند) نوستالژی و درد غربت، غریبی و دلتنگی خویش را می کاهند و سفر را بر خود هموار می کنند و البته اگر سود و منفعتی هم عایدشان نگردد، غم و اندوهی به دل راه نمی دهند و همواره زبان حالشان این است که: 

ما دریا دلیم، دل ما مخزن دُر است گر دست ما ز زر تهی است، چشم ما پُر است 
*
دلم ریش است و داروی دلی نیست
رفیق غمگسار عاقلی نیست 
به گرداب غم افتاده است محیا 
چه سازم که نشان ساحلی نیست
 محیا
تمام مُلک دنیا چون وطن نیست
فرنگستان چو خار این دمن نیست
به شرق و غرب گیتی گر بگردی 
برابر با گُلی از این چمن نیست

 احمد حبیبی

 

در بنادر، جزایر، شهرها، آبادیها و سواحل خلیج فارس ، آثاری فرهنگی - تاریخی به چشم می خورند که هرکدام حکایت از فرهنگی غنی و تاریخی پویا با مردمی فرهمند و ورجاوند دارند. بندرعباس، میناب، رودان، جاسک، سیریک، بشکرد، حاجی آباد، قشم، کیش، بندرلنگه، بندرخمیر، پارسیان، بستک و ... .

 

بندرعباس که آن را بندرِ عباسی هم نامیده اند، مرکز استان هرمزگان است. این بندر در ساحل شمالی خلیج فارس قرار گرفته و 10 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. از شمال محدود است به شهرستان حاجی آباد، از جنوب به خلیج فارس، از غرب به شهرستان بندر خمیر، از شرق به شهرستان میناب و از شمال غرب به استان فارس.

 

مساحت آن 10493 کیلومتر مربع و بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال 1390 خورشیدی دارای 4 بخش، 4 شهر، 11 دهستان و 396 آبادی است که 311 آبادی آن دارای سکنه و 85 آبادی خالی از سکنه میباشد. آثار تاریخی بندرعباس: ساختمان کاله فرنگی، حمام ها، بت گورون ( بتکده ی هندوها)، مساجد و آرامگاه ها، تکیه های قدیمی، قلعه ها، برکه ها و ... .

بندرلنگه در ساحل خلیج فارس که در دوران هخامنشیان به بندر گوگانا معروف بوده یکی از بنادر تاریخی خلیج فارس و جنوب ایران زمین است که هرگاه نام مروارید بر زبان بیاید، ناخودآگاه واژه ی بندر مروارید یعنی بندرلنگه، تداعی می گردد. از بندرلنگه و بندرکنگ به عنوان دو شهر بادگیری خلیج فارس یاد می شود.

 

در کوچه پس کوچه های این دو بندر باستانی، بادگیرهایی بلند بر فراز خانه هایی بزرگ با درهای چوبی قدیمی و دالانهای تو در تو، با گچبری ها و منبّت کاری های خاص معماری سنتی جنوب بیانگر حضور مردمی هنردوست و هنرپرور را به یاد می آورند.

 

مهاجرت دسته جمعی بازرگانان بندرلنگه به دبی و سواحل جنوبی خلیج فارس به دلایل عوارض سنگین گمرکی و کشف حجاب بود. شدت نفرت مردم را از کشف حجاب میتوان در دوبیتی ذیل از شاعری محلّ ی به نام شیخ احمد دهنگی (زال بستکی) استنباط کرد که خود نیز فرار را بر قرار ترجیح داده است: 

چه سازم تاب جور کافرم نیست
کلاه پهلوی باب سرم نیست
اگر این پاتلون باشد لباسم 
شفاعت خواه روز محشرم نیست

در مطالعات خلیج فارس شناسی، الزم است که از این پژوهشگران و شخصیّتهای ارزشمند نام ببریم: 

1 -محمد علی سدید السلطنه 2 -میرزا احمد فرامرزی 3 -دکتر احمد اقتداری 4 -عباس انجم روز 5 -حسن فرامرزی 6 -حسین نوربخش 7 -احمد سایبانی 8 -عباس سایبانی 9 -دکتر عبدالرسول خیراندیش 10 -دکتر محمد باقر وثوقی 11 -دکتر شهریار مشیری 12 -قاسم کرمی 13 -غالم وکیلی 14 -علی رضایی 15 -عبدالحمید ترابی 16 -سهراب سعیدی 17 -منصور نعیمی 18 -عبدالجلیل مرداسنگی 19 -یداهلل شهرجو و ...