چگونه می‌توان حس و حال خوب پس از انتخابات را در فضای جامعه ماندگار کرد؟

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم؛ از دیروز حوالی ظهر که نتایج اولیه انتخابات اعلام شد و نام ابراهیم رئیسی به‌عنوان پیروز انتخابات سیزدهم و هشتمین رئیس‌جمهور از صندوق‌های رأی بیرون آمد، آن همه حاشیه، آن همه برخورد لفظی و آن همه تقابل میان دو جریان سیاسی، همچون آبی که تبخیر می‌شود و به هوا می‌رود، محو شد و از میان رفت.

 

به جایش هرچه ماند رفاقت و همراهی بود، صحنه‌هایی دیدنی و بدیع که خاطرات نه‌چندان خوشایند روز‌های تبلیغات و چند دستگی‌ها را شست و برد. بازیگران صحنه مناظرات که منتقدان سرسخت یکدیگر به نظر می‌رسیدند و خیلی جا‌ها بی‌تعارف رودرروی هم می‌ایستادند دیروز سیاست‌ورزانی حرفه‌ای نشان دادند. چراغ اول را حسن روحانی، رئیس‌جمهور روشن کرد و این چراغ پس از آن میان سه رقیب انتخاباتی ابراهیم رئیسی دست به دست شد و به دست کسانی همچون معاون اول رئیس‌جمهور و حتی وزیر خارجه کشورمان نیز رسید.

این اتفاق، شیرینی روز گذشته بود که به کام مردم و جامعه ریخته شد. مردمی که تا چهارشنبه گذشته چهار نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری را رو در روی هم می‌دیدند، دیروز آن‌ها را کنار هم دیدند، دست در دست هم و شانه به شانه یکدیگر. رقبا دیگر زبان تند و تیز نداشتند، آن‌ها نیامده بودند به هم بتازند و یکدیگر را به فلان و بهمان چیز متهم کنند بلکه آمده بودند روی گل همدیگر را ببوسند و به فرد منتخب تبریک بگویند. آن‌ها با پیام‌های کتبی تبریک‌شان به رئیس‌جمهور منتخب، پایان جدال‌های سیاسی را رسما اعلام کردند تا با جمع شدن بساط انتخابات، بساط همدلی سیاسی را پهن کنند، آن هم فقط با یک هدف، با هدف داشتن یک ایران قوی و آباد.

بعضی خاطرات مربوط به انتخابات گذشته ریاست‌جمهوری تا زنده‌ایم گوشه‌ای از ذهن‌مان را آزار می‌دهد، مثل اتفاقات ۱۲ سال پیش یا همه زد و خورد‌های سیاسیون در ایام انتخابات گذشته این حس را به مردم می‌داد که پس ما و مشکلات‌مان چه.

میان دعوا‌هایی که سال‌های قبل بروز می‌کرد آنچه کمتر دیده می‌شد همدلی سیاسی بود. کم تجربه نداریم که منتخبان ملت و هوادارانشان بعد از پیروزی با غرور آماده تسویه‌حساب می‌شدند و بازنده‌های انتخابات نیز به فکر اعاده حیثیتی که فکر می‌کردند بر باد رفته است، می‌افتادند و در نتیجه التهاب و پریشانی را عاید ملت می‌کردند.

این بار، ولی فرق داشت. این دفعه رقبای انتخاباتی پس از اعلام نتایج، دیگر رقیب نبودند که سیاست‌ورزانی حرفه‌ای بودند که قهر را ممنوع می‌دانستند و همدلی را واجب. این‌ها فضایی را به وجود آوردند که در کشورمان کم‌نظیر بود، حتی برای ما ملت که خاطراتی تلخ از غرغر‌ها و مانع‌تراشی‌ها گوشه‌هایی از ذهن‌مان را خط خطی کرده، بدیع و جالب توجه بود یعنی که می‌شود در عین رقابت، رفاقت و عقلانیت داشت.

این حس همدلی حالا مثل نور خورشید فارغ از این که به چه کسی و چه چیزی می‌تابد در حال گرم کردن فضای جامعه و در حال منتقل شدن به مردم است. دیروز وقتی خبر رسید حسن روحانی، رئیس‌جمهور دقایقی پس از اعلام نتایج انتخابات راهی دفتر رئیس‌جمهور منتخب در قوه قضاییه شده‌است، همدلی و محبتی که جامعه به آن نیاز مبرم دارد، عینیت یافت. همچنین زمانی که او در پیامی کتبی انتخاب ابراهیم رئیسی به ریاست‌جمهوری را صمیمانه تبریک گفت و اعلام کرد دولت دوازدهم با این که کارش را در روز ۱۲ مرداد تمام شده می‌داند در روز‌های پیش‌رو آماده انتقال تجارب و فراهم کردن مقدمات انتقال امور به دولت سیزدهم است، بلوغ سیاسی مجال خودنمایی یافت.

عکس رئیس‌جمهور فعلی و بعدی که کنار هم در یک قاب نشست نیز وقتی با پیام تبریک سه رقیب، به‌ویژه نامزدی که برآمده از جناح مخالف بود همراه شد، پیامش فقط این بود که می‌شود همدل بود و دل‌ها را یکی کرد، حتی اگر زبان‌ها مخالف است و جناح‌ها یکی نیست.

این‌ها پالس‌های مثبتی است که به جامعه خواهد رسید، کامش را شیرین خواهد کرد و روح امید را به آن هدیه خواهد داد. این یکدلی‌ها، پرهیز از مانع‌تراشی‌ها و سنگ‌اندازی‌ها در واقع تمرین تمکین از رای ملت است؛ یک جور تجربه برای برگزاری انتخابات بدون بداخلاقی‌های مرسوم و استفاده کردن از این سرمایه اجتماعی به نفع مردم و اجتماع.

فضای مجازی که در سال‌های اخیر همواره جایی بوده است برای زیست مخالفان و کسانی که در شیپور اختلاف می‌دمند، این بار، اما مثل فضای حقیقی متفاوت بود و متانت داشت. در فضای مجازی که فضای دوم زندگی مردمان قرن بیست و یکمی است، چهره‌های آشنا و ناآشنا، سیاسی وغیرسیاسی، دست چپی و راستی، اصلاح‌طلب و اصولگرا رویکردی همدلانه داشتند. فعالان این فضا دریافته‌اند گرچه رقابت‌های انتخاباتی می‌طلبید تضارب آرا شکل بگیرد، ولی حالا که نتیجه از صندوق آرا بیرون آمده، می‌طلبد همه به رای ملت تمکین کنند و دست یاری‌گر دولت جدید برای اداره بهتر کشور باشند.

این افراد حرف‌های جالبی زدند که شنیدنی است. یکی از چهره‌های شناخته شده عرصه سیاست که هم‌جناح رئیس‌جمهوری منتخب نیست، در یک رشته توییت به رئیس‌جمهور سیزدهم و به همه کسانی که در هر ستادی برای رای مردم و احیای جمهوریت زحمت کشیدند، تبریک و خسته نباشید گفته است. او نوشته است به نظر من رئیسی می‌تواند و باید رئیس‌جمهور همه باشد، پس کری‌های بی‌حاصل نخوانیم.

همچنین فردی که از فعالان ستاد انتخاباتی رقیب بوده ضمن آرزوی خیر و برکت و موفقیت برای رئیس‌جمهور منتخب به هواداران فرد پیروز تبریک گفته است. شخص دیگری نیز که از طرفداران همین جناح است، نوشته برای خودمان جنبه شکست خوردن را آرزو می‌کنم.

در واقع می‌شود گفت همدلی سیاسی که میان رقبای انتخاباتی شکل گرفت، به نوعی به فضای مجازی و کاربران این فضا نیز جهت داد و جشن انتخابات را به معنی واقعی به جشن تبدیل کرد؛ جشن همدلی، جشن مهر و محبت و همراهی و جشن خواستن و توانستن فقط برای ایران.

ارزش این سرمایه، بی‌انتهاست و قیمت ندارد و شاید مهم‌ترین سرمایه رئیس‌جمهوری سیزدهم باشد، سرمایه‌ای که اکنون شکل گرفته و می‌شود آن را زنده نگه داشت و تقویتش کرد. سرمایه‌ای که چیزی نیست به‌جز مردمی که یک بار دیگر به ارکان نظام اعتماد کردند و سرنوشت خویش را به دست مسؤولان سپردند و یک بار دیگر اعلام کردند برای اعتلای نام کشورشان حاضر به هرگونه همراهی هستند.

سرمایه اجتماعی آسان به دست نمی‌آید، اما این سرمایه اکنون در دسترس هست، خیلی هم قوی و چشمگیر. مردمی که احساس مسؤولیت سیاسی کردند و به صحنه آمدند مشکلات فراوان دارند و رای داده‌اند تا همان‌طور که به آن‌ها توصیه شد راه‌حل مشکلاتشان را درصندوق‌های رای بجویند. درعوض انتظار دارند همان‌طور که وعده داده شد به مشکلاتشان رسیدگی شود و این بار مسؤولان احساس مسؤولیت کنند و تعهداتشان به ملت را از یاد نبرند.

کارشناسان حوزه اجتماعی که از نزدیک با چالش‌های جامعه آشنایند، معتقدند رئیس‌جمهوری آینده می‌تواند و باید از سرمایه اجتماعی ایجاد شده در جهت پیشبرد امور کشور استفاده کند. کارشناسانی که با ما در این رابطه گفتگو کردند، راهکار‌های مختلفی برای حفظ این سرمایه و نیز زنده نگه داشتن حس همدلی ناشی از انتخابات دارند؛ راهکار‌هایی که به اعتقاد آن‌ها عملی است اگر همت و اراده‌ای باشد. راهکاری که یکی از آن‌ها پیشنهاد می‌دهد، ناظر است بر استفاده از پتانسیل همدلی ایجاد شده در کشور، به این معنا که رئیس‌جمهوری آینده برای نگهداشت و تقویت این همدلی بلافاصله پس از آغاز کار در جهت تحقق وعده‌هایش گام بردارد.

راهکار دیگر مدنظر کارشناسان، تداوم اقداماتی است که رئیس‌جمهوری منتخب در کسوت ریاست قوه قضاییه انجام می‌داد؛ در واقع، بودن در کنار مردم، شنیدن درددل‌ها و مشکلات و یافتن راه‌حل برای آنها. برخی کارشناسان البته معتقدند رئیس‌جمهوری سیزدهم برخی راهکار‌ها را می‌تواند قبل از به کرسی نشستن انجام دهد مثل دیدار با رقبا، رایزنی با آن‌ها و استفاده از برنامه‌های سودمند آنها. به باور این گروه از کارشناسان، چنین جلساتی به مردم نشان می‌دهد همه با هم برای خدمت به مردم و جامعه با یکدیگر هم پیمان شده‌اند.
کارشناسان دیگری، اما می‌گویند برای ماندن شیرینی ناشی از همدلی زیر دندان ملت لازم است فعالان پویش‌ها و ستاد‌های انتخاباتی که به‌ظاهر کارشان تمام شده، بازهم در عرصه فعال باشند و برای ایجاد تفاهم و هم‌افزایی تلاش کنند.

 

این روز‌ها که همدلی سیاسی در جامعه حاکم شده است، می‌توان شرایطی ایجاد کرد که میزان سرمایه‌های اجتماعی کشور نیز افزایش پیدا کند. به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین اقدامات رئیس‌جمهور منتخب توجه به این مساله باشد، مساله‌ای که اگر به سرانجام برسد می‌تواند سبب شود دولت عملکرد مناسبی در چهار سال پیش رو داشته باشد و مشکلات را آسان‌تر از سر راه بردارد، زیرا وقتی مردم با دولت همراه باشند برای ساختن کشور سنگ تمام می‌گذارند. یکی از راهکار‌هایی که رئیس‌جمهور منتخب می‌تواند آن را در این راستا به کار گیرد برخورد قاطع با فساد و به کارگیری مدیران دلسوز و توانمند است؛ زیرا این روز‌ها یکی از دغدغه‌های شهروندان که روی سرمایه‌های اجتماعی کشور سایه انداخته‌است همین مساله فساد و ناکارآمدی برخی مدیران است.

 

درواقع اگر شهروندان مطمئن شوند که عزم رئیس‌جهمور منتخب در این راستا جدی است دلگرم شده و بیش از گذشته با یکدیگر و مسؤولان همراه می‌شوند. این درحالی است که رهبر معظم انقلاب نیز همیشه به منتخب ریاست‌جمهوری تاکید دارند که به شایسته‌سالاری توجه و مدیرانی را انتخاب کند که متخصص و شایسته باشند.

 

رئیس‌جمهور منتخب، با انتخاب مدیر کارآمد و شایسته که در حوزه تخصص خود، به کار گرفته‌شده، می‌تواند همدلی اجتماعی را در زمان چهارساله ریاست‌جمهوری افزایش دهد. نباید فراموش کرد مردم سرمایه اجتماعی هستند و با همدلی اجتماعی می‌توان از مشکلات پیش روی کشور عبور کرد.

رئیس‌جمهور منتخب همواره عنوان کرده‌است که دغدغه مردمی دارد، بنابراین بهتر است که مدیران منتخب ایشان هم دغدغه مردمی داشته‌باشند و اگر مدیری، خارج از هدف و تفکر ایشان عمل می‌کند، آن مدیر را از ریاست برکنار کند. دومین نکته‌ای که نباید فراموش شود پاسخگویی به مردم است؛ زیرا پاسخگو بودن مدیران نیز سبب افزایش سرمایه‌های اجتماعی هر کشوری می‌شود؛ بنابراین رئیس‌جمهور منتخب با به‌کارگیری مدیران پاسخگو می‌تواند برای حفظ و گسترش سرمایه‌های اجتماعی کشور گام بردارد.

تزریق روحیه رفاقت به جامعه
غلامرضا قاسمی کبریا، رفتارشناس

تبریک رقبای انتخاباتی به منتخب رئیس‌جمهوری نکته مهمی را گوشزد می‌کند و آن این است که رقابت در انتخابات تنها در زمان انتخابات است و بعد از اعلام نتایج، این رفاقت و همدلی است که جای رقابت را می‌گیرد. نکته مهمی که منتخب ریاست‌جمهوری هم می‌تواند آن را در زمان ریاست‌جمهوری به کار گیرد و ایران را صحنه رفاقت و دوستی کند. همین که دولتمردان که روزی با هم رقیب بودند، حالا با هم رفیق هستند، می‌تواند ادامه داشته باشد و این رفاقت مسؤولان، بین جامعه هم ناخودآگاه ایجاد می‌شود؛ چراکه رفقا اهداف مشترکی با هم دارند و این هدف می‌تواند برای تحقق خواسته و دغدغه مردمی به کار گرفته شود.

رفاقت می‌تواند با تدبیر رئیس‌جمهور منتخب و با افکار، ایده‌ها و نوآوری‌های همه مردم و مسؤولان فراگیر شود. با به کارگیری همین ایده‌ها، مردم و مسؤولان همدلانه، ایرانی را خواهند ساخت که همه در پیشرفت آن نقش دارند. ایران همدل، زمانی محقق می‌شود که اگر مخالف دولتی هم وجود دارد، برای اصلاح مواضع و پیشرفت جامعه نقد کند چرا که روشنگری و صداقت می‌تواند این همدلی را محقق و دل مردم و روسا را به هم نزدیک کند.

 

از همدلی سیاسی ایجاد شده در کشور می‌توان برای افزایش همدلی اجتماعی بهره گرفت. برای رسیدن به این مهم به نظر می‌رسد باید روندی که قبل از انتخابات از سوی مسؤولان پیش گرفته شده بود ادامه پیدا کند. این مهم مساله‌ای نیست به‌جز حضور آن‌ها در بین مردم و از نزدیک با مسائل و مشکلات آن‌ها آشنا شدن، درست مانند زمانی که منتخب رئیس‏جمهوری دوره سیزدهم، در قوه قضاییه در بین مردم حضور داشتند و حرف آحاد مردم را می‏شنیدند و مشکلات کارگران را حل و برای به حرکت درآوردن چرخ کارخانه‌ها تلاش می‌کردند، امروز ایشان این رویکرد را باید ادامه دهند.

 

حضور در جامعه و شنیدن حرف مردم، چند حسن دارد، یکی از آن‌ها شنیدن دغدغه‏های مردمی بدون واسطه است، تا زمانی که ایشان در جایگاه رئیس‏جمهوری قرار گرفتند، رسیدگی به دغدغه‏های مردم را در اولویت‎های خود قرار دهند. دومین حسن حضور در جامعه، اما این است که اعتماد بین مردم و دولت افزایش پیدا می‏کند. بزرگ‌ترین سرمایه یک کشور، اعتماد اجتماعی است. اعتماد اجتماعی می‎تواند همدلی پس از انتخابات را افزایش دهد، اتفاقی که همه رؤسای‌جمهوری برای عملی کردن برنامه‏هایشان به آن نیاز دارند و، اما سومین حسن حضور در جامعه، کم کردن شکاف بین مردم و دولت است که این مهم، می‏تواند در آینده به دولت‏ها کمک کند چراکه به این شکل سرمایه‌های اجتماعی کشور افزایش پیدا می‌کند، سرمایه‌هایی که با کمک گرفتن از آن می‌توان مشکلات را آسان‌تر حل‌و‌فصل کرد.

 

این نکته که پس از اعلام نتایج انتخابات، نامزد‌های حریف به فرد منتخب تبریک می‏گویند، نشانه بلوغ سیاسی و سلامت انتخابات در یک جامعه است و گواهی می‏دهد افراد فارغ از گرایش‌ها و تمایلات سیاسی، تنها سربلندی کشور برایشان مهم است. این همدلی بین نامزد‌های انتخاباتی می‏تواند فرصت خوبی برای افزایش همدلی اجتماعی در جامعه باشد. حال که همدلی سیاسی در بین رؤسای کشور به وجود آمده، امکان ایجاد همدلی اجتماعی هم فراهم است؛ برای تحقق این مهم، اما نامزد‌های ریاست‏جمهوری می‏توانند از رؤسای کمپین‎های انتخاباتی خود بخواهند با هم جلسه‏ای تشکیل دهند و جشن ملی را با کمک یکدیگر برگزار کنند به این ترتیب بستر برای دورهمی بزرگ اجتماعی فراهم می‌شود، البته باید تاکید کرد این دور‌همی‌ها باید با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و در فضای باز برگزار شود و در کنار آن می‌توان از فضای مجازی نیز بهره گرفت.

یاد‌آوری می‌شود که ثمره انتخابات تقویت اقتدار ملی و عزت اسلامی است و همین هدف می‏تواند دلیلی برای برگزاری جشن ملی و شادی اجتماعی با رعایت پروتکل‏های بهداشتی باشد. حال که نامزد‌های انتخاباتی خارج از تفکرات و گرایشات سیاسی، با هم همدل‏اند، طرفداران آن‌ها هم می‌توانند با هم همدل باشند و برای انتخاب رئیس‌جمهور منتخب، جشن بگیرند. این مهم در داخل کشور می‌تواند باعث انسجام اجتماعی شود و در خارج از مرزها، پیام اقتدار ملی را به گوش دیگر کشور‌ها برساند.

 

بعد از اعلام نتایج انتخابات شاهد ایجاد همدلی سیاسی در جامعه بودیم به همین دلیل نامزد‌ها و فعالان ستاد آن‌ها که برنده این کارزار نشده‌بودند، خیلی زود به منتخب مردم تبریک گفتند، این اتفاق از همدلی سیاسی بین سیاسیون حکایت دارد. نکته اینجاست که همدلی سیاسی می‌تواند به همدلی اجتماعی تبدیل شود. چندین راهکار عملی برای اشاعه همدلی اجتماعی وجود دارد؛ راهکار‌هایی که منتخب ریاست‌جمهوری می‌تواند با به کارگیری آن‌ها همدلی اجتماعی را بین مردم رواج دهد. اولین راهکار برای این منظور این است که رئیس‌جمهور منتخب سراغ رقبای خود برود و از آن‌ها بخواهد برای مشارکت و همدلی دور هم جمع شوند و تیم‌های اجرایی، ایده‌ها و طرح‌های عملی را برای ساختن کشوری بهتر ارائه کنند. این رویکرد دل طرفداران همه نامزد‌های انتخاباتی را به هم نزدیک‌تر می‌کند و سبب گسترش همدلی اجتماعی در جامعه می‌شود.

راهکار دیگر برای اشاعه همدلی اجتماعی، برگزاری نشست صمیمانه رقبای ریاست جمهوری با منتخب مردم است. منتخب مردم می‌تواند از رقبای گذشته خود بخواهد با هم نشست صمیمانه داشته‌باشند. نشست‌های صمیمانه این پیام را به مردم می‌دهد که سران کشور، خارج از جهتگیری سیاسی، به فکر خدمت به مردم هستند و برای رسیدن به این هدف مشترک نیز، با یکدیگر هم‌پیمان شده‌اند.

سومین راهکار، اما توجه به نکات مثبت برنامه‌های دیگر نامزد‌های ریاست‌جمهوری است، فراموش نکنیم برخی از این برنامه‌ها خواسته‌های شهروندان است و اگر آن‌ها ببینند رئیس‌جمهور منتخب فارغ از گرایش‌های سیاسی برای محقق شدن خواسته آن‌ها تلاش می‌کند، بیش از گذشته با جامعه همراه می‌شوند و به این شکل می‌توان به افزایش سرمایه‌های اجتماعی کشور امیدوار بود.