پایان راوی قصه‌ های بلند

به همین دلیل با آن‌که بقیه سنگ می‌انداختند، ولی او روی ایده‌اش پافشاری کرد و با نگارش سریال پرمخاطب نرگس که در 90قسمت نوشت، نشان داد این اتفاق شدنی است.

این اتفاق جذاب سال85 رقم خورد و تا قبل از آن، بیشتر سریال‌ها بین 25تا 30قسمت تهیه می‌شد. زنده‌یاد مسعود بهبهانی‌نیا شهره به نویسندگی سریال‌های طولانی بود و نکته قابل‌تامل این که سریال‌های بلند او به هیچ‌وجه از ریتم نمی‌افتاد و همچنان گره‌های خودش را تا پایان داشت و همین ویژگی بارز باعث شد آثار این نویسنده میان مخاطبان جایگاه ویژه‌ای داشته‌باشد.

در یک کلام می‌شود گفت زنده‌یاد بهبهانی‌ نیا رگ خواب مخاطبان را می‌دانست که چطور بنویسد تا آنها را هر شب پای تلویزیون بنشاند.

او نظم خاصی در کارش داشت و از همان ابتدا راکورد تمام شخصیت‌ها و لوکیشن‌ها را حفظ می‌کرد. این اواخر او مشغول نگارش سریال طولانی «برف بی‌صدا می‌بارد» در 250قسمت بود و حتی 70درصد کارش را به پایان رسانده‌بود. اما فرشته مرگ به او مهلت نداد سریال را به اتمام برساند و همچون نام سریال، بی‌صدا از این دنیا رفت.

زنده‌یاد بهبهانی‌نیا 13خرداد بر اثر ایست قلبی درگذشت. از سریال‌های شاخص او می‌توان به ترانه مادری، نرگس، کیمیا، خاک سرخ، فاصله‌ها، کارآگاهان و... اشاره کرد. با همکاران او درباره ویژگی‌های شخصیتی و کاری او به صحبت نشستیم.

همه تسلیت گفتند

پس از درگذشت این چهره هنری، پیام‌های تسلیتی از سوی رئیس صداوسیما و برخی از دیگر مدیران به‌صورت جداگانه منتشر شد.

پیام تسلیت رئیس رسانه ملی: «انالله و انا الیه راجعون/ درگذشت نویسنده چیره‌دست و متعهد، آقای مسعود بهبهانی‌نیا را كه فیلمنامه‌های او خالق مجموعه‌های نمایشی موفقی بوده‌است، تسلیت عرض می‌كنم. قلم شیوای آن نویسنده توانمند همواره سریال‌هایی را خلق كرده كه محوریت آن تقویت بنیان خانواده بوده‌است و استقبال مخاطبان از مجموعه‌هایی چون كیمیا، خاك سرخ، نرگس و ترانه مادری گواه این بود كه بهبهانی‌نیا ذائقه مخاطب ایرانی را به‌خوبی می‌شناسد. از درگاه خداوند متعال برای آن نویسنده متعهد كه از همرزمان شهید جهان‌آرا بوده است، علو درجات و برای بازماندگان به‌ویژه خانواده محترم و همكاران او در رسانه ملی صبر و اجر مسالت دارم.»

پیام تسلیت سیمافیلم: «انالله و انا الیه راجعون/ درگذشت زنده‌یاد مسعود بهبهانی‌نیا، هنرمند ارزشمند و گرانقدری كه باعث خلق آثاری ماندگار و خاطره‌ساز شد، موجب تأثر و اندوه عمیق جامعه هنری و مردم هنردوست گردید. ایشان از فعالان و پیشكسوتان عرصه نویسندگی در كشور بود كه زحمات زیادی در این عرصه كشید و بارها با قلم تاثیرگذارش موجب ساخت آثاری ماندگار شد. بهبهانی‌نیا نویسندگی سریال‌های نرگس، خاك سرخ، ترانه مادری، كیمیا، فاصله‌ها و ... را عهده‌دار بود و به‌عنوان فردی اثرگذار و فعال در این عرصه بارها مورد تقدیر رسانه ملی قرار گرفت. خبر درگذشت این هنرمند بااخلاق كه در حال نگارش سریال «برف بی‌صدا می‌بارد» بود، موجب اندوه و تاثر خانواده رسانه ملی، جامعه هنری و مردم همیشه قدردان كشورمان شد. مركز سیمافیلم درگذشت این هنرمند گرانقدر و باارزش را به خانواده ایشان، اهالی رسانه ملی و جامعه هنری كشور تسلیت می‌گوید.»

پیام تسلیت شبكه سه: «درگذشت نویسنده بااخلاق تلویزیون و صاحب طولانی‌ترین سریال‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی كه از پربیننده‌ترین آثار رسانه ملی بود، بار دیگر جامعه هنری كشور را عزادار كرد. مسعود بهبهانی‌نیا خالق نرگس، خاك سرخ، كیمیا، ترانه مادری و فاصله‌ها در سال‌های اخیر، مشغول نوشتن فیلمنامه سریال 200قسمتی «برف بی‌صدا می‌بارد» به‌عنوان طولانی‌ترین سریال تاریخ تلویزیون برای شبكه سه سیما بود؛ تا جایی كه طی چندین سال تلاش ایشان، نگارش بیش از 150قسمت از این فیلمنامه به پایان رسیده و بقیه آن در حال نگارش بود و به موازات، فاز نخست آن برای 70 قسمت به كارگردانی پوریا آذربایجانی در حال تصویربرداری بود كه تقدیر مهلتش نداد تا محصول آخرین دستنوشته‌های ارزشمندش را امسال روی آنتن شبكه سه ببیند. شبكه سه درگذشت این هنرمند بااخلاق و خانواده‌مدار را به جامعه هنری كشور و دوستداران سریال‌های به‌یادماندنی آن مرحوم، تسلیت عرض كرده و از درگاه الهی، غفران و علو درجات را برای ایشان خواهشمند است.

از غیبت به‌شدت پرهیز می‌کرد

جواد افشار، کارگردان: مسعود بهبهانی‌نیا، گردن ما خیلی حق دارد. او ویژگی‌های بسیار مثبتی داشت که زبانم از تیتروار گفتن آنها قاصر است. همت بلند و پشتکار قوی در کارهایش داشت که در کمتر کسی می‌توان چنین ویژگی‌هایی پیدا کرد. این‌که کسی حوصله کند فیلمنامه 70قسمت، ۱۱۰قسمتی یا ۲۰۰قسمتی بنویسد و از شروع تا پایان را با جزئیات، تجسم و تخیل کند تا جایی‌که راکورد همه شخصیت‌ها و لوکیشن‌ها حفظ شود، در عین حال پرتعلیق و جذاب و دنبال‌کردنی باشد، واقعا دشوار است. همه این موارد نیازمند مهارت و توانمندی بالاست که مسعود عزیز داشت.

جدا از ویژگی‌های حرفه‌ای، ایشان در موارد شخصی، بسیار شریف و با مناعت‌طبع و منحصر به فرد بود. چند سالی که با او معاشرت و همکاری داشتم، به‌ویژه در مجموعه کیمیا، حتی یک ‌بار هم نشد در سختی‌ها و ناملایماتی که طبیعتا در طول کارها پیش می‌آید، برخورد منفی از ایشان ببینم. چنین روحیه‌ای را به این خاطر داشت که دیگر از خیلی چیزهای بی‌ارزش مادی عبور کرده‌بود.

یکی از ویژگی‌های برجسته مسعود این بود که به‌شدت از غیبت کردن و بدگویی پشت همکاران پرهیز می‌کرد، حتی حالش بد می‌شد.

اگر می‌شنید کسی درباره همکاری حرفی می‌زند، حتما به زبان می‌آورد که این موضوع را رها کنیم یا با ترفندی، فضا را تغییر می‌داد. این ویژگی او آموختنی است که هرگز پشت همکارانمان در هیچ شرایطی صحبت نکنیم، چه این‌که خدای نکرده بهتان و حرف ناروایی گفته شود. حتی زمانی‌که ایشان زنده‌بود هم از این مورد به عنوان یکی از صفات نیک مسعود یاد می‌کردم. همیشه از زدن حرف زشت و نامربوط پرهیز می‌کرد. با رفتن مسعود، رفیق، همراه و همکار ارزشمندی را از دست دادیم که جایگزینی ندارد. به جامعه هنری و فرزندانش برای از دست دادن چنین هنرمند پاک‌سیرتی تسلیت می‌گویم.

از او یک خاطره جالب هم دارم که گفتنش خالی از لطف نیست. چند سال پیش در جشن حافظ من و مسعود به همراه پوریا پورسرخ، خانم حاجیان و حمیدرضا قربانی خواننده، بابت سریال کیمیا نامزد دریافت جایزه شده‌بودیم. به‌دلیل استقبال مردم از سریال کیمیا حدس می‌زدیم که جایزه‌ای داده شود، بالاخره جایزه بهترین فیلمنامه‌نویسی را هم به این سریال دادند.

بعد از گرفتن جایزه، مسعود بهبهانی‌نیا با تواضع بسیاری به من گفت که این جایزه را مدیون تو هستم؛ زیرا هیچ‌یک از اعضای این جشن فیلمنامه 110 قسمتی من را نخواندند! بلکه چون تو توانستی خیلی خوب نوشته من را به تصویر بکشی، این اتفاق افتاد.

این جمله‌اش را به دور از ریا و باتواضع خاصی گفت که خیلی لذت بردم و یادگاری از او دارم که به اندازه آن جایزه حالم را خوب کرد. امیدوارم همیشه نامش جاوید بماند و روحش شاد باشد.

بازیگران، واكنش نشان دادند

زنده‌یاد بهبهانی‌نیا در طول سال‌ها فعالیتش با هنرمندان بسیاری همكاری داشته‌است كه برخی از آنان با اعلام خبر درگذشت این نویسنده، در شبكه‌های اجتماعی و گفت‌وگوهای مطبوعاتی واكنش نشان دادند.

ازجمله آنها: مهراوه شریفی‌نیا، به یكی از مهم‌ترین نقش‌هایی كه زنده‌یاد بهبهانی‌نیا روی كاغذ خلق كرده، جان بخشیده‌است.

شریفی‌نیا، ایفاگر نقش اصلی سریال كیمیا بود و با شنیدن خبر درگذشت این نویسنده در صفحه اینستاگرامش با انتشار عكسی از پشت‌صحنه كیمیا نوشت: «آقای بهبهانی‌نیای عزیز! دو سال عاشقانه در جان كیمیایی كه شما نوشتید، زندگی كردم. با كیمیای شما در كنار خامی و غرور و هیجان‌زدگی و پختگی و عشق، زیستن در جنگ را تجربه كردم؛ جنگی كه در خاطره خود واقعی‌ام چیزی جز هراس از آژیر و شیشه‌های شكسته نبود. كیمیای شما ولی، مرا به درك عمیقی از شهامت و اندوه مبتلا كرد. اندوهی كه از سوزانندگی شعله‌های آتش هشت‌ساله برمی‌خاست. شهامتی كه از نگاه میهن‌پرستان ساطع می‌شد. درك عمیقی كه تا همین امروز دم و بازدمم به آن آغشته است و دوستش دارم، هرچند با اشك، هرچند با بغض. امروز، كیمیای عزیز من، خالقش را از دست داد. چه خبر تلخی ... .»

پوریا پورسرخ، بازیگر نقش «آرش» در سریال کیمیا تصویری از این نویسنده در صفحه اینستاگرامش پست کرد و نوشت: «باز هم امروز غم رو با تمام وجودم تجربه کردم...برای از دست دادن بزرگی که منش و شخصیتش در تمام مسیر زندگی‌ام به یادم خواهد ماند...خوب یادمه در تک‌تک لحظاتی که در حضورتون دورخوانی انجام می‌شد، تک‌تک گروه از باتجربه و خام با چه شوق و اشتیاقی بانهایت دقت و تمرکز کارمون رو انجام می‌دادیم که تایید شما رو داشته‌باشیم...هم در کار و هم در اخلاق....و بعد از کیمیا فقط نام شما کافی بود تا در کاری که شما نویسنده‌اش باشید باتمام وجود، افتخار حضور داشته‌باشم...مسعود بهبهانی‌نیا، نویسنده خاک سرخ، نرگس، کیمیا و... ما رو تنها گذاشت.»

بهزاد فراهانی جزو بازیگرانی است که در آثار بهبهانی‌نیا نقش‌آفرینی کرده‌است. این بازیگر پیشکسوت در واکنش به خبر درگذشت این نویسنده به جام‌جم می‌گوید: «آقای بهبهانی‌نیا، نویسنده سریال خانه پدری بودند که من در آن به‌عنوان بازیگر حضور داشتم. در چند کار دیگر هم کنار ایشان بودم، خدواند رحمت‌شان کند.»

یک نویسنده شریف

پوریا آذربایجانی، کارگردان: در یک کلمه می‌توان گفت بهبهانی‌نیا یک نویسنده شریف، بسیار فروتن و باسواد بود. در این مدت با هم همکاری داشتیم، لحظه‌ای وجود نداشت که کسی از او رنجیده شود.
بدشانسی ما بود که در میانه راه سریال «برف بی‌صدا می‌بارد» او را از دست دادیم. او مشغول نگارش این سریال بود و 70 درصد قصه را نوشته‌بود که فرشته مرگ مهلت نداد.

گرچه 25 درصد از کار باقی مانده‌است، اما او طرح اولیه کامل قصه را نوشته‌بود. امیدوارم ما هم به‌درستی این مسیر را ادامه بدهیم تا شرمنده مسعود عزیز نشویم. ولی باید به این نکته اشاره کنم هرازگاهی که سر صحنه می‌آید و با هم گپ می‌زدیم سرشار از زندگی و انرژی بود. به‌هیچ‌وجه شبیه مرگ نبود. حتی باورم نمی‌شود که در مراسم خاکسپاری او شرکت کردم.

بازخوانی یک گپ‌وگفت متفاوت با مرحوم بهبهانی‌نیا

فروردین 95 و در پی سلسله‌گفت‌وگوهایی که در جام‌جم با هنرمندان درباره حضور در فضای مجازی داشتیم، با مسعود بهبهانی‌نیا هم گپ زدیم، زیراکه مدتی پیش از آن، فضای صفحه اجتماعی او و دیگر دست‌اندرکاران «کیمیا» پر شده‌بود از نظرهای خوب و بد مخاطبان درباره این سریال که گاه در حین پخش یک قسمت هم اظهار می‌شد. این شاید جزو نخستین‌بارهایی بود که یک سریال تلویزیونی آنقدر با واکنش‌های زنده مجازی مواجه می‌شد. در اینجا بخشی از این گفت‌وگو را مرور می‌کنیم:

به نظر می‌آید شما با پخش سریال کیمیا، تجربه جدیدی از حضور در شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌خصوص اینستاگرام به‌دست آوردید. تجربه استفاده از این شبکه‌ها چگونه است؟

به‌نظرم وسیله خوبی برای ارتباط با مخاطب و آگاه شدن از مسائل و رویدادهای هنری و اجتماعی است. به‌هر حال یک رسانه جدید است که ما باید از آن اطلاع داشته‌باشیم.

به‌دلیل برخی بداخلاقی‌ها در کامنت‌ها و... بعضی دل خوشی از این فضا ندارند. شما چطور؟

بله، به‌نظرم شبکه‌های اجتماعی برای هنرمندان یک فرصت است که بازتاب نظرات را بگیرند و با کمترین هزینه با مخاطبان‌شان ارتباط مستقیم داشته‌باشند؛ چون مخاطب ما پیش از این، هیچ‌وقت فرصت نداشت حرفش را بزند و اظهار‌نظر بکند.

با توجه به تجربه‌ای که داشتید، نظرات و حتی آدم‌ها را در فضای مجازی با دنیای بیرون متفاوت می‌بینید؟

دقیقا. آدم‌ها در این دو فضا خیلی فرق می‌کنند. احساس آزادی و داشتن یک تریبون که هر‌کس می‌تواند با آن نظر بدهد، امکان خوبی است. دوستانی بودند که از کشورهای مختلف همزمان سریال را می‌دیدند و نظراتشان را منتقل می‌کردند. برای من خیلی خوب بود که گستره وسیعی از مخاطبان را ببینم. ما در مقاطعی در صفحه برخی بازیگران نزدیک یک میلیون و خرده‌ای فالوئر داشتیم و فکر می‌کنم صفحه اصلی سریال به حدود 600 هزار تا رسید. ولی این برآیند کل جامعه نبود چون طیف‌های مختلف هنوز از این ابزار استفاده نمی‌کنند. در زمان پخش کیمیا، همه و با هر سلیقه‌ای نظر می‌دادند و حتی روی هم تاثیر می‌گذاشتند. این خیلی جالب است. چیزی که من اسمش را هم‌افزایی می‌گذارم. مثلا کسی بود که می‌گفت من فلان گاف را در سریال ندیده‌ام اما وقتی بقیه می‌گویند حتما هست!

حال و هوای صفحه اینستاگرام خود را در آن روزها مثبت می‌دانید؟

در‌مجموع به نظرم مثبت بود و هیجان زیادی همزمان با پخش سریال وجود داشت. گاهی یک سکانس در نیمه راه بود که می‌دیدم نظرات دارد می‌آید. ریتم تند سریال باعث شده‌بود مخاطبان همپای ما پیش بیایند و سرعت بالایی در بازتاب لحظه‌ای مسائل و وقایع داشته‌باشند. البته یک‌سری بداخلاقی‌ها همیشه در همه صفحات هست.

جای او پر نمی‌شود

ایرج محمدی، تهیه‌کننده: با مرحوم مسعود بهبهانی‌نیا سال‌ها بود کار می‌کردیم. از اولین کارهای تلویزیونی برای نوجوانان گرفته تا دیگر کارهایی که برای بزرگسال تهیه کردیم. همچون ایستگاه آخر، خانه پدری و... مسعود عزیز جسارتی داشت که بی‌نظیر بود. با جسارت او توانستیم اولین سریال بلند 90 قسمتی تلویزیون را با نام نرگس تهیه کنیم که مخاطبان بسیاری هم در زمان پخش داشت. تا آن زمان اکثر سریال‌ها بین 25 تا 30 قسمت بود و اگر این جسارت نگارش را مسعود نداشت، امکان‌پذیر نمی‌شد. او قلم بسیار توانایی داشت. گرچه قبل از تولید نرگس خیلی از هنرمندان معتقد بودند این کار شدنی نیست اما او شبانه‌روز کار می‌کرد. چند بار طرحش را بازنویسی کرد. به یاد دارم اواسط سریال نرگس که نگارش و تولید همزمان بود، به‌دلیل ناراحتی قلبی در بیمارستان بستری شد.

قرار بود در قلبش فنر بگذارند اما این مساله باعث نشد دست از کار بکشد. لپ‌تاپش را به بیمارستان برد و آنجا کار می‌کرد. می‌گفت الان وقت استراحت نیست، چون سیروس سریع کار می‌کند و نمی‌خواهد از تیم تولید عقب بماند. او همیشه احساس مسؤولیت و تعهد می‌کرد و نویسنده توانمندی بود. با این‌که آرام و بدون حاشیه بود، اما همه هنرمندان و مسؤولان صدا و سیما او را می‌شناختند و برایش احترام زیادی قائل بودند. مگر خاک سرخ او فراموش می‌شود که سریال بسیار ارزنده‌ای بود؟

او سنگ بنای سریال‌های طولانی را در تلویزیون گذاشت که تحول بزرگی بود. هیچ‌کس فکر نمی‌کرد سریال ملودرام طولانی بتواند مردم را هر شب پای تلویزیون بنشاند، ولی او ثابت کرد که شدنی است. با او سریال ترانه مادری را کار کردم که بسیار پر مخاطب شد.

از دیگر سریال‌های طولانی پر مخاطب او می‌توان به کیمیا اشاره کرد و این روزها هم مشغول نگارش یک سریال طولانی دیگر به نام برف بی‌صدا می‌بارد بود که بالای 200 قسمت نوشته می‌شد. ما چنین نویسندگان تاثیرگذاری کم داریم. با از دست دادن او یک رفیق، دوست عزیز و برادر نجیب را از دست دادم. هنرمندی که نمی‌توان جای او را پر کرد.

آرامش در قطعه هنرمندان

پیکر زنده‌یاد مسعود بهبهانی‌ نیا صبح دیروز ۱۶ خرداد، همزمان با سالروز شهادت امام صادق(ع) پس از ذکر مصیبت اهل‌بیت (ع) در بهشت‌زهرا (س) آرام گرفت. مراسم تشییع این نویسنده با حضور اندکی از هنرمندان و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.

فاطمه عودباشی - نوشین مجلسی - رسانه / روزنامه جام جم