توطئه کرونا در خودزنی بدن

در پی تحقیقات برای کشف علت این پدیده و یافتن راهکار درمانی برای بیمار، این فرضیه در ذهن محققان شکل گرفت که ممکن است ویروس سارس-کوو-2 علاوه‌بر آسیب به بخش‌هایی از بدن که به‌طور معمول میزبان ویروس می‌شوند، آسیب‌های غیرمستقیمی را به بخش‌های دیگر بدن فرد نیز وارد کند و حتی زمینه‌ای را برای آسیب‌رساندن بدن به خودش فراهم کند.

چندی پیش در ایالات متحده مردی حدودا 70 ساله مانند هزاران فردی که روزانه با بروز عوارض ناشی از کرونا به پزشک مراجعه می‌کنند، به‌علت آبریزش بینی به پزشک مراجعه کرد و ابتلایش به کووید 19 تائید شد.

وی که به‌دلیل شدیدنبودن عوارض بیماری به منزل بازگشته‌بود، پس ‌از سه هفته با مجموعه‌ای از عوارض جدید راهی بیمارستان شد.

طبق گزارش تیمی از متخصصان کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا در نیویورک، این بیمار یک هفته پس ‌از گذراندن سخت‌ترین مرحله بیماری کووید 19، عوارض خفیفی در حد سردرد داشته‌است اما خیلی زود این عارضه خفیف با کاهش شدید بینایی چشم راست او ادامه می‌یابد تا جایی که دیگر فقط متوجه حرکت‌های وسیع در اطرافش می‌شد. علاوه‌بر این، با هر حرکت چشم راستش به‌شدت احساس درد می‌کرد.

موارد اختلال بینایی در خصوص عفونت‌های ناشی‌از «سارس-کوو-2» بسیار نادرند، اما با توجه به چند مورد مشابهی که تاکنون گزارش شده‌ نمی‌توان گفت چنین عوارضی کاملا بی‌سابقه است.

وجه اشتراک اینها را می‌توان در ترکیب علائمی مانند سردردهای شدید و احساس ناراحتی در ناحیه چشم‌ها دانست.

شناسایی عامل اصلی

سی‌تی اسکن به‌سرعت نشان داد منشأ درد بیمار التهاب شدید سینوس‌های اوست؛ این التهاب تا پایین بخش راست صورت او امتداد پیدا کرده‌بود.

وضعیت این مرد سالمند آنقدر وخیم بود که برخی استخوان‌های صورت او در اثر عفونت در حال خوردگی بودند.

به همین علت نیاز به انجام یک عمل جراحی اورژانسی داشت تا حد امکان عفونت را از حفره‌های سینوس او خارج کنند.

پس ‌از انجام جراحی به‌نظر می‌رسید پزشکان موفق به کنترل عوارض بیماری شده‌باشند اما خیلی زود درد بازگشت و مشکل بینایی او نیز با شدت بیشتری وخامت یافت.

عفونت‌زایی یک همنشین گوارشی

در ادامه، آزمایش کشت بافت ‌از وجود باکتری خاصی به‌نام اِستریپتوکوس کانستِلاتوس (Streptococcus Constellatus) در بدن بیمار خبر داد؛ یکی از باکتری‌های طبیعی فلور روده‌ یا حفره‌ دهانی که در صورت جابه‌جا شدن به دیگر بخش‌های بدن، ممکن است ایجاد عفونت کند. اما حتی در صورت ابتلا به عفونت‌های ناشی از این باکتری، مصرف آنتی‌بیوتیک باید می‌توانست جلوی میل به تخریب این میکروب‌ عفونت‌زا را کنترل کند؛ ولی چرا این طور نشد؟!

خودزنی سلول‌ های ایمنی

آزمایش‎های بیشتر حاکی از افزایش نوعی گلبول سفید فعال در خون بیمار بود که تولید نوعی آنتی‌بادی غیرمعمول به‌نام «آی‌جی‌جی4» (IgG4) را بر عهده دارد.

این آنتی‌بادی برخلاف دیگر آنتی‌بادی‌های مرسوم که بخشی از آنها حتما باید مانند قطعات پازل با بخشی از عامل بیگانه جفت و جور شود، می‌تواند با استفاده از روش‌هایی هوشمندانه‌ ساختار خودش را برای اتصال به آنتی‌ژن‌هایی که با او همخوانی ندارد، تغییر دهد.

این نوع از گلبول‌های سفید بیشترین شهرتشان مربوط به نقش‌شان در بروز نوعی از بیماری‌های خودایمنی است که به گروه بیماری‌های وابسته به آی‌جی‌جی4 (RD از سرواژه‌های عبارت IgG4-Related Disease) مشهور است.

این نقص خودایمنی می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن رخ دهد و با افزایش ناگهانی میزان التهاب، به دلیل ایجاد ضایعات بافتی شدید با درد و مشکلات فراوانی همراه باشد.

در مطالعه وضعیت مرد مبتلا به کووید 19، وقتی پزشکان ابتلای او به بیماری رینوسینوزیت (Rhinosinusit) وابسته به آی‌جی‌جی4 را تشخیص دادند، بلافاصله یک دوره‌ درمان استروئیدی را برایش تجویز کردند که نتیجه بسیار خوبی داشت و خیلی زود وضعیت بیمار رو به بهبود رفت و به تدریج بینایی‌اش بازگشت. سه هفته بعد او کاملا بهبود پیدا کرده‌بود.

ردپای یک رابطه

بررسی این یافته‌های جالب باعث شد سوالات جدیدی در ذهن دانشمندان ایجاد شود؛ آیا در این مورد خاص، عفونت ناشی‌از ابتلا به سارس-کوو-2 نقشی در بروز این وضعیت داشته‌است؟ یا این‌که او فقط به‌دلیل بدشانسی، اسیر زنجیره‌ای از حوادث نامرتبط شده‌بود؟!

در پاسخ به این پرسش‌ها می‌توان گفت ارتباط محتملی وجود دارد؛ اگرچه هنوز علت اصلی وقوع بیماری‌های وابسته به آی‌جی‌جی4 ناشناخته‌است، اما معمولا تعداد زیادی از نوع خاصی از گلبول‌های سفید مشکوک در اطراف ضایعات مربوط به بیماری وابسته به آی‌جی‌جی4 مشاهده می‌شود. همین نوع از گلبول‌های سفید در برخی عفونت‌های ناشی از سارس-کوو-2 نیز زیاد می‌شود.

هنوز برای صدور حکم قطعی زود است

اگر این ماجرا را به شکل نمایشنامه‌ای جنایی ببینیم، در این صحنه باید این گلبول سفید به اتاق بازجویی برده می‌شد و تحت بازجویی قرار می‌گرفت که چرا در بدن بیماران بستری شده در بیمارستان مبتلا به کووید 19 نیز پرسه می‌زند!

ما می‌دانیم سارس-کوو-2 توانایی اختلال در سیستم ایمنی بدن را دارد و افزودن یک جرم دیگر که علیه سیستم ایمنی مرتکب شده، در سابقه نه‌چندان درخشانش تفاوت خاصی ایجاد نخواهد کرد.

با این حال، حتی با درنظر گرفتن موارد مشاهده شده قبلی که به ارتباط احتمالی بین بیماری وابسته به آی‌جی‌جی4 و بیماری کووید 19 اشاره داشته‌اند، هنوز برای نتیجه‌گیری قطعی و اطمینان یافتن از مرتبط‌بودن این دو بیماری با یکدیگر خیلی زود است.

در پی این همه‌گیری جهانی تاکنون تعداد زیادی مورد مطالعاتی برای پزشکان و متخصصان فراهم شده اما تشخیص تصادفی‌بودن یا وجود ارتباطی معنادار بین دو بیماری بسیار دشوار است.

فعلا چاره‌ای نیست جز صبر و اعتماد به آخرین یافته‌های محققان در مورد رفتارهای غیرمنظره ویروسی که حالا 18ماه است زندگی جهانیان را تحت تأثیر قرار داده‌است.

عسل اخویان طهرانی - دانش / روزنامه جام جم