سرد و گرم‌ مزاج‌ ها در پاییز چه بخورند؟

به گزارش جام جم آنلاین، از گذشته‌های دور در طب سنتی ما طبیب‌ها از طریق مزاج افراد بیماری‌ها را تشخیص می‌دادند. کتاب‌های بسیاری در این باره داریم.

مزاج شناسی؛ علمی بسیار وسیع است که کاربردهای زیادی برای تشخیص بیماری ها و درمان آن ها دارد.

از گذشته های دور در طب سنتی ما طبیب ها از طریق مزاج افراد بیماری ها را تشخیص می دادند. کتاب های بسیاری در این باره داریم که چه چیز را در چه زمان و فصلی بخوریم.

واقعیت این است که مزاج تمامی جنبه های زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهد. نوع غذایی که ما می خوریم می تواند تاثیرات بسیار مهمی بر اعضای بدن ما بگذارد.

یکی از چیزهایی که در مزاج شناسی اهمیت دارد. این است که چه غذایی را در فصل های مختلف بخوریم.

این روزها در فصل پاییز هستیم فصلی که مزاج سرد و خشک دارد و طب سنتی خوردن خوراکی هایی در این فصل را پیشنهاد می دهد و خوردن بعضی خوراکی ها را توصیه نمی کند. با دکتر جزایری به بهانه رسیدن فصل پاییز و تغذیه مناسب در این فصل گفت و گو کرده ایم.

چهار مزاج اصلی

همان طور که می دانید چهار مزاج داریم؛ بلغم، سودا، صفرا، دم. بسیاری از افرادنمی دانند که مزاج آن ها کدام یک از این چهار مزاج است.

از دکتر جزایری در مورد این که هر مزاجی چه خصوصیاتی دارد سوال کردیم و او توضیح داد: به صورت خلاصه اگر بخواهیم بگوییم این است، افرادی که مزاج سردی دارند افرادی هستند که حرکاتشان شل است و به سرعت حرکت نمی کنند و قدرت تصمیم گیریشان قدری پایین است، درواقع این افراد سرعت عملکردشان پایین است.

او یک مثال می زند تا حرف هایش روشن تر شود و می گوید: معمولا باعث خیلی از تصادف ها افراد سرد هستند، زیرا این افراد قدرت تصمیم گیریشان پایین است تا چشم ببیند و به مغز فرمان دهد که این حادثه در حال رخ دادن است و مغز به دست و پا فرمان دهد که باید ترمز کنید، این فرآیند با سرعت زیادی انجام نمیشود. البته او در ادامه حرف هایش تاکید می کند که این موضوع که همه افراد سرد مزاج باعث تصادف هستند یک امر مطلق و صد در صد نیست.

او اما درباره افراد صفراوی توضیح می دهد: این افراد مزاج خشک و گرم دارند، تند صحبت می کنند، زود عصبانی می شوند تند راه می روند و فعالیت می کنند. افرادی که معمولا چاق هستند رطوبتی هستند و افرادی که لاغرند مزاج خشکی دارند. البته این چیزها صد در صد نیست.

او درباره مزاج شناسی توضیح می دهد: ما در کل عالم هستی یک مزاج شناسی داریم؛ یعنی هر موجودی که در عالم هستی هست از پایین ترین موجود که جماد است تا بالاترین موجود که انسان است مزاج دارد. فصل ها هم از این موضوع مستثنا نیستند؛ ما چهار فصل داریم که هرکدام از این فصول مزاج خاص خود را دارند. فصل بهار مزاجش گرم و تر است. مزاج تابستان گرم و خشک است و مزاج پاییز سرد و خشک. مزاج زمستان هم سرد و تر است. حالا که نزدیک به فصل پاییز هستیم می خواهیم در مورد مزاج پاییز حرف بزنیم.

پاییز سرد و خشک

درباره این که در فصل های مختلف چه چیز را باید خورد و یا نخورد احادیث فراوانی وجود دارد. دکتر جزایری با اشاره به حدیثی از حضرت علی (ع) در این باره می گوید: حضرت علی (ع) فرموده اند: «در آغاز فصل سرما (پاییز) خود را از سرما نگه دارید و در آخرش (فصل بهار) خود را به آن بسپارید. زیرا سرما با تن ها همان می کند که با شاخه های درخت: در آغاز می سوزاند و در پایان، به برگ و بار می نشاند.»

این موضوع به این معنا است که در پاییز تن خود را بپوشایند زیرا باد با درخت ها همان کاری را می کند که با بدن شما می کند؛ یعنی پاییز بدن را زرد و پژمرده می کند بنابراین در فصل پاییز حتما باید غذاهای گرم و تر استفاده کنید و از غذاهای سرد و خشک بپرهیزید.

به گفته او غذاهایی که در فصل پاییز باید بخورید باید با توجه به مزاج باشد، افراد مزاج گرم و خشک نباید غذاهای گرم و خشک بخورند. آن ها باید میوه هایی مثل سیب، موز، بالنگ، کشمش، یا ریشه هایی مانند ترب، زردک، سیب زمینی، هویج و شلغم مصرف کنند. از حبوبات می توانند لوبیا مصرف کنند، از گوشت ها هم گوشت بره و بوقلمون استفاده کنند. اگر این عملکردها را به کار ببرند بیماری ها در آن کم می شود.

دکتر جزایری همچنین به بیماری هایی که در این فصل زیاد می شود هم اشاره دارد و توضیح می دهد: بیماری ها در این فصل زیاد است. چون ما فصل سرد و خشک داریم خشکی ها بر بدن عارض می شود. افرادی که این گونه هستند، معمولا آدم های وسواسی هستند و در فصل پاییز افسردگی شان زیاد و گوشیه گیریشان بیشتر می شود. کم خونی و ورم لوزه ها در این فصل زیادتر است. افرادی که مشکلات سیاتیکی دارند در فصل پاییز مشکل شان بیشتر می شود و همین طور در این افراد انگل های گوارشی افزایش می یابد و ترک های بدن هم زیاد می شود.

توصیه او برای این دسته افراد این است که در این فصل غذاهایی بخوریند که ملین باشد تا شکمشان کار کند. خاکشیر با آب داغ برای افرادی که صراوی و سودایی هستند توصیه می شود چون این افراد مزاجشان خشک است باید در برنامه شان مصرف غذاهای ملین را در نظر بگیرند. حدیث داریم که حتما میوه را به فصل بخورید.

میوه فصل پاییز، انار است. دین ما در مورد این میوه احادیث زیادی دارد. یکی از آن ها این است که انار شیطان وسواس را از انسان دور می کند. حتما افرادی که وسواس هستند و مزاج سرد و خشک دارند از مصرف انار غفلت نکنند.

ابتدای پایی فصل مدرسه رفتن به ها هم هست. دکتر جزایری نکاتی را هم در این مورد می گوید: در فصل پاییز والدین باید سعی کنند که حتما از غذای سرد صبح ها پرهیز کنند. مثلا صبح ها آب پرتقال یا خیار و ماست به بچه ها ندهند. برخی عادت دارند که صبح ماست چیکده بخورند، بهتر است که این عادت را در پاییز فراموش کنیم. والدین وقتی می خواهند بچه ها را به مدرسه بفرستند با ارده شیره یا شیره خرما آن ها را راهی کنند تا مغزشان سرد نشود و بتوانند مطالب مدرسه را بگیرند. حتما با یک بالاپوش گرم آن ها را بیرون بفرستند.

ممکن است اوایل پاییز هنوز گرمای تابستان باشد ولی والدین سعی کنند یک پیراهن قدری ضخیم تر به بچه ها بپوشانند که باد صبح پاییز به بدنشان نخورد. حتما مویز و کندر به بچه ها بدهند. کندر و مویز حافظه را زیاد می کند و باعث می شود که گیرایی بچه ها برای درس زیاد شود.

او همچنین توصیه هایی برای خواب بچه ها در این فصل دارد: در این فصل خواب بچه ها کافی باشد؛ نه کم باشد نه زیاد. زیرا خواب زیاد، به ها را در این فصل کسل می کند و اگر خواب کم باشد روی کارکرد مغزشان اثر می گذارد. همچنین در این فصل می توایند ورزش های زیادی انجام دهید.

دکتر جزایری با اشاره به رساله ذهبیه امام رضا (ع) و توصیه های ایشان برای فصل پاییز ادامه می دهد: امام رضا (ع) در رساله ذهبیه مرقوم فرموده اند «در فصل پاییز از فصد و نوشیدن داروها باید پرهیز کرد.» درواقع با استناد به حرف ایشان، در فصل پاییز بهتر است داروهایی که نوشیدنی است کمتر مصرف شود. همچنین خوردن گوشت پرچرب، دیزی و آبگوشت در این فصل مناسب است. چرا که فصل تابستان گرمای زیای داشته و باعث آب شدن چربی های بدن شده است. بنابراین باید بدن مقداری چربی بگیرد که خود را برای زمستان آماده کند. همچنین ایشان تاکید دارند که انار ملس میوه فصل است و خوردنش بعد از غذا بسیار عالی است. به خصوص افرادی که نقرس، چربی خون، فشار خون دارند لازم است انار بخورند.

او با اشاره به تجربه شخصی اش از مصرف انار که به یکی از بیمارانش توصیه کرده بود توضیح می دهد: ما موردی داشتیم که خانمی وسواس داشتند به او توصیه کردیم چهل روز انار مصرف کنند بعد دیدیم که وسواسشان خوب شد.

مزاج گرم و خشک

لاغر اندام، زنگ چهره زرد، سفیدی چشم به زردی.

اصلا تحمل گرما را ندارند. پوستشان خشک و عطش زیاد دارند. تمایل به خوردن ترشی دارند.

مفید: انار، شاتوت، زرشک، تمشک، زردآلو، هلو، سیب، گلابی و خیار، هویج، کاهو، کدو، اسفناج.

مضر: سیر، پیاز، ادویه های تند، گوشت قرمز، موز، خربزه، آناناس، انجیر، غذاهای سرخ کرده، گردو، پسته، فندق و نارگیل.

خصوصیات روانی: زود عصبانی شده و زود آرام می شوند. پرجنب و جوش و پرحرف هستند.

مزاج گرم و تر (دموی)

افراد با مزاج گرم و تر دارای حجم خون بالایی هستند، اشتهای زیاد، نبض قوی و خواب خوبی دارند. این افراد تحمل گرمای زیاد و سرمای زیاد ندارند. هم به شیرینی و هم به ترشی علاقه دارند.

مفید: خاکشیر، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، برگ زردآلو، هلو و انجیر.

مضر: آب یخ، نوشابه، تخم مرغ، بادمجان، ترشی، سرکه، سیر و چای

خصوصیات روانی: شجاع و جسور، پیشرو و رهبر و به طور معمول انسان های آرامی هستند.

مزاج سرد و تر (بلغم)

اغلب چاق و پرچربی هستند. پوست سفید و موهای کم پشت دارند. تشنه نمی شوند و دهان مرطوبی دارند. خواب زیادی دارند. تمایل به مصرف گرمی ها مثل شیرینی و ادویه دارند.

مفید: خرمای خشک، انبه، سیب، به، توت، انجیر، انگور، کشمش، هویج، کرفس، زنجبیل، دارچین و زیره.

مضر: مصرف کاهو، هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، مرکبات و کیوی، هلو، زردآلو، شلیل، قارچ، ذغال اخته، آش، سوپ ماهی، کله پاچه.

خصوصیات روانی: این افراد کم انرزی و کند هستند. معمولا صبور و آرام هستند.

مزاج سرد و خشک (سودا)

اغلب سفید پوست، ضعیف و کمبود انرژی در آن ها شایع است، در هوای سرد به راحتی گرم نمی شوند، میل زیادی به خواب دارند.

مفید: گوشت گوسفند، خروس و شتر، نمک دریا، نبات سفید، نعنا و روغن کنجد، کلم، جوانه گندم، ماش، پسته، بادام، گردو، چای دارچین.

مضر: گوشت گوساله، ماهی، دس، گشنیز، لوبیا، بادمجان و سبزیجاتی مثل خیار، کاهو، گوجه فرنگی و میوه هایی مثل موز و کیوی.

خصوصیات روانی: افرادی دقیق، منظم، دوراندیش و محاسبه گر، خونسرد و درون گرا.

توصیه طب سنتی

در پاییز آب کمتری بنوشید و اگر خواستید آب بخورید حتما بگذارید آب با دمای محیط عادت کند و بعد آن را بنوشید. در این فصل آب سرد نخورید.

اگر خواستید گوشت بخورید حتما با ادویه های گرم میل کنید؛ زیرا گوشت مزاج سرد دارد.

زیاد ورزش کنید.

در این فصل باد صبا از شرق می آید بنابراین باید خود را بپوشانید.

به اندازه بخوابید. افرادی که در این فصل خواب زیادی باید داشته باشند سردمزاجند بنابراین باید در این فصل خوابشان را زیاد کنند.

منبع: بهداشت نیوز