شعری در ستایش مهر و شکوه

نغمه مستشارنظامی 15 دفتر شعر دارد؛ اولین کتاب شعر او به نام «ردپای روشنی» سال 1379 منتشر و به عنوان کتاب برتر نوقلمان شناخته شد. کتاب دومش با نام «یک جرعه سیب» سه سال بعد منتشر شد و آغازی بود برای حضور او در کنگره‌ها و مسابقات شعری. در تعدادی زیادی جشنواره و کنگره شعری تحسین شده و اشعارش مورد توجه قرار گرفته است از جمله در بیست و دومین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس و مقاومت که برگزیده شد. مستشار نظامی علاوه بر شاعری، مولف و پژوهشگر است و از مهرماه 1397 مدیریت نشستهای تخصصی شعر زنان را تحت عنوان عصر شعر ارغوان در حوزه هنری استان البرز به عهده دارد. مستشار نظامی این روزها کارشناس فرهنگی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران، دبیر شورا و محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است. چندی پیش در مراسم رونمایی از تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب «تنها گریه کن» که داستان زندگی مادر شهید محمد معماریان است، ترکیب‌بندی که مستشارنظامی برای همین مادر شهید سروده نیز مورد تقدیر مقام معظم رهبری قرار گرفت و یادداشتی از سوی ایشان خطاب به این شاعر نوشته شد. مستشار نظامی در گفت وگو با جام‌جم درباره سروده شدن این شعر صحبت کرد و نیز درباره تقدیر مقام معظم رهبری.

چطور شد شعری برای مادر شهید معماریان سرودید؟ انگیزه و محرک جوشیدن این ترکیب‌بند چه بود؟

آقای مختارپور دبیر کل نهاد کتابخانه‌ها عمومی کشور که همیشه برای سیر مطالعاتی از ایشان مشورت می گیرم، سفارش کردند حتما کتاب «تنها گریه کن» نوشته خانم اکرم اسلامی درباره زندگی و شخصیت اشرف‌سادات منتظری را بخوانم؛ زمانی که این کتاب به دستم رسید و آن را خواندم، به شدت تحت تاثیر داستان و نیز شخصیت خانم اشرف‌سادات قرار گرفتم. صلابت و استواری این خانم و سیر معنوی ایشان از دوران کودکی تا میانسالی به نظرم قابل توجه آمد؛ اینکه چطور ایشان در بوته حوادث و مصائب زندگی روحشان صیغل داده شد، چگونه چنین محکم با امتحانات زندگی روبرو شدند، بیماری‌هایی داشتند، بیماری‌های فرزندشان، شهادت فرزند و همه امتحانات زندگی را با سربلندی پشت سر گذاشتند. همه اینها برای من بسیار جالب بود و حس کردم که من هم وظیفه دارم، کاری انجام بدهم. ناخودآگاه این شعر نوشته شد تا حماسه این بانوی بزرگ علاوه بر کتاب در شعر هم ترسیم شود. درست است که درباره ایشان کتابی نوشته شده اما من حس کردم، خود من هم نسبت به ایشان و شخصیتشان دینی به گردن دارم که باید ادا کنم.  البته که بدون تردید قلم نویسنده محترم کتاب، خانم اسلامی هم در تاثیر پذیری من از زندگی و شخصیت این بانوی مکرمه بسیار مؤثر بود.

چه چیزی در قلم ایشان بیشتر از هر چیز نظر شما را جلب کرد؟

 نکته جالب و ارزشمند در این کتاب برای من این بود که زندگی خانم اشرف‌سادات به ترتیب سیر تاریخی و زمانی ذکر شده بود. خانم اسلامی در کتاب «تنها گریه کن» از دوران کودکی و نوجوانی تا بعد از شهادت فرزند این بانوی بزرگوار را روی خط زمان طوری ترسیم کرده که سیر تعالی این بانوی بزرگوار را به خوبی درک می‌کنیم. در نتیجه  من هم سعی کردم در شعرم، همین سیر تاریخی را حفظ کنم و به همان صورت زندگی و روحیات ایشان را روایت کنم که البته بر اساس و با اشاره به حماسه زنان به زندگی این بانوی بزرگوار پرداخته‌ام و به ترتیب مواجهه‌ ایشان با انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره)، فرستادن فرزند به جبهه و مواجهه با شهادت فرزند و نیز کراماتی را که از شهید بزرگوارشان دریافت کرده‌اند، در یک سیر تاریخی سروده‌ام.

فرمودید ناخودآگاه شعر را سرودید. کمی بیشتر در این باره توضیح می‌دهید؟

چون حضرت آقا تأکید کرده بودند که خانم‌های شاعر درباره مادران شهدا شعر بنویسند و از احساسات زنانه‌شان برای شرح شاعرانه آنچه مادران و همسران شهید انجام داده‌اند و آنچه بر آنها گذشته استفاده کنند. با تاکید ایشان، سرودن شعر برای مادران و همسران شهدا دیگر برای من حکم وظیفه را داشت و همیشه در گوشه ذهنم به آن فکر می‌کردم تا اینکه کتاب «تنها گریه کن» را خواندم و متأثر شدم. این کتاب به قدری ملموس نوشته شده، زبان زنده و مهربانی دارد که احساسات شاعرانه مرا برای ادای دین به این خانم محترم و حماسه‌آفرین برانگیخته کرد.  این شعر در واقع ادای دینی است به اشرف‌سادات منتظری و نیز به همه مادران شهدا  که هرکدامشان اسطوره‌هایی گمنام هستند. اگر بخواهیم در زندگی هر کدام از این زنان غور کنیم، همین کرامات را در زندگی آنها هم خواهیم دید و همین صبوری و بزرگواری که می‌شود شعرها درباره‌اش سرود و رمان‌های بسیار برایشان نوشت.

این ترکیب بند رو در چه زمانی سرودید و چقدر به لحاظ ذهنی درگیرش شدید و وقتی تمامش کردید چه احساسی داشتید؟

سه بار کتاب را خواندم. به قدری تحت تأثیر قرار گرفته بودم که خیلی زود شروع کردم به سرودن. قالب‌های مختلفی را امتحان کردم، چهارپاره، مثنوی و .. اما بعد فکر کردم به خاطر فراز و فرودهای زندگی این بانو و نیز به دلیل شرح سیر تحولی زندگی ایشان از کودکی و نوجوانی تا میانسالی، بهتر است به سراغ قالبی بروم که اجازه شرح مبسوط این فراز و فرودها را به من بدهد. ترکیب‌بند قالب خوبی بود و من چند شب مشغول سرودن آن بودم. حدود 10 روز طول کشید که آن را تکمیل کنم و یک ماه مشغول ویرایش آن بودم.

زندگی اشرف‌سادت منتظری مرا از نظر ذهنی و روحی تحت تأثیر قرار داده بود؛ بخصوص بخش‌های مادرانه‌اش. هر جا که پای احساسات مادرانه به میان آمده بود، من درگیر داستان و شخصیت ایشان شده بودم. بدون تردید حس مادرانه این بانوی بزرگوار برای من که مادر هستم و بخصوص این که یک فرزند پسر دارم، بسیار حیرت‌انگیز بود و گاهی مرا در بهت فرو می‌برد. در مقابل عظمت روح ایشان کاری نمی‌توانستم بکنم جز اینکه تلاش کنم بخش‌های مادرانه شعرم را باشکوه بنویسم که در تناسب با عظمت ایشان باشد. می‌خواستم اوج حماسه و غیرت این خانم در شعرم متجلی شود و به همین دلیل بخش‌های مادرانه را سخت‌تر اما با لذت بیشتری نوشتم.

اشرف‌السادات منتظری بارها و هنوز با بیماری دست و پنجه نرم کرده‌است. نوع مواجهه ایشان با بیماری هم از بخش‌های جذاب شخصیت این بانو بزرگوار است. این روزها که کسالت دارید، آیا تأثیری از این خانم و شخصیت ایشان در خودتان سراغ گرفته‌اید؟

بیماری برای من بیشتر از هر چیز یادآور ایمان و صبر ایشان است. بخش برجسته و قابل اعتنای شخصیت این بانو ایمان ذاتی ایشان است و سربلندی در سخت‌ترین آزمون‌های الهی.  اگر ما ایمان را آموخته و تمرین کرده باشیم، برای نسلی از زنان از جمله اشرف‌سادات منتظری، ایمان کاملا ذاتی و درونی است بدون ثانیه‌ای تردید یا تامل.این خانم همیشه و در تمام لحظه‌های زندگی، خدا را حاضر و ناظر می‌دیده‌اند و معتقد بودند که حتما گره کارشان به دست خدا باز می‌شود. ایشان بسیار محکم و مومن هستند و قبلا هم گفته‌ام که هر کس این کتاب را بخواند، صبور می‌شود. در نتیجه من هم در زندگی شخصی‌ام بسیار صبور شده‌ام، احساس می‌کنم صبر و استقامت را آموخته‌ام و مشکلات زندگی به نظرم بسیار کوچک شده است بخصوص در مقابل صبر عظیم آن خانم و در مقابل بخشندگی روح بزرگ ایشان. اشرف‌سادات منتظری از هیچ چیزی در راه کشورش دریغ ندارد و همیشه سعی می‌کند به جای گله و شکایت، خودش پای کار باشد. او در همه مقاطع آستینش را بالا زده که یار و یاور مردم، کشور و ولایت باشد.

اینکه رهبر انقلاب یادداشتی برای شما نوشته‌اند، چه معنایی برای شما دارد؟

از لطف و بزرگواری ایشان است که شعر مرا خواندند و برایم یادداشتی نوشتند وگرنه من که کوچکتر از آن هستم که ایشان بخواهند توجه و تورقی به شعرم بکنند. این توجه ایشان را از کرامات شهید بزرگوار محمد معماریان، دعای مادر گرامی‌اش خانم اشرف‌سادات می‌دانم و اگر توجهی بوده از برکات وجودی ایشان بوده است وگرنه من کوچکتر از آن هستم که نام و یادم به قلم آن بزرگمرد برود. البته که لطف مقام معظم رهبری به شعر و ادبیات و شاعران و ادیبان بر همه اثبات شده است؛ حمایت ایشان از شعر و ادبیات و قلم زنان چه در زمینه شعر و چه نویسندگی سبب شده زنان زیادی در این عرصه پیشرفت کرده‌اند و شاعران و نویسندگان ما هم در جهان و هم در مقایسه با تاریخ ادبیات کشورمان، امروز حرف برای گفتن دارند که حاصل نگاه والای رهبر انقلاب به ادبیات و شعر است. از همین بابت است که یادداشت ایشان برای من باعث افتخار و دلگرم‌کننده است و وظیفه سنگینی بر دوشم می‌گذارد. امیدوارم از عهده‌اش بر بیایم و در این راستا ثابت قدم باشم.

 یادداشت رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ شعر ترکیب‌بند نغمه مستشارنظامی

بسم الله الرّحمن الرّحیم

بسیار کار درست و بجائی کرده‌اند؛ آن بانوی شهیدپرور و آن حماسه در خور چنین ستایشی است. ایکاش برای دیگر مادران ارجمند شهیدان در قم ــ مانند مادر شهیدان زین‌الدین ــ و در سراسر کشور نیز زلال قریحه‌ شاعران، آثاری بیافریند. من هم آن کتاب را خوانده‌ام و چند کلمه تقریظ بر آن نوشته‌ام.

بخشی از متن شعر ترکیب‌بند نغمه مستشارنظامی  

 بند اول

حماسه بی زن و زن بی حماسه بی معناست / که مرد بی مدد عشق در جهان تنهاست

کجاست خانه‌ی سبزی بدون دستی گرم/ که باغبان و پرستار و مرهم گلهاست

زن از نخست، اگر مادر است، اگر همسر/ همیشه مظهر آرامش است و عطر صفاست

زنان لطافت تاریخی حکایاتند/ که قصه گرچه غم انگیز، صبر زن زیباست

شبیه ساره صبور است و مثل مریم پاک/ شبیه آسیه در مصر منجی موسی‌ست

اگر به هیئت بلقیس سرزمین سبا/ وگر به هیئت هاجر نماد سعی صفاست

بدون فاطمه(س) دنیا برای مولا هیچ/ بدون فاطمه(س) پیغمبر خدا تنهاست

بدون زینب کبری(س) کدام خطبه‌ی ناب/  طلایه دار پیام بلند کرب و بلاست

زمان رسیده به تکرار مادرانه‌ی عشق/ بگو به نام خدا شرحی از ترانه‌ی عشق

بند دوم

بخوان به نام خدا داستان ایمان را / حدیث زینبی مادران ایران را

بخوان به نام خدا از شکوه بت شکنان / که روح تازه دمیدند باغ و بستان را

پس از حماسه‌ی گردآفرین دوباره بخوان / غرور صف شکن این زن مسلمان را

به سمت لشکر طاغوت بی سلاح دوید/ که جاودانه کند شوکت سلیمان را

اگر چه مادر و همسر ولی به راه "ولی" / گرفته در کف اخلاص گوهر جان را

بخوان حکایتی از صبر "اشرف السادات" / که‌یادگار بماند زنان دوران را

شکوه شیر زنی، مادری صبور و شکور/  نماد عشق و بصیرت، غرور شعر و شعور

*این ترکیب‌بند در در دوازده بند سروده شده و متن کامل آن را می‌توانید در پایگاه اینترنتی مقام معظم رهبری به نشانی khamenei.ir بیابید و بخوانید.

آذر مهاجر/ روزنامه جام جم