راه‌های خلاصی از عادت‌ های غذایی غلط

به گونه‌ای که حفظ عادت‌های سالم و مناسب غذایی برای بسیاری از افراد در سنین مختلف، کار دشواری شده است.

به بیان دیگر، توجه و تمرکز بر غذاخوردن، از حساسیت در انتخاب مواد غذایی سالم گرفته تا سبک و روش درست برنامه غذایی روزانه در وعده‌های مختلف، یک اولویت مهم محسوب نمی‌شود و معمولا به اولویت‌های کم‌اهمیت روزانه تبدیل شده است.

حال این‌که ما چگونه می‌توانیم عادت‌ های بد غذایی را به‌طور مؤثر و ماندگار اصلاح کنیم را در گفتگو با دکتر لادن گیاهی، متخصص تعذیه و عضو تخصصی پژوهشگاه ابن‌ سینا بررسی کرده‌ایم که نکات مورد اشاره این متخصص را در ادامه می‌خوانید.

ریشه رفتارهای ما در افکار و باورهای ماست. اگر بخواهیم رفتارهایی را که به‌صورت عادت درآمده تغییر دهیم باید از ریشه اصلاح‌شان کنیم بنابراین جایگزینی عادت‌ها از طریق رجوع به افکار و باورها ممکن است.

نکته‌ای که باعث می‌شود عادت‌هایی را به‌صورت ناسالم و نادرست تکرار کنیم توجه‌نکردن به خودآگاهی و تمرکز روی خودمان است.

بدن ما بسیار هوشمند و دقیق است و به‌سرعت خودش را با تغییرات محیط تطبیق می‌دهد. یکی از عواملی که باعث می‌شود اقدامات ناصحیح ما به‌صورت عادت دربیاید ‌این است که به پیام‌های بدن‌مان به تغییرات محیطی که برخلافش است، توجه نمی‌کنیم.

این روند در نهایت باعث بروز درد یا بیماری در نقطه‌ای از بدن‌مان می‌شود. توجه‌کردن به هر اقدام در هر لحظه و خودآگاهی است و صرف تنظیم برگه رژیم غذایی، تغییری در سبک و عادت غذایی افراد‌ ایجاد نمی‌شود، بلکه اصلاح رژیم غذایی به تمرکز بر باورها و افکار فرد بستگی دارد. هر زمان که افراد تمرکزشان بر خود و رفتارشان باشد، کنترل تاثیرپذیری از عوامل محیطی بیرونی هم اتفاق می‌افتد.

عادت‌های بد غذایی در یک نگاه

عادت‌هایی هستند که خلاف سیستم فیزیولوژیک ما هستند و یکی از مهم‌ترین آنها بی‌نظمی است که در زندگی به‌وجود می‌آید و این‌که ریتم خورد و خوراک ما با ریتم ساعت زیستی بدن هماهنگی ندارد. ‌این مسأله را با توجه، برنامه‌ریزی و نظم باید درمان کنیم. یعنی فرد باید خود را بیشتر به نظم در زمان دریافت غذا عادت دهد. پس نداشتن نظم در زمان دریافت مواد غذایی به عادت‌های نامناسب در زندگی امروز تبدیل شده است.

عادت غلط بعدی که باید اصلاح شود ترکیب‌هایی است که با فیزیولوژی بدن ما سازگاری ندارد. برای مثال، مصرف زیاد منابع پروتئین حیوانی با فیزیولوژی بدن‌مان همخوانی ندارد.

وقتی نسبت‌های غذایی‌مان درست نیست و حجم زیادی از نسبت‌ها را به ترکیباتی که خیلی سریع به ما انرژی می‌دهند یا به چربی‌هایی که به‌دلیل تجمع در غشای سلول‌ها یا تولید هورمونی و عوامل ضدالتهابی در بدن‌مان مناسب نیستند اختصاص می‌دهیم، زمینه ایجاد خستگی، بی‌حالی و کسالت و همین‌طور افزایش وزن و بیماری‌های مزمن فراهم می‌شود.

عادت نادرست بعدی، زیاده‌خوری است که از کودکی اتفاق می‌افتد و همیشه به زیادخوردن، جایزه و تشویق داده شده و نهایتا جامعه امروزی ما با دریافت زیاد انرژی مواجه شده است. پس رعایت نظم در مقدار از عادت‌هایی است که باید به‌درستی یاد گرفته شود.

یکی از عادات دیگر، بحث آگاهانه‌خوردن است. غذا زمانی اثر درمانی و شفابخشی دارد که با تمرکز خورده شود. همه این اصلاحات به تقویت خودآگاهی، نظم و توجه در پیروی از یک برنامه غذایی درست برمی‌گردد.

اثرات سوء ناشی از عادت‌های غلط غذایی بر سلامت ما  از نظر متابولیکی

چون سیستم بدن ما قدرت بالایی برای تطابق دارد با عادت‌های غلط تا مدتی خودش را تطبیق می‌دهد تا جایی که به‌دلیل افزایش سرعت روند پیری و به‌هم‌خوردن تعادل سلولی دچار بیماری و اختلال می‌شویم.

برخی از ‌این بیماری‌ها خیلی ملموس هستند. مثلا وقتی عادت به آب‌خوردن ندارید، اثرش را روی پوست و دستگاه گوارش می‌بینید ولی برخی از ‌این اثرات مثل اثری که روی قدرت باروری می‌گذارد تا وقتی که فرد را دچار مشکل نکند مخفی می‌ماند.

درواقع گاهی اثرات زمانی بروز می‌کنند که خیلی از آن زمان گذشته باشد. به‌همین‌دلیل یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که عادت‌های بد برجا می‌گذارند ‌این است که فرآیندهای پیری را سرعت می‌بخشند و بدن را از حالت طبیعی خارج می‌کنند.

به‌این‌ترتیب بدن پاسخ‌های طبیعی هورمونی را نداشته و دچار افت راندمان و کارایی می‌شود. افزایش بیماری تحلیل‌برنده ذهنی و راندمانی استخوانی را خواهیم داشت.

درواقع بیماری‌های متابولیک هم ناشی از برهم‌خوردن تعادلی است که به‌دلیل عادت‌های بد ‌ایجاد می‌شوند.

راهکارهای اصلاح عادات بد غذایی

داشتن الگوی صحیح بسیار مهم است. ‌این الگو باید تمرین و تکرار شود تا جایگزین مسیرهای عصبی دیگری شود که در مغز ما شکل گرفته است. ‌

ایجاد رفتارهای جدید باعث می‌شود مسیرهای جدید عصبی، جایگزین مسیرهای قبلی شود. پس برای تغییر عادت غلط باید الگوی جدیدی تمرین و تکرار شود.

داشتن مربی و راهنما در ‌این مسیر بسیار کمک‌کننده است. همچنین تمرین‌های گروهی و همراهی خانواده و دادن جایزه و پاداش به خود به‌دلیل قدم‌های مثبتی که برداشته می‌شود بسیار موثر است. تمرین‌ های ذهن‌ آگاهی و مدیتیشن هم می‌تواند موثر باشد.

درواقع، ریشه اصلاح عادت‌های رفتاری غذایی برمی‌گردد به تکنیک‌هایی که برای اصلاح باورهای فکری و رفتاری باید یاد بگیریم.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم