گیلان سبز در شرایط قرمز

حتما می‌گویید گیلان که دیگر معرفی نمی‌خواهد و تقریبا همه آن را می‌شناسیم و دست‌کم یک‌بار به آنجا سفر کرده‌ایم اما اگر مثل ما یک‌بار دیگر و از سر صبر و حوصله، وجب‌به‌وجب ظرفیت های آن را کندوکاو می‌کردید، تازه متوجه ناشناخته‌های این استان‌ شمالی می‌شدید و تازه می‌فهمیدید که جنگل‌هایش، جنگل‌های معمولی نیست که به‌راحتی بشود آن را با زباله پر کرد یا اخگر آتش به دامنش انداخت؛ می‌فهمیدید که جنگل هایش قدمت چندمیلیون‌ساله دارد و نمایندگان منتخب و میراث‌شناس جهان آن‌را با افتخار در میراث یونسکو به ثبت رسانده‌اند.

می‌فهمیدید که مزارع سرسبز چای و برنجش گسترده نشده‌اند تا فقط چای و برنج مصرفی خانه ما را تامین کنند؛ بلکه با آن چشم‌اندازهای رنگارنگ و بی‌بدیل بهترین جاذبه گردشگری‌اند که متاسفانه ما همچنان از آنها غافلیم.

درمی‌یافتید که فقط ماهی و کلوچه و زیتون ندارد و شهر رشتش مرکز بهترین غذاهای دنیاست. این ادعا را به گواه شورای جهانی‌ای بیان می‌کنیم که نام رشت را در زمره شهرهای خلاق خوراک دنیا به ثبت‌رسانده و به مردم سراسر جهان توصیه‌کرده حتما به رشت سفر کنند و از غذاهای متنوع و رنگانگ و خوش‌طعم آن نوش جان کنند.

باغات مرکبات و عطرخوش نارنج را هم که به طعم برنج و سفره غذای گیلانی اضافه کنید، می‌دانید چه می‌شود. طبیعت غنی این استان بستری برای تولید انواع صنایع‌دستی ازجمله حصیربافی و چادرشب‌بافی و... هم شده است. از حکایت غروب‌های زیبای سواحل و اسکله‌های تفریحی گردشگری هم که حتما خودتان بهتر از ما باخبرید.

همه این زیبایی‌ها را بگذارید کنار دست‌درازی ما آدمیان به جان این پیکره زیبا که نتیجه‌اش شده ویرانی و تباهی دریاچه و تالاب و رود و جنگل و ساحل تا امروز گیلان بشود بهشتی تیره‌روی و دل‌مرده که دیگر شادابی و طراوتی برایش نمانده است.

رد پنجه خونین کرونا روی چهره تابان فرهنگ و هنر گیلان

وقتی صحبت از فرهنگ و هنر می‌شود، نام گیلان مانند ستاره‌ای در آسمان کشور می‌درخشد. تاریخ گیلان مفاخر بسیاری در حوزه فرهنگ و هنر به خود دیده که اتفاقا نقش بسیار ویژه‌ای در ارتقای فرهنگ
این سرزمین داشته‌اند.

از مفاخر ماندگار گیلان می‌توان به کیومرث صابری فومنی، پروفسور سمیعی، دکتر محمد معین، شیون فومنی، هوشنگ ابتهاج، فریدون پوررضا، اکبر رادی، ناصر مسعودی و فریدون نورزاد اشاره کرد. اماکن فرهنگی با قدمت‌های ۱۰۰ساله هم در این استان کم نیست.

نشر و کتاب

کتابخانه ملی رشت که سال ۱۳۰۶ احداث شده، پیر کتابخانه‌های کشور است و فرهیختگان به‌نامی همچون محمد تقی بهار، دکتر محمد معین، دهخدا و دیگر ستارگان ادبی کشور را در خود دیده است. از سوی دیگر به واسطه احداث کتابخانه ملی رشت در این شهر و افتتاح پیاده راه فرهنگی در جنب آن، این قسمت از مرکز شهر به نام گذر فرهنگ و هنر در نظر گرفته شده است.

با این همه طی سال‌های متمادی مشکلاتی در عرصه فرهنگ و هنر گیلان وجود داشته که بارزترین آن کمبود اعتبارات فرهنگی و هنری است. به عنوان مثال در حوزه چاپ کتاب به دلیل گرانی‌های کاغذ بسیاری از فعالان این حوزه دچار مشکل هستند.

سیامک صدرایی از فعالان حوزه نشر در گیلان می‌گوید: ناشران استان به دلیل گرانی کاغذ و همچنین برگزار نشدن نمایشگاه‌های کتاب به دلیل وجود ویروس کرونا به‌شدت دچار مشکل شده‌اند. صدرایی می‌گوید: در مقطعی کاغذ به ناشران تعلق نگرفت و بر مشکلات آنها افزود. از سوی دیگر به‌دلیل مشکلات اقتصادی و عدم حمایت‌های مناسب از سوی دولت بسیاری از ناشرانی که پروانه کار داشتند کار نشر را رها کردند و از حدود ۱۷۰ناشری که در گذشته فعال بودند در حال حاضر کمتر از ۱۵نفر در این حوزه همچنان فعال هستند.

سینما

اکران فیلم روی پرده سینماهای گیلان قدمتی تاریخی دارد. در سال ۱۲۹۸ خورشیدی اولین فیلم در گیلان اکران شد و بعد از آن به فاصله اندکی سینما ایران به عنوان اولین سینما در شهر رشت و استان گیلان احداث شد. در یکی دو سال اخیر اما تعطیلی‌های ناشی از محدودیت‌های کرونایی نفس بسیاری از سینمادارهای گیلانی را گرفته است. طبق بررسی‌های ما حدود ۱۰سینمای فعال در استان گیلان وجود دارد که امروز به دلیل محدودیت‌هایی کرونایی تقریبا همه آنها تعطیل شده‌اند.

شهریار وفایی که در یکی از شهرهای گیلان سینما دارد به ما می‌گوید: پیش از بحران کرونا هم به جز در مواردی خاص با صف‌های طولانی برای دیدن فیلم در سینما روبه رو نبودیم اما این تعطیلی‌های کرونایی سبب شد آن اندک مشتری‌هایی هم که داشتیم از دست بدهیم. وفایی در مورد حمایت‌های دولت از سینماگران هم می‌گوید: حمایت‌هایی که از ما شده فقط به اندازه‌ای بوده که بتوانیم بدهی‌های خود را به سازندگان فیلم تسویه کنیم. حال آن‌که در پرداخت هزینه‌های دیگری چون حقوق کارگران، قبوض مصرفی و بدهی‌های انباشته از قبل، درمانده‌ایم و امیدواریم برای رفع مشکلات صنف ما هم چاره اندیشیدی شود.

تئاتر

وقتی از تئاتر در گیلان صحبت می‌کنیم قدمت ۱۰۰ساله آن به چشم می‌آید اما نکته تلخ و قابل تأمل این است که استانی مانند گیلان با این هویت فرهنگی خود در حوزه تئاتر همچنان سالن مناسبی برای تمرین و اجرا ندارد. فعالان حوزه تئاتر در گیلان می‌گویند یکی از بزرگ‌ترین معضلات ما نبود سالن اختصاصی تمرین برای هنرمندان این قشر است. از دیگر گلایه‌های فعالان حوزه تئاتر در گیلان، نبود اعتبارات مناسب برای اجرای نمایش‌ها در سطح عموم است. آنها‌ معتقدند اعتبارات در نظر گرفته شده آن‌قدر اندک است که هیچ دردی از هنرمندان تئاتر گیلان دوا نمی‌کند. طبق بررسی‌های انجام شده حدود ۳۰گروه ثبت شده تئاتر در گیلان وجود دارد و حدود ۱۰شهر استان دارای دفاتر انجمن هنرهای نمایشی است و بیش از ۲۰۰۰ نفر فعال در حوزه تئاتر در استان گیلان وجود دارد.

باید برای کسب و کارهای فرهنگی از رمق افتاده کاری کرد

پس از شنیدن گلایه‌های قشر فرهنگی و هنری گیلان سراغ مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان می‌رویم و با فیروز فاضلی درباره میزان خسارت‌های وارده به قشرهای مختلف هنری فرهنگی و راهکار این اداره برای جبران آنها گفت‌وگو می‌کنیم. فاضلی هم این موضوع را تأیید می‌کند که شیوع ویروس کرونا باعث شد در یک سال اخیر فعالیت‌های فرهنگی و هنری در سطح گیلان تحت تأثیر قرار بگیرد و خسارت‌های مالی بسیاری به فعالان این حوزه وارد شود.

وی با اشاره به این‌که تلاش‌هایی برای رفع این خسارت‌ها در دولت صورت پذیرفت و حمایت و پرداخت تسهیلات بانکی به قشر فرهنگی و هنری در استان گیلان در اولویت قرار گرفت، می‌افزاید: مسأله این‌است با تمام همتی که برای پرداخت این تسهیلات به فعالان حوزه فرهنگ و هنر صورت گرفت، همه آنها نتوانستند از این تسهیلات برای راه‌اندازی مجدد کسب و کار خود استفاده کنند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان با اشاره به تعطیلی یا محدودیت کار بسیاری از کسب‌وکارهای فرهنگی در استان به‌واسطه شیوع کرونا، تاکید می‌کند باید به صورت ویژه برای احیا و راه‌اندازی مجدد این کسب و کارها چاره اندیشی و اقدام شود تا دوباره به فعالیت مشغول شوند.

به گفته فاضلی در استان گیلان هم مثل سایر نقاط کشور،رویدادهای مهم هنری ـــ فرهنگی به دستور ستاد ملی کرونا و جلوگیری از شیوع بیشتر آن تعطیل شد که همین موضوع، عامل دیگری برای ایجاد رکود در حوزه کسب و کارهای فرهنگی شد.

گیلان فقط جنگل و دریا نیست

وقتی بحث گردش و گردشگری در گیلان به میان می‌آید، به احتمال زیاد بیش از هر چیز گشت‌وگذار در جنگل و لب‌ساحل در ذهن ما ایرانی‌ها می‌نشیند اما جاذبه‌های گیلان فقط محدود به جنگل و دریا نیست و مردم جهان گیلان و به‌ویژه مرکز این استان یعنی رشت را به جاذبه دیگری می‌شناسند؛ به غذاهای رنگارنگ و متنوع و خوشمزه آن. شهر رشت سال ۱۳۹۴ به عنوان شهر خلاق خوراک در یونسکو ثبت شد. مدیر دفتر همکاری‌های ملی یونسکو در مورد ثبت رشت به‌عنوان شهر خلاق خوراک گفت: از آنجا که

بسیاری از مواداولیه تولید موادغذایی توسط مردم بومی در شهر رشت آماده می‌شود، می‌تواند برای افزایش کیفیت غذایی تاثیر بسیاری داشته باشد. پرداختن به موضوع خوراک می‌تواند باعث رشد و بالندگی رشت در صنعت توریسم شود و علاقه‌مندان در این حوزه را به سود سرشاری برساند. متاسفانه پس از حدود شش‌سال از ثبت‌جهانی رشت به‌عنوان شهر غذا، آن‌طور که باید و شاید نتوانسته‌ایم در گیلان از مزیت‌های گردشگری خوراک بهره‌مند شویم.

زهره نوروزی رودپشتی، استاد دانشگاه در حوزه بازاریابی معتقد است: بازاریابی و تبلیغات در سطح بین‌الملل برای گردشگری خوراک رشت انجام نشده یا اگر انجام شده در سطح بسیار پایینی بوده است. نوروزی می‌گوید: برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی در خارج از کشور برای شناساندن شهر رشت به‌عنوان شهر خلاق خوراک می‌تواند کوتاهی‌های گذشته را جبران و آورده‌های بسیاری را برای شهروندان رشتی داشته باشد.

پیاده‌روی در پیاده راه جذاب رشت

رشت یک پیاده‌راه فرهنگی دارد که سال۹۴ افتتاح شد و از جاذبه‌های گردشگری این شهر به‌شمار می‌رود. مدیران وقت شهرداری رشت هدف از احداث این پیاده‌راه را ارتقای نقش پیاده‌روی و سلامت شهروندان در شهر رشت عنوان کردند.

این پیاده‌راه در قالب طرح بازآفرینی شهر رشت که از رودخانه زرجوب آغاز شده بود و تا تالاب عینک امتداد داشت، احداث شد.

شهردار وقت رشت، محمدعلی ثابت‌قدم دراین‌خصوص گفت: درخصوص ثبت رشت به عنوان شهر خلاق خوراک، قسمتی از پیاده‌راه فرهنگی به‌عنوان محور خوراک و خلاقیت غذایی، قسمتی دیگر از این پیاده‌راه که در جوار کتابخانه ملی شهر رشت قرار دارد به‌عنوان محور کتابخوانی و قسمتی دیگر از پیاده‌راه فرهنگی به‌عنوان محور هنرهای نمایشی در نظر گرفته‌شده؛ البته حالا و پس از گذشت چند سال از احداث این پیاده‌راه ضعف‌های آن خود را نشان می‌دهد. از ضعف‌های موجود این پیاده‌راه می‌توان به روشنایی کم با توجه به وسعت زیاد آن، نبود برنامه‌های فرهنگی-هنری و جشنواره‌ها و همچنین افزایش حضور دستفروشان و ساماندهی‌نشدن آنها اشاره کرد.

بوم‌گردی‌ها و مشکلاتشان

احداث اقامتگاه‌های بوم‌گردی طی سال‌های اخیر در استان گیلان به‌ویژه در روستاها بسیار موردتوجه قرار گرفته و می‌تواند در حفظ و پایداری محیط‌زیست و همچنین توسعه‌پایدار تاثیرگذار باشد. همچنین فرصت مناسبی برای توسعه وضعیت اقتصادی مردم بومی منطقه محسوب می‌شود و می‌تواند از فروش زمین‌های کشاورزی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی جلوگیری کند. استان گیلان به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم گردشگری شمال کشور حدود صد اقامتگاه بوم‌گردی دارد. متاسفانه شیوع کرونا روی این حوزه هم تاثیرات ناگواری گذاشت که مهم‌ترین آن رکود کسب‌وکار و تعطیلی اقامتگاه‌ها بود.

یاسر امیری که یک اقامتگاه بوم‌گردی را در شهر لنگرود مدیریت می‌کند دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: پس از شیوع کرونا بسته‌های حمایتی در قالب تسهیلات بانکی از سوی دولت پیشنهاد شد اما بیشتر بانک‌ها به‌سختی به وعده‌های داده‌شده عمل کردند و جریمه‌های بسیاری را نیز بابت بازپرداخت‌نشدن به‌موقع این وام‌ها از مدیران اقامتگاه‌ها اخذ کردند.

امیری می‌گوید: خیلی از اقامتگاه‌ها به‌واسطه این ویروس تعطیل شدند و کارگران آنها بیکار با این حال حمایت‌ها آن‌طور که باید و شاید صورت نگرفت و مشکلات‌مان صدچندان شد. همه اینها درحالی است که به جای رفع مشکلات، مباحثی مثل مالیات هم سراغ ما آمده تا ضربه بیشتری به کمر خمیده فعالان این حوزه وارد کند. این فعال گردشگری با بیان اینکه تاسیس واحدهای غیرمجاز در کنار اقامتگاه‌های بوم‌گردی فعال هم یکی دیگر از مشکلات بوم‌گردی‌هاست، می‌افزاید: مشکل ما بوم‌گردی‌ها در وهله‌اول نبودحمایت دولتی و در وهله‌بعد، صدور بی‌رویه مجوز بدون امکان‌سنجی و در مرحله آخر نبودبرخورد و نظارت با واحدهای غیرمجاز است که آتش عملکرد نامطلوبشان دامن مجازها را هم می‌گیرد.

اندرحکایت توانایی شگفت‌انگیز ما برای تخریب بهترین طبیعت‌ها

وقتی سرزمینی پوشیده از جنگل و رود و تالاب است، یعنی محیط‌زیست بسیار غنی‌ای دارد؛ طبیعتی که یک فرصت و ظرفیت بسیار مهم برای یک زیست سالم و توسعه گردشگری و رونق اقتصادی به‌شمار می‌رود؛ البته اگر این طبیعت را بتوان سالم نگه‌داشت و حفظ کرد. متاسفانه در گیلان هم مثل سایر نقاط ایران نه‌تنها توجهی به سلامت محیط‌زیست نشده بلکه تا حدود زیادی این طبیعت در مسیر نابودی سوق داده شده مانند حال خراب تالاب بین‌المللی انزلی،‌ انباشت غیراصولی کوهی از زباله و پسماند در منطقه سراوان رشت و جاری‌شدن فاضلاب در عمده رودهای گیلان در نبود شبکه تصفیه فاضلاب. ورود سنبل آبی به منابع آبی استان گیلان، مصرف بالای آب در حوزه کشاورزی و آتش‌سوزی عمدی پیاپی در اراضی تالابی و جنگلی هم از دیگر چالش‌های محیط‌زیستی استان است.

حسن زرکار از فعالان محیط‌زیستی استان گیلان می‌گوید: طرح احیای تالاب‌انزلی از سال‌۹۷ آغاز شد و یکی از دلایلی که باعث اجرای این طرح شد، آلودگی‌های بسیاری است که در تالاب‌انزلی وجود دارد و هنوز پاک نشده است. زرکار با اشاره به اینکه حدود ۸۵‌درصد ظرفیت نگهداری آب تالاب به دلیل انباشت رسوبات پر شده است، می‌افزاید: تالاب‌انزلی توسط فاضلاب‌های کشاورزی و شهری بسیار آلوده شده و این آلودگی‌ها به‌مرور زمان رسوباتی معدنی در کف این تالاب به‌وجود خواهند آورد و باعث خشکی تالاب انزلی خواهند شد.

این زباله‌ها بیچاره‌مان کرد

یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های محیط‌زیستی گیلان، مدیریت پسماند است. به‌طور کلی دفع پسماندها در گیلان غیراصولی است. طبق آمارهای موجود حدود ۲۵مرکز دفع زباله در استان گیلان وجود دارد که در اکثر این مراکز ضوابط زیست‌محیطی رعایت نمی‌شود. درباره چالش‌های مدیریت پسماند گیلان با محمد نخستین از فعالان محیط‌زیستی گفت‌وگو کردیم. نخستین به جام‌جم می‌گوید: سطح آب‌های زیرزمینی استان گیلان بالاست و نبودتصفیه مناسب شیرابه و تخلیه آن در محیط و منابع آبی مشکلات زیست‌محیطی بسیاری ایجاد کرده است.

به گفته وی، علاوه بر مدیریت صحیح و چاره‌اندیشی برای دفن اصولی پسماند، فرهنگ و سبک‌زندگی مردم هم باید در این خصوص تغییر کند. باید تفکیک زباله از مبدا و همچنین تولید کمتر زباله در خانه‌ها موردتوجه ویژه قرار گیرد.

نخستین به موضوع مشکلات مردم منطقه سراوان رشت درخصوص دفن غیربهداشتی زباله در آن منطقه هم اشاره کرده و می‌گوید: روزانه حدود ۵۰۰تن زباله در منطقه سراوان رشت دفع غیربهداشتی می‌شود که مشکلات زیستی و بهداشتی فراوانی برای مردم منطقه سراوان به دنبال داشته است. ضروری است مسوولان در سریع‌ترین وقت ممکن به راه‌اندازی کارخانه‌های زباله‌سوزی که مدت‌هاست در برنامه‌های کاری استان است، اقدام کنند تا مردم سراوان را از شر آلودگی پسماندها برهانند.

روزی که دریای‌خزر تمام شود

کاهش تراز آب دریای‌خزر از دیگر چالش‌های محیط‌زیستی استان گیلان است. معمولا کشورهایی که در کنار دریاها قرار گرفته‌اند برنامه‌ای برای سازگاری با دریا و همچنین جلوگیری از کاهش تراز آب دریا در دستور کار دارند اما در منطقه دریای خزر اوضاع نگران‌کننده است و افت سطح تراز آب دریای خزر وجود دارد. برداشت آبی که از رودخانه‌های اطراف دریای‌خزر برای تامین آب‌شرب و کشاورزی صورت می‌گیرد باعث‌شده آب قابل‌ملاحظه‌ای به دریای خزر نرسد و با جریان‌نداشتن تازه آب دریای‌خزر به موقعیت خشک‌زایی برسد. از راهکارهایی که برای مقابله با کاهش تراز آب دریای خزر که موردتوجه کارشناسان قرار گرفته در وهله‌اول موضوع سازگاری است. سازگاری یعنی این که مردم اطراف دریا باید خودشان را با شرایط محیط سازگارکرده و از هرگونه دخل و تصرف در دریا پرهیز کنند. انتقال آب دریای‌خزر یکی از این دخل و تصرف‌هاست که در صورت اجرا می‌تواند ضربه جبران‌ناپذیری به حیات این دریا وارد کند. به‌طور مثال ظرفیت صیادی را به‌شدت کاهش‌داده و تولید موادغذایی دریایی را تحت‌تاثیر قرار دهد و حتی ممکن است باعث کاهش میزان رطوبت و بارندگی شود و خدمات گردشگری دریایی را نیز تحت‌تأثیر قرار خواهد دهد.

آتش جهالت در دل جنگل‌ها

آتش‌سوزی عمدی هم از چالش‌های محیط‌زیستی استان گیلان است که عمدتا با هدف زمین‌خواری توسط گروهی از اختلال‌گران صورت می‌گیرد. مدتی قبل عده‌ای سودجو با هدف تغییر کاربری، قسمتی از تالاب انزلی را طعمه حریق کردند و مشکلات بسیاری را در این منطقه سبب شدند. عملکرد این سودجویان باعث شد زندگی پرندگان و جانورانی که در حاشیه تالاب انزلی زندگی می‌کنند مورد تهدید قرار گیرد.

حسین کشت‌پرور از فعالان محیط‌زیستی دراین‌باره به ما می‌گوید: بسیاری از آتش‌سوزی‌ها در شمال کشور و استان گیلان منشأ انسانی دارد و این کار ممکن است سهوی یا عمدی باشد. گرچه بررسی آتش‌سوزی‌های اخیر گیلان نشان می‌دهد که حریق‌های به‌وجود آمده عمدی بوده است.

این فعال محیط‌زیستی می‌گوید: باید به مردم بومی و حاشیه‌نشینان کنار جنگل‌ها آموزش‌های لازم ارائه شود و در جهت حفظ جنگل فرهنگ‌سازی کنیم. از سوی دیگر باید امکانات جدیدی هم برای مهار آتش‌سوزی در کشور تهیه شود تا بتوان از ظرفیت این امکانات جدید مانند هواپیماهای آبپاش برای مهار آتش‌سوزی جنگل‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهره‌مند شویم.

چای ایرانی نه در سبد خانوارها جا دارد و نه در سبد حمایتی دولتی‌ها

گیلان به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم کشاورزی کشورمان در تولید چای، برنج ، بادام و زیتون پیشتاز است. یکصد سال پیش وقتی کاشف‌السلطنه وضعیت جغرافیایی کشور را بررسی کرد به این نتیجه رسید که بوته‌های چای در گیلان قابل‌رویش است و حدود ۹۰درصد از بوته‌های چای کشور در این استان وجود دارد. با وجود این قدمت و وسعت مزارع چای اما طی ده‌سال اخیر مشکلات عدیده‌ای گریبان این حوزه را گرفته طوری که بسیاری از باغ‌های چای یا خشک‌شده یا تغییر کاربری‌داده و بسیاری از کشاورزان چایکار باغ‌های چای خود را از دست داده‌اند.

رضا مقدم، مدیریت یکی از کارخانه‌های چای‌سازی در شرق گیلان به ما می‌گوید: باید اراده قوی برای حل‌وفصل مشکلات صنعت چای توسط مدیران جهاد کشاورزی در کشور وجود داشته باشد. درحال‌حاضر در صنعت چای با یک رکود مواجه هستیم و علت آن نبود مدیریتی مدبرانه برای این محصول استراتژیک بوده است.

به عقیده مقدم، یکی از امور ضروری که باید در حوزه کار کشاورزی و به‌خصوص چای موردتوجه قرار گیرد مکانیزه‌کردن فرآیند کاشت و برداشت است. این کار به لحاظ اقتصادی بسیار به‌صرفه است و از حیف‌ومیل‌هایی که در روش سنتی وجود دارد، جلوگیری می‌کند.

وی از واردات بی‌رویه چای به کشور انتقاد کرده و می‌گوید: وقتی باغات چای کشور که عمدتا در استان گیلان و تاحدودی در استان مازندران وجود دارد، می‌تواند مصرف داخل را بی‌نیاز کند؛ چرا باید مبادرت به واردات این کالا کرد؟ واردات چای به کشاورزان، صنعت چای و کارخانه‌داران چای‌ساز ضرر و زیان بسیاری وارد کرده و می‌کند؛ آنقدر که بسیاری از باغداران چای کار باغات خود را تغییر کاربری داده و کسب‌وکار کشاورزی خود را رها کرده‌اند.

عباس قربانی یکی از کشاورزان چایکار املشی به ما می‌گوید: حدود ۳۰سال است که باغ چای دارم اما همیشه قیمت مناسبی برای برگ سبز چای توسط دولت ارائه نمی‌شود و در بسیاری از موارد مطالبات چایکاران در اقساط زیاد و به مدت طولانی پرداخت می‌شود.

قربانی هم با گلایه از واردات چای که مشکلات بسیاری برای چایکار به‌وجود آورده، می‌گوید: کیفیت چای ایرانی قابل‌مقایسه با کیفیت چای وارداتی خارجی نیست. مسوولان با حمایت از چای ایرانی می‌توانند این محصول درجه‌یک را حتی به کشورهای دیگر صادر کنند تا کشاورزان چایکار سود مناسبی با توجه به سختی کار خود به‌دست آورند.

گفت‌وگوی ما با چایکاران و فعالان این بخش نشان می‌دهد که دولت باید چند نکته مهم را در این حوزه موردتوجه و رسیدگی قرار دهد تا هم حال این صنعت خوب شود و هم بتوان از این ظرفیت در جهت رونق زندگی روستاییان و توسعه اقتصاد استان و حتی کشور بهره برد. حمایت از چایکاران و کارخانجات چای‌سازی، پرداخت به‌موقع بهای برگ‌سبز کشاورزان و جلوگیری از ورود بی‌رویه چای خارجی مهم‌ترین این موارد هستند.

پشت برنج‌کار را خالی نکنید

گیلان به‌عنوان یکی از قطب‌های کشت برنج در کشور هم به شمار می‌رود؛ البته در کنار استان مازندران. حدود ۵۰درصد از اراضی کشاورزی گیلان به کشت برنج اختصاص دارد و این استان در رتبه‌اول کشور از لحاظ سطح زیر کشت و رتبه‌دوم تولید و برداشت پس از مازندران قرار دارد؛ البته برنج‌کاران گیلانی هم مشکلات بسیاری دارند.

محمود ناصری یکی از کشاورزان برنج‌کار گیلانی می‌گوید: امروز مشکلات بسیاری برای کاشت محصول خود داریم. از یک‌طرف گرانی نهادها و از طرف دیگر حمایت‌نشدن از کشاورزان در چند سال اخیر. متاسفانه دستمزد کارگران برای کار در مزارع کشت برنج هم بسیار بالارفته و قیمت تمام‌شده این محصول جوابگوی پرداخت دستمزد کارگران و دیگر هزینه‌ها نیست. در کنار همه اینها در بعضی از مواقع با کمبود آب زراعی مواجهیم و این موضوع، چالش و مشکل بزرگی برای برنج‌کاران شده است.

ناصری درباره کشت مکانیزه برنج در شالیزارهای گیلان هم می‌گوید: ما هم به نتایج مطلوب و صرفه‌جویی‌های استفاده از کشت مکانیزه واقفیم ولی برای کشت مکانیزه در مزارع خود نیازمند مساعدت‌های مالی و همچنین آموزش‌های لازم دراین‌باره هستیم.

این کشاورز گیلانی با بیان اینکه خانواده کشاورز برنج‌کار تنها منبع درآمدش همین کاشت برنج است، گلایه می‌کند که واردات بی‌رویه برنج رونق کشاورزی را از بین می‌برد و اقتصاد خانواده‌های برنج‌کار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ حال آنکه همچنان ادامه دارد.

بی‌آبی، دامن زیتون را هم گرفته است

شهرستان رودبار در گیلان قطب اصلی تولید زیتون کشور است. بسیاری از مردم شهرستان رودبار به‌واسطه این محصول استراتژیک کسب معیشت می‌کنند. متاسفانه در چند سال اخیر مشکلات بسیاری برای کشاورزان زیتون‌کار رودباری به‌وجود آمده است. یکی از این مشکلات کمبود آب و بروکراسی اداری برای تخصیص اراضی برای کشت زیتون بوده است. آب باران و سپیدرود دو منبع تامین آب باغات زیتون گیلان است. محمد فاتح، زیتون‌کار رودباری به ما می‌گوید: از سال‌ها قبل آفت مگس زیتون وارد باغات کشت زیتون شد و آسیب‌های زیادی به محصولات ما وارد کرد که البته با اقدامات مسوولان وقت جهاد کشاورزی راهکارهایی برای مبارزه با این آفت درنظر گرفته شد.

درخصوص مشکلات زیتون‌کاران رودباری با مهرداد گودرزوند چگینی، نماینده مردم رودبار در مجلس هم گفت‌وگو کردیم.

چگینی خشکسالی، کمبود آب و صادرنشدن مجوز برداشت آب را ازجمله مشکلات زیتون‌کاران دانسته و می‌گوید: این مشکلات باعث کاهش شدید برداشت زیتون در رودبار شده و کسب‌وکار مردم این منطقه را تهدید می‌کند.

مهدی شریعت ناصری - فاطمه مرادزاده - ایران / روزنامه جام جم