نادر ابراهیمی در کتاب «بار دیگر شهری که دوست می داشتم»، تعبیر متفاوتی از نفرین و دشنام دارد. او نوشته: «نفرین، بیریاترین پیامآور درماندگی است» و شاید انسان امروز، درماندهتر از هر وقت دیگر است که در هر بزنگاه و زمانی که متوجه میشود ناتوانتر از آن است که بتواند حقش را بگیرد یا درستی حرف و کارش را اثبات کند به نفرین روی میآورد.
شاید اصلا برای همین است که آسمان شهر انگار کدر شده از نفرینهایی که به آسمان رفته اما قبول نشده که اگر میخواست هر نفرینی اجابت شود تاکنون باید این کره خاکی از هم پاشیده میشد.
شاید درمانده و عصبانی شویم و به نفرین روی بیاوریم اما خدایی که آگاهیاش محاط بر همه هستی است به نفرین اجازه کارکردن نمیدهد.
اتفاق روز مباهله در دورهای که نفرینها بیشتر از هر زمانی است، میتواند برای همه ما اتمام حجتی باشد که بدانیم چه زمانی درهای آسمان به روی دعاها باز شده و چه زمانی نفرین اجابت میشود.
با حجت الاسلام سعیدی یکی از کارشناسان برنامه سمتخدا همصحبت شدم تا از روز مباهله و مراتب دعا و نفرین برایمان بگوید.
عزیزان پیامبر (ص)
حاج آقا سعیدی درباره روز مباهله میگوید:چندین تن از اسقفها و کشیشان عالیرتبه مسیحی با لباسهای فاخر و طلا و جواهرات زیادی که به خود آویزان کرده بودند به مسجد آمدند تا با پیامبر(ص) درباره اسلام گفتوگو کنند. پیامبر(ص) اما با آنها سرسنگین برخورد کرد و از مسجد بیرون رفت. مسیحیان دلیل را پرسیدند و گفتند شما که مدعی هستید پیامبر اسلام، پیامبر مهربانی و مردمداری است، پس چه شد؟ امیرالمومنین(ع) در پاسخ فرمودند اگر میخواهید با رسول اسلام(ص) همصحبت شوید، ساده بیایید بدون لباسهای فاخر و تکبر. مسیحیان رفتند و با لباس ساده بدون نمادهای اشرافیت برگشتند و با رسول خدا(ص) به گفتوگو نشستند درباره دین مسیحیت و اسلام. اما هیچکدام نتوانستند طرف مقابل را قانع و راضی کنند. به همین دلیل قرار شد مباهله انجام دهند به این معنی که به فضای باز و گستردهای بروند و عزیزان خود را بیاورند و به واسطه آنها برای هم نفرین بفرستند تا خداوند کدام یک را بپذیرد و حقانیت آنها را مشخص کند. روز موعود که امروز است، مسیحیان با لشکر و حشم و خدم آمدند و پیامبر اسلام(ص) با چهار نفر؛ حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و فرمودند با عزیزانم آمدهام تا به واسطه آنها شما را نفرین کنم. مسیحیان وقتی چنین دیدند، مباهله را رها کردند و گروهی از آنها به دین اسلام گرویدند و برخی هم رفتند. چون متوجه شدند همراهان پیامبر(ص) که عزیزان ایشان هستند حتما آنقدر در برابر پروردگار ارج و قرب دارند که نفرینشان اجابت شود. در واقع روز مباهله، پیامبر(ص) عزیزان خود را به مردم معرفی و تاکید کردند آنها واسطه خیر بین دیگر انسانها و خداوند هستند.
سیدالشهدا(ع) ادامهدهنده منش پیامبر(ص)
حجتالاسلام سعیدی میگوید: «روز مباهله به بشریت ثابت کرد پیامبر( ص) برای اثبات حقانیت دین اسلام، آبرو و احترام عزیزترین کسان خود را به میدان آوردند. همانگونه که در حادثه کربلا و روز تاسوعا و عاشورا امام حسین(ع) برای اثبات دین جد خود و این که برحق است، با خاندان خود به میدان آمد و عزیزترین کسان خود را در برابر دشمنان قرار داد و شهادت آنها را دید و خودش نیز به شهادت رسید. روز مباهله، رسول اکرم(ص) شیوه و مرامنامه ائمه(ع) را پایهگذاری کردند.
آنها همواره برای اثبات حقانیت اسلام اول از همه عزیزان و خانواده خود را به میدان آوردهاند. برای همین است که شیعیان در روزهای تاسوعا و عاشورا به قصد قربت به سالارشهیدان(ع) میگویند: پدر و مادر و فرزندانم به فدای امامحسین(ع) و خاندان ایشان. چرا که حضرت نیز با خاندان و عزیزان خود به میدان دفاع از اسلام و آزادی آمدند.
سالهای زیادی از روز مباهله و تاسوعا و عاشورا میگذرد اما گذشت زمان دلیلی نمیشود شیعیان راه و رسم رسولخدا(ص) و ائمهمعصومین(ع) را فراموش کنند.ما هنوز از شیوه و منش آنها درس زندگی میگیریم و میدانیم باید با دوستان ایشان دوست باشیم و با دشمنان آنها، دشمن. ما همیشه بهیاد خواهیمداشت اهلبیت(ع) را دوست بداریم و محبت ایشان را در دل نگهداریم چون مسلمانیم و پیامبرمان به اهلبیت خود بسیار علاقهمند بودند و محبت خود را نثار آنها میکردند. اگر میخواهیم محبت پیامبر را جلب کنیم و زیر سایه ایشان زندگی کنیم باید محبت اهلبیت(ع) را اصل زندگی خود قرار دهیم و همیشه به آن تمسک بجوییم.
از نفرین پرهیز کنیم
حاج آقا سعیدی میگوید: درست است مباهله، روزی است که قرار بوده نفرین حقانیت را مشخص کند اما این را هم در نظر بگیریم که این اتفاق قرار بوده بین پیامبر اسلام(ص) و گروهی از بزرگترین اندیشمندان و رهبران دینی مسیحیت رخ دهد آن هم در زمانی که چاره دیگری باقی نماندهبوده. اما برای دیگر مردمان توصیه قرآن و پیامبر و ائمه بر این است تاجایی که امکان دارد از لعن و نفرین بپرهیزیم و این دو را برای شرایط خاص نگهداریم برای زمانی که چارهای باقی نمانده. توصیه بر این است حتی برای دشمنان و کسانی که ما را آزار میدهند نیز دعای خیر کنیم. امامسجاد(ع) در صحیفه سجادیه بارها تاکید میکنند خدایا حرص و غضب مرا به خیر و دعا تغییر بده.
ما دعایی داریم بهنام دعای توسل که یکی از بهترین ادعیه برای استجابت دعاست. در این دعا ما ائمه معصومین(ع) را شفیع قرار میدهیم و از آنها که نزد خداوند آبرومند هستند میخواهیم ما را نزد خداوند شفاعت کنند. در عرف هم چنین است، ما وقتی کارمان پیش کسی گیر است،شخصی آبرومند را واسطه میکنیم تا از اعتبار خود برای ما خرج کرده و کار ما را راهبیندازد.
استجابت دعا به زمان و مکانهای خاصی هم ربط دارد. مثلا شبهای قدر بهترین زمان برای استجابت دعاست یا روز عید غدیر و روز عرفه. سحر روز جمعه بهترین زمان برای طلب استغفار و استجابت دعاست.
زمان خواندن خطبهعقد هم یکی از زمانهای خوب برای استجابت است که بیشتر مردم به دلیل شلوغی و مراسم از آن غافل میشوند.
در این زمان هم که دو جوان با یکدیگر ازدواج میکنند درهای آسمان باز میشود و دعا به اجابت نزدیک است.
مکان ها هم در برآوردهشدن دعاها مهم است. مساجد و زیارتگاه ها مکان های خوبی برای دعا کردن هستند و از میان همه این مکان ها حرم سیدالشهدا جایی است که دعا به اجابت خیلی نزدیک است.
طاهره آشیانی - روزنامهنگار / روزنامه جام جم
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد