بازی‌‌ درمانی با عناصر طبیعت

در طب ایرانی راهکارهای زیادی نظیر راهکارهای غذایی، دارویی و برخی اعمال یداوی مانند ماساژ برای درمان و اصلاح مزاج و کسب آرامش به‌خصوص برای کودکان وجود دارد که یکی از این راهکارها استفاده از عناصر چهارگانه تشکیل‌دهنده طبیعت و بازی‌درمانی با این عناصر است.

برای این‌که بدانیم این عناصر چه هستند و تا چه حد می‌توانند بر مزاج و روحیات فرد تاثیر مثبت بگذارند با دکتر ملیحه شفیعی، پزشک متخصص طب سنتی گفت‌وگو کرده‌ایم.

اعراض نفسانی یا حالات روحی و احساساتی که بر هر فرد وارد می‌شود از موارد مهم اصول ششگانه حفظ سلامتی از دیدگاه طب سنتی است.

همان‌طور که وضع آب ‌و هوا، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، وضعیت خواب و بیداری، میزان فعالیت، ورزش و تحرک بدنی و همین‌طور دفع مواد زائد بدن برای سلامت فردی اهمیت دارد، حالات روحی و روانی وارد بر فرد هم اثر بسیار قابل توجهی بر سلامت می‌گذارند که در اغلب موارد این اثر به‌مراتب بیشتر و محسوس‌تر است. در ادامه با برخی راهکارها و بازی‌های طب سنتی برای کنترل احساسات و کسب آرامش آشنا می‌شویم.

اگر کمی به طبیعت اطراف خود دقت کنیم درمی‌یابیم خالق حکیم و دانا به واسطه عناصر اصلی و چهارگانه طبیعت که حیات و زندگی انسان تا حد زیادی به آنها وابسته است تمام نیازهای جسمی و روحی ما را برآورده می‌کند.

بازی با آب برای چه مزاج‌ هایی؟

یکی از عناصر اصلی تشکیل‌دهنده طبیعت عنصر آب است. بازی با آب و فعالیت‌هایی که در آنها از این عنصر استفاده می‌شود نقش بسیار موثری در ایجاد آرامش، رفع تنش و اضطراب به ویژه در بچه‌ها دارد.

آب، طبیعت سرد و تر دارد و به همین جهت برای کودکان و افرادی که مزاج گرم و خشک دارند و مستعد اضطراب و خشم و پرخاشگری هستند مناسب است.

نیاز به استفاده از آب در فصل‌های گرم و تابستان که عوارض گرمی و خشکی بیشتری بر بدن عارض می‌شود محسوس‌تر و ضروری‌تر است.

در نتیجه آب‌‌بازی و آب‌‌تنی این روزها برای کودکان بسیار توصیه می‌شود. برای آب‌بازی باید شرایط را ساده و در دسترس کرده و نباید فقط به آب‌بازی در فضای باز اکتفا کرد.

دوش‌های کوتاه روزانه با آب خنک و آب‌بازی در لگن‌های حمام به شرط مراقبت برای هدرنرفتن آب زیاد از جمله مواردی است که می‌توان از آنها استفاده کرد. این راهکار از توصیه‌های بسیار عالی برای رطوبت‌بخشی به افرادی است که خشکی مزاج دارند.

مزاج‌های مرتبط با خاک

دومین دسته از این بازی‌ها که کمک قابل‌توجهی به حذف تنش‌های منفی و کنترل احساسات و آرامش‌بخشی به افراد به خصوص کودکان می‌کند بازی با خاک است. خاک طبیعت سرد و خشک دارد. به همین جهت برای بچه‌ها و افرادی که گرم‌مزاج، عصبی و فعال هستند و اضطراب زیادی دارند یک راه حل ساده و فوق‌العاده اثربخش است.

خاک‌بازی و شن‌بازی در طبیعت، سفالگری و ساخت مجسمه‌های گلی، کاشت نهال در باغچه یا گلدان‌های کوچک یا ورزش‌های حرفه‌ای که در خاک انجام می‌شود مثل والیبال، فوتبال ساحلی و تنیس روی خاک همه از مواردی است که در این زمینه می‌توان از آنها استفاده کرد.

بازی‌ های هوایی کدامند؟

سومین دسته بازی در گروه بازی‌های با عناصر طبیعت بازی با هواست. این دسته بازی‌ها که اغلب جزو بازی‌های تحرکی محسوب می‌شود برای بچه‌ها بسیار ضروری است. طبیعت هوا گرم و تر است و برای بچه‌ها و افرادی که مزاج سرد و خشک دارند مفیدتر است.

کودکانی که بی‌حال و افسرده و درون‌ریز و ترسو هستند را باید بیشتر به انجام این قبیل فعالیت‌ها و بازی‌ها ترغیب کرد.

بازی‌های تحرکی و بالا و پایین پریدن، کوهنوردی و بالارفتن از ارتفاعات، سرسره و تاب‌بازی، طناب‌بازی، بازی با بادبادک و بازی‌ها و ورزش‌های حرفه‌ای مثل صخره‌‌نوردی یا والیبال و بسکتبال را می‌توان جزو این دسته بازی‌ها تقسیم‌بندی کرد. انجام این نوع فعالیت‌ها می‌تواند افراد سردمزاج و افسرده را از عوارض ناشی از احساسات منفی دور کند.

این مزاج‌ها آتش بازی کنند!

بازی با آتش چهارمین و آخرین دسته از گروه بازی‌های با عناصر طبیعت است. بازی با آتش هرچند کمتر ولی باید در برنامه بازی کودکان قرار گیرد.

طبیعت آتش گرم و خشک است و آتش‌بازی در طبیعت و بازی با وسایل ایمن آتش‌بازی در محیط امن برای افراد سردمزاجی که بی‌حال و بی‌انرژی هستند و جنب و جوش زیادی ندارند مناسب‌تر است. این نوع بازی‌ها اگر تحت نظارت و با مدیریت صحیح انجام شود نیاز به هیجان را در افراد تامین می‌کند.

امروزه با توجه به سبک زندگی کنونی و حضور کمتر ما و به خصوص کودکان در طبیعت باید به این نکته توجه داشت که از اثرات شگفت‌انگیز عناصر طبیعی محروم نمانیم.

با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح هنگام حضور در طبیعت به سادگی می‌توانیم از این چهار دسته بازی استفاده کرده و از آثار درمانی بی‌نظیر آن برای خود و کودکان‌مان بهره ببریم.

بازی‌های حرکتی، گل‌بازی و کاشت نهال، درست‌کردن آتش و زغال و آب‌بازی را در طبیعت‌گردی ساده و تفریحات دوره‌ای جدی بگیریم تا به‌صورت طبیعی عوارض ناشی از احساسات منفی که به‌صورت روزمره با آن مواجهیم را به حداقل برسانیم.

طبیعت آنچه برای سلامت جسمی و روحی ما لازم است را به ما هدیه می‌دهد به‌شرط آن که درست ببینیم و به صورت صحیح از آن بهره ببریم.

فاخره بهبهانی - دانش و سلامت / روزنامه جام جم