گرمای هوا تا کجا پیش می‌رود؟

با وجود این روند افزایش گرما در برخی مناطق کره‌ زمین مانند غرب آسیا و خاورمیانه به شکل محسوس‌تری قابل مشاهده است.

منطقه خاورمیانه در اقلیم نیمه‌ خشک و خشک قرار گرفته‌ است. علاوه بر این که به طورکلی اقلیم‌های خشک و بیابانی نسبت به تغییرات محیطی شکننده‌تر و حساس‌تر هستند، اقدامات و دستکاری‌های صورت‌گرفته در طبیعت این منطقه نیز موجب افزایش این شکنندگی شده است.

کشور ما نیز از این قاعده مستثنا نیست و متأثر از اقلیمی که در آن قرار گرفته است، آسیب‌پذیری بیشتری در برابر روند افزایش گرمای کره‌ زمین خواهدداشت.

اقداماتی نظیر از بین رفتن پوشش گیاهی و افزایش فرسایش خاک، سدسازی‌ها و بهره‌برداری از رودخانه‌ها در ترکیه و خشک‌ شدن تالاب‌ ها در کردستان عراق، از بین رفتن پوشش‌ های گیاهی به دنبال جنگ‌ های منطقه و عدم همکاری‌های محلی و منطقه‌ای برای کاهش این صدمات موجب شده شرایط در منطقه خاورمیانه روزبه‌روز وخیم‌تر شود و به‌دنبال آن آسیب‌پذیری در برابر افزایش گرمای هوا نیز بیشتر شود.

بدون‌شک تابستان امسال تابستان گرم‌تری نسبت به تابستان 99 خواهدبود. این‌که به‌طور دقیق بتوانیم از نظر علمی پیش‌بینی کنیم که میانگین دمای امسال چقدر در مقایسه با سال گذشته بیشتر خواهدبود، عدد دقیقی را نمی‌توان برایش بیان کرد.

این مسأله باید از سوی سازمان هواشناسی کشور و با استفاده از روش‌های پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوا بررسی و اعلام شود. اما مسلما اعلام عددهای 50-60 درجه‌ای برای روزهای پیش رو در شهرهای بزرگ کشور بدون بررسی‌های کارشناسی و علمی کاری نادرست است.

اگرچه میزان افزایش دما باید از سوی سازمان هواشناسی کشور پیش‌بینی شود اما در هر صورت این افزایش گرما مشکلات مختلفی را به ویژه در خصوص کاهش سطح منابع آبی به همراه خواهدداشت. زمانی که دمای هوا افزایش پیدا می‌کند و روزهای گرمی را در کشور تجربه می‌کنیم، میزان تبخیر منابع آب‌های سطحی، رودخانه‌ها افزایش می‌یابد.

در چنین شرایطی به دنبال کاهش حجم آب جاری در رودخانه‌ها، افزایش بهره‌برداری از منابع آبی زیرزمینی نیز برای مصارف کشاورزی افزایش خواهدیافت؛ با توجه به محدودبودن میزان منابع آب زیرزمینی در ادامه با روزهای سختی روبه‌رو خواهیم‌شد.

در چنین شرایطی توجه به اصول آمایش سرزمین، بهره‌گیری از شیوه‌ های نوین کشاورزی با تکیه بر فنون کشت توأم در کنار فناوری‌های نوین کشاورزی عمودی می‌تواند راه برون‌رفت ما از اوضاع پیچیده فعلی باشد که گرمای هوا و کم‌آبی، مدیریت این شرایط را بسیار پیچیده کرده‌است.

دکتر بهلول علیجانی - استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه خوارزمی / روزنامه جام جم