زبان چرب و نرم آقای رمان‌نویس

نه! از اسمش شروع می‌کنیم:
متشکل از چهار کلمه و سه بخش:
نام: محمدرضا
نام خانوادگی: شرفی
پسوند نام خانوادگی: خبوشان

اسم زیبای «محمدرضا» از آن دسته اسامی ا‌ست که یا اسم خودت است یا اسم برادرت یا اسم پدرت یا عمویت یا اسم دایی‌ات یا اسم شوهر‌خاله، شوهرعمه، پسر خاله، پسرعمو، پسردایی، پسرعمه یا اگر جزو آن 47.3 درصدی باشید که در فامیل درجه یک و دو محمدرضا ندارید، با یک پله بالارفتن در خانواده بزرگ خاندان، حتما یک محمدرضا پیدا می‌کنید.

فامیلی خانوادگی «شرفی» هم به مانند خانواده رجبی که حضور فعالی در تیتراژ انتهایی فیلم‌ها دارند، به کثرت و نه به‌وفور در جامعه‌مان یافت می‌شود.

اما بخش سوم نام؛ «خبوشان». بعضی اسامی به شکلی خاص هستند که کافی‌است تو بگویی «ف» تا برویم «فرحزاد».

خبوشان هم از همین‌هاست. کافی‌است اهل کتاب باشی تا وقتی می‌گویند «خ» مستقیم بیایی در خانه «خبوشان» و با مشت در را بکوبی.

استادی داریم [که خدایش حفظ کند] می‌گفت: یکی از دلایلی که قیصر امین‌پور از سیدحسن حسینی در میان مردم معروف‌تر است، به دلیل نام خاص «قیصر» است و خب «خبوشان» این مؤلفه نام خاص را دارد، هر چند هنوز آن‌چنان که باید و شاید در میان عامه مردم، شناخته شده نیست و ما عَرَفناهُ حَقَ مَعرفتِه.

آثارش [به مانند «چشم‌هایش» بخوانید]:
شما فکر کن سر صبح جمعه با هدف رفتن به کوه سر از مغازه کلپچ‌فروشی محل دربیاوری و در هرلقمه تکه «زبان» بزرگی بگذاری لای سنگک داغ.

خب همه‌اش مزه زبان می‌دهد دیگر! نمی‌دهد؟ البته مزه نان سنگک هم می‌دهد اما اصل کار همان زبان است.

کتاب‌ های خبوشان خیلی مزه زبان می‌دهند تاجایی که بعضی جاها در بعضی کتاب‌هایش اصلا یادمان می‌رود این لقمه به این بزرگی اصلا چیزی غیر از زبان دارد.

البته که نان سنگک داستان‌های خبوشان «تاریخ» است. گاهی مشروطه، گاهی انقلاب اسلامی ایران و گاهی تاریخ دفاع مقدس و حتی تاریخ معاصر عراق. تاریخ قوت غالب محتوای آثار خبوشان است.
شما انگار زبان را بگذاری لای سنگک تاریخ و با آبلیمو و فلفل قرمز نوش جان کنی.

عاشقی به سبک ون‌ گوگ

در «عاشقی به سبک ون‌ گوگ» شرفی خبوشان راوی داستانی ا‌ست که نه می‌توانی بگویی داستان انقلاب است و نه می‌توانی بگویی داستان انقلاب نیست. انقلاب پررنگ‌ترین زیر متن داستان است.

داستان دست خواننده را می‌گیرد و می‌برد تا جایی که ریشه‌های انقلاب اسلامی و وقایع اجتماعی را از زمان قدرت داشتن خان‌ها بررسی کند و وقوع انقلاب را امری دفعی نداند.

او همه اینها را در حاشیه داستانی عاشقانه بین دختر تیمسار و پسر خدمتکار خانه تیمسار می‌گوید که هر دو هم هنرمند و نقاش هستند. پسری که گذشته موهومی دارد و می‌خواهد تکه رنگ نشده زندگی‌اش را نیز رنگی کند.

عاشقی به سبک ون‌گوگ در هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، نامزد دریافت جایزه کتاب سال بوده است.

روایت دلخواه پسری شبیه سمیر

حداقل 15 ـ 10 راوی در کتاب «روایت دلخواه پسری شبیه سمیر» داریم که همه بدون ترس از عواقبش، صادقانه خاطرات‌شان را از وقایع به اشتراک می‌گذارند. کتاب در واقع روایت زندگی رزمنده‌ای ایرانی‌ است که شبیه سمیر است. اما آن‌قدر روایت‌ها زیاد می‌شود که باید مواظب باشید نخ تسبیح داستان را گم نکنید.

کتاب به تاریخ معاصر عراق می‌پردازد و نشان می‌دهد که برای به قدرت رسیدن حزب بعث و صدام یزید کافر چه خون‌ها که در عراق ریخته نشد.

موهای تو خانه ماهی‌هاست

در «موهای تو خانه ماهی‌هاست» با یک روایت عاشقانه تاریخی طرفیم. داستان حوالی یکی از مهم‌ترین وقایع منجر به پیروزی انقلاب یعنی واقعه 15خرداد ۴۲ می‌گذرد و پسر نوجوانی که اتفاقات او را به این واقعه گره می‌زنند و دست بر قضا در روستایی نزدیک ورامین زندگی می‌کند یعنی یکی از جاهایی که در خرداد ۴۲ علیه دستگیری امام خمینی‌(ره) دست به اعتراض زدند و کفن‌پوش به خیابان‌ آمدند.

این کتاب برای مخاطب نوجوان منتشر شده‌است و جایزه بهترین اثر جشنواره داستان انقلاب در بخش رمان نوجوان را نیز دریافت کرده‌است.

بی‌ کتابی

«بی‌ کتابی» معروف‌ترین اثر خبوشان و برگزیده جایزه ادبی جلال آل‌احمد در دهمین دوره است.
داستان در زمان مشروطه روایت می‌شود و مربوط به کتاب است که دستمایه یک خیانت در امانت می‌شود و بخش عظیمی از گنجینه نسخ خطی و نفیس را باد فنا می‌دهد. همین وسط‌ها هم ماجرای به توپ بستن مجلس را روایت می‌کند. به‌طور کلی داستان درباره یک دلال کتاب است.

کارخانه اسلحه‌سازی داوود داله

در حاشیه کتاب، داستان تبعید امام خمینی(ره) در عراق و ترکیه و سختی‌هایی که بر ایشان تحمیل می‌شد نیز بیان می‌شود.

«کارخانه اسلحه‌سازی داوود داله» آخرین اثر چاپ شده محمدرضا شرفی خبوشان است که به‌عنوان رمان نوجوان منتشر شده‌است. داستانی که شاید برای نوجوان یکی دو دهه قبل جذاب و سراسر کشش باشد اما امروز و برای نوجوانی که روز و شب در گیر و دار کلاس مجازی‌ است و به جای کوچه پس‌کوچه‌های محل در کوچه پس‌کوچه‌های شبکه‌های اجتماعی پرسه می‌زند، چندان ملموس نیست.

بعد تاریخی داستان مربوط به زمان دفاع مقدس است و زندگی که در زمان جنگ در شهر‌ها و روستاها جریان دارد و داوودی که دوست دارد مخوف‌ترین اسلحه کوچه را داشته باشد و سلطان کوچه شود.

اشعار
بله. همان‌طور که بالاتر گفتیم شرفی خبوشان کارشناس ارشد ادبیات است و در انواع ادبی مختلف هم اثر چاپ شده دارد. جالب است بدانید اولین اثر چاپ شده خبوشان، نه رمان بزرگسال است و نه رمان نوجوان. اولین اثر او کتاب شعری‌ است با نام «از واژه‌ها تهی» که در سال ۱۳۸۲ منتشر شد و در قالب غزل سروده شده‌است.

دیگر کتاب شعر او مجموعه‌ای است به نام «نامت را بگذار وسط این شعر» که اشعار سپید خبوشان را شامل می‌شود. البته کمتر کسی نویسنده ـ شاعر ما را با این کتاب‌ها و شعرش می‌شناسد. شهرت او بیشتر برای نثر و داستان‌هایش است.

جوایز
پرافتخار‌ترین اثر خبوشان را می‌توان «بی‌کتابی» دانست. کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و برگزیده جایزه ادبی جلال‌آل‌احمد و همچنین تقدیر شده در جایزه شهید حبیب غنی‌پور.

کتاب «عاشقی به سبک ون‌گوگ» او نامزد جایزه کتاب سال جلال آل‌احمد، نامزد جایزه قلم زرین و نامزد جایزه شهید غنی‌پور بوده و کتاب «موهای تو خانه ماهی‌هاست» خبوشان به‌عنوان اثر برگزیده جشنواره داستان انقلاب در بخش رمان نوجوان، انتخاب شده‌است.

همچنین کتاب «نامت را بگذار وسط این شعر» او کتاب سال دفاع مقدس در بخش شعر و نامزد جایزه قلم زرین شده‌ است.

کمیل فرحزادی - ضمیمه قفسه کتاب روزنامه  جام جم