به گزارش جام جم آنلاین خراسان رضوی ،تابلوی نقاشی قهوه‌خانه‌ای «ضامن آهو»، از جمله این آثار بی‌بدیل است که توسط زنده‌یاد محمد آهنگرانی فراهانی؛ هنرمند برجسته کشور در آبان ماه سال 1388 در موزه ملی ملک کشیده شده است. در ادامه با این اثر و هنرمند خالق آن بیشتر آشنا می‌شویم.
معرفی سبک نقاشی قهوه‌خانه‌ای
نقاشی قهوه‌خانه‌ای، سبکی از نقاشی روایی رنگ و روغن با درون‌مایه‌های مذهبی، رزمی و بزمی است که در اواخر دوره قاجار تقریباً همزمان با جنبش مشروطه در ایران رواج یافته است. در واقع این مکتب هنری در عصری شکل گرفت که توده مردم به دنبال حفظ وحدت ملی و جلوگیری از تأثیر بیش از اندازه هنر بیگانگان بر فرهنگ و هنر ایران به ویژه در رشته نقاشی بودند. خاستگاه این هنر هم به سنت قصه‌خوانی، مرثیه‌سرایی و تعزیه‌خوانی در کشور یعنی قرن‌ها پیش از پیدایش قهوه‌خانه‌ها می‌رسد چنانکه هنرمندانی مکتب‌ندیده در پیدایش این پدیده نوپدید در تاریخ نقاشی ایران نقش داشتند. هنرمندان مدرن‌گرای کشور نیز در دهه‌های 1320 و 1330 به این سبک نقاشی روی آوردند. همچنین بعدها این سبک هنری توسط اهالی مکتب سقاخانه به کار گرفته شد. در این میان می‌توان از «حسین قوللر آقاسی» و «محمد مدبر»، به عنوان 2 استاد بنام و بزرگ سبک نقاشی قهوه‌خانه‌ای تاریخ معاصر ایران نام برد.
شاگردی استادی برجسته
محمد آهنگرانی فراهانی؛ از بازماندگان نقاشی قهوه‌خانه‌ای، این هنر سنتی کشور است که در سال 1315 در روستای آهنگران استان مرکزی چشم به جهان گشود. او از دوران کودکی علاقه خاصی به هنر داشت چنانکه به گفته خودش سیزده چهارده ساله بود که استاد حسین قوللر آقاسی را مشغول نقاشی در منزلی می‌بیند. استاد از او درباره علاقه‌اش به نقاشی می‌پرسد و محمد نوجوان می‌گوید: بله نقاشی را دوست دارم. بدین ترتیب او به مدت 10 سال نزد این استاد نامدار شاگردی می‌کند تا اینکه در سن جوانی از استادش اجازه می‌گیرد تا برای خودش کار کند. آهنگرانی فراهانی فعالیتش را با نقاشی پرده‌های درویشی آغاز و آثار نقاشی بسیاری را در طول عمر هفتاد و شش ساله خود خلق می‌کند. این هنرمند سرانجام در تیرماه 1391 در تهران دار فانی را وداع گفت.
یادگاری فراهانی در موزه ملی ملک
تابلوی نقاشی «ضامن آهو»، یکی از آثار کم‌نظیری است که از زنده‌یاد محمد آهنگرانی فراهانی در کشور به یادگار مانده است. او این اثر را در ابعاد یک متر و ۲۰ در ۸۰ سانتی‌متر، درست چند سال پیش از درگذشتش، در سال 1388 در یکی از تالارهای قدیمی موزه ملی ملک کشیده است. این تابلوی ضامن آهو، روایتگر تصویری آشنا برای ایرانیان به ویژه محبان حضرت رضا(ع) است که با بهره‌گیری از سبک جذاب نقاشی قهوه‌خانه‌ای خلق شده است و امضای هنرمند با عبارت «قلم محمد فراهانی شاگرد قوللر آقاسی» هم در پایین تابلو دیده می‌شود. هنرمند نقاش در این تابلوی ماندگار، امام هشتم(ع) را در حالت نشسته به تصویر کشیده که شتری زانوزده در کنار ایشان جای گرفته است. آهویی با دو فرزندش و شکارچی و سگش نیز در این اثر قابل رؤیت است. زنده‌یاد آهنگرانی فراهانی با زمینه‌سازی عامیانه و بهره‌گیری از پرسپکتیو مقامی که از شاخصه‌های آثار قهوه‌خانه‌ای بوده، منظره‌ای سرسبز نیز در این اثر ترسیم کرده و دورنمایی از گنبد و گلدسته حرم مطهر رضوی را در آن جای داده است. همچنین این هنرمند پایان داستان ضامن آهو را به تصویر کشیده چنانچه آهو نزد حضرت رضا(ع) با فرزندانش بازگشته است.
علاقه‌مندان با مراجعه به صفحات مجازی مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک از جمله صفحه اینستاگرام آن به نشانیmalek_museum_library می‌توانند چگونگی آفرینش این اثر هنری را در قالب یک ویدئوکلیپ کوتاه با عنوان «نقش عشق» ببینند و با زنده‌یاد محمد آهنگرانی فراهانی نیز بیشتر آشنا شوند.
کتابخانه و موزه ملی ملک توسط حاج حسین آقا ملک، بزرگترین واقف معاصر ایران در سال 1316 خورشیدی بر بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) وقف شده است و در حال حاضر همه‌روزه بجز روزهای تعطیل، از ساعت 8:45 تا 15:30 (پنج‌شنبه‌ها از ساعت 10 تا 15) پذیرای علاقه‌مندان با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی در دوران مقابله با بیماری کرونا است.
