روزنامه‎ های ورزشی در گرداب شبکه‎ های اجتماعی

به گزارش جام جم آنلاین ،‌ در حالی که نشریاتی همچون دنیای‎ ورزش و کیهان‎ ورزشی سردمدار نشریات ورزشی از دهه‎ ها پیش بودند در دهه 70 روزنامه‎ های ورزشی رو به ازدیاد گذاشتند و نقش مهمی در شهرت ورزشکاران به خصوص فوتبالیست‎ها و محبوب شدن ورزش ‎ها به خصوص فوتبال ایفا کردند.

این نظریه رسانه‎ ای هرگز نباید فراموش شود: «اگر رسانه ‎ها نبودند حتی موفق ‎ترین ورزشکاران در محله خود هم شناخته شده نبودند.»

در آن سال‎ها انواع و اقسام روزنامه ‎های ورزشی متولد شدند، از خبرورزشی گرفته تا صبح‎ ورزش و چند روزنامه دیگر. در کنار آن هفته‏ نامه ‏هایی همچون ماهان، سپاس، آوای استقلال، تلاش، فانوس و ... یکی از بزرگ‎ ترین سرگرمی ‎ها برای جماعت علاقه مند به ورزش و به خصوص فوتبال بودند.

ستاره‎ های فوتبال مدام روی جلد نشریات می‎ رفتند. همین نشریات بودند که نقشی بی‎ بدیل در شهرت فوتبالیست‎ ها ایفا کردند و البته به حاشیه‎ های زندگی آنها نیز گاهی دامن می‎ زدند. گاه تولد فرزند آنها را روی جلد می‎ بردند و گاهی دعوای یک فوتبالیست با یک ستاره دیگر را روی جلد روایت می‎ کردند. 

این روزنامه ‎های ورزشی گاه ایفاگر یک نقش اجتماعی و نیکوکارانه بودند و با تبلیغ کارهای عام‎ المنفعه برخی از فوتبالیست‏ ها نقش مهمی در شکل‎ گیری سویه‎ های اجتماعی ایفا می‎ کردند و گاه با تیترهای اهانت‏ آمیز و غیرمحترمانه اوج بی ‏اخلاقی رسانه‏ ای را نشان می ‏دادند. یا این‌که همین نشریات خصوصی‎ ترین زوایای زندگی یک فوتبالیست را روی جلد می‎ بردند.

اما با تمام این اوصاف این رسانه‎ های ورزشی و این نشریات و روزنامه‎ های رنگارنگ نقش مهمی در فوتبال ایران ایفا کردند. آنها به توسعه این ورزش کمک شایانی کردند و از سویی دیگر باعث شدند تا چهره‎ های ورزشی دیده شوند و حتی پولدار شدن بسیاری از این افراد مدیون رسانه‏ هاست. اکنون اما همه‌ چیز تغییر کرده است.

 نفس‎ های آخر

واقعیت تلخ رسانه‎ های امروز قابل انکار نیست: «مرگ دسته ‎جمعی روزنامه‎ های ورزشی». این روزنامه‎ ها ورشکست شده‎ا ند و در عصر یکه‎ تازی شبکه‎ های اجتماعی دیگر حرفی برای گفتن ندارند.

مخاطبی که یک هفته ‎نامه ورزشی را صرفا برای تصویر چاپ شده ستاره محبوب خود می‎ خرید اکنون با گوشی خود به راحتی به صفحه اختصاصی او در اینستاگرام دسترسی دارد و عکس ‎های شخصی چهره مورد علاقه خود را نظاره‎ گر است.

 روزنامه‎ ها یکی پس از دیگری می‎ میرند

یکی از روزنامه ‎های ورزشی در شمارگان بسیار پایینی چاپ می‎ شود و اصلا به دکه‎ ها نمی‎ رود. آن یکی فقط برای خود مدیرمسؤول چاپ می‎ شود. یک روزنامه دیگر هم روی دکه می‎ رود اما دیگر کسی خریدارش نیست. واقعیت تلخ خیلی وقت است که روی خود را به روزنامه‎ه ای ورزشی نشان داده است. یکی پس از دیگری به اغما می‎ روند و ناپدید می ‎شوند. در چند سال اخیر پرونده روزنامه‎ های متعددی برای همیشه بسته شد. از روزنامه نود گرفته تا تماشاگران و صبح ورزش و چند نشریه و روزنامه دیگر.

اما چرا زوال روزنامه ‎های ورزشی باید مهم باشد؟ برای درک بیشتر این مطلب نظر چند روزنامه نگار را بررسی می‎ کنیم. گوردون پرز روزنامه ‎نگار آمریکایی می‎ گوید:

«تنه مستحکم ورزش بدون رسانه‎ ها همچون ساقه‎ ای نحیف و شکننده در برابر جریان شدید باد و طوفان می شود. »

روی هال خبرنگار ورزشی مطرح بریتانیایی نیز عقیده دارد: «حذف رسانه از ورزش امکان‎ پذیر نیست. حذف رسانه یعنی حذف ورزش. اصلا فکر کردن به این موضوع خنده‎ دار نیست؟»

واقعیت تلخ این که حذف «روزنامه ورزشی» بخش مهمی از جذبه ورزش را از بین می برد و آن را تهی از سوژه‎ های ناب می‎ کند. مساله زوال روزنامه ورزشی در کشور از جهات مختلف اقتصادی و اجتماعی می‎ تواند مورد بررسی قرار گیرد. کافی است فقط به ابتدای بخش توجه کنیم؛ بیکار شدن ده ‎ها پرسنل از جمله خبرنگاران و ویراستاران. بررسی این موضوع و تاثیر منفی آن روی ورزش که جای خود دارد.

کرونا، زوال نشریات ورزشی را تسریع کرد

رضا شجیع - جامعه‎‌شناس ورزشی و استاد دانشگاه 

کمیت زیاد روزنامه ‎های ورزشی ایران در مقایسه با کشورهای صاحب ورزش و به‎ ویژه اروپایی این نگرانی را از قدیم ایجاد کرده بود که این روزنامه‎ ها با تغییر پارادایم فناوری و گرایش بیشتر مردم به رسانه‎ های دیجیتال دچار مشکل خواهند شد. این اتفاق با توجه به گرانی کاغذ، کاهش روزافزون مخاطبان و از همه مهم ‎تر تغییر نیاز مخاطبان رخ داد و البته شیوع همه ‎گیری کرونا هم این اتفاق را تسریع کرد. با افزایش قدرت مخاطب در تولید محتوا و جریان‌ سازی و همچنین افزایش ضریب نفوذ شبکه‎ های اجتماعی، موضوع «زمان» به یک عامل مهم و کلیدی تبدیل شد و روزنامه‎ ها به دلیل تأخیر در زمان انتشار، به تدریج ارزش خبری و تازگی خود را از دست دادند، و از این رو ارزش ‎های خبری تقابل و تأکید بر ارائه گزارش ‎های تفسیری و تحلیلی، به ویژگی محوری این روزنامه‎ ها تبدیل شد. موضوعی که به تدریج با تغییر ذائقه مخاطب کم‌ رنگ شده و امروز به نقطه ای رسیده است که انتشار این روزنامه‎ ها از منظر هزینه‌ منطقی به نظر نمی‌ رسد. با این حال اثر تعطیلی این روزنامه‎ ها بر ورزش غیرقابل چشم‎ پوشی است و نیز این‌که این روزنامه‎ ها یکی از ارکان جدی رونق‎ بخشی به فضای ورزش محسوب می‎ شدند. بی‎ تردید تعطیلی آنها نه تنها زمینه بیکاری خبرنگاران که باعث تضعیف ساختارهای سنتی صنعت ورزش در ایران هم می‎ شود. ساختارهایی که سال‎ ها طی مناسبات اقتصادی ایجاد شده بود، اکنون در حال تغییر است. این موضوع برای ورزش نگران‎ کننده است و از ضعیف‎ تر شدن بنیان‎ های اقتصادی ورزش برای جذب سرمایه خبر می‎ دهد.

هیلدا حسینی خواه - گروه ورزش / روزنامه جام جم