حمله ریزپلاستیک‌ ها به سلول‌ های بدن

از آنجا که زباله‌ های پلاستیکی در همه‌جا از بارش برف در قطب شمال و یخ‌های دریای جنوبگان گرفته تا بلندترین کوه‌های جهان و اعماق طبیعت نفوذ کرده‌اند، بسیاری از محققان پژوهش‌های خود را به سمت تأثیرات بالقوه پلاستیک‌ها بر سلامت انسان معطوف کرده‌اند.

کد خبر: ۱۳۵۲۸۵۶

مطالعات بسیاری در‌خصوص ردیابی پلاستیک‌ ها در بخش‌های مختلف طبیعت و بدن موجودات زنده انجام شده است اما در آخرین پژوهشی که در این رابطه صورت گرفته، محققان حجم پلاستیک‌ هایی که به‌طور منظم از طریق غذا و آب وارد بدن ما می‌شود و نحوه تأثیرات آنها بر سلول‌های بدن را مورد بررسی قرار داده‌اند.

بر‌اساس نتایج به‌دست آمده از این پژوهش، غلظت‌هایی از پلاستیک که همه ما روزانه در معرض آن قرار می‌گیریم به‌طور بالقوه می‌تواند اثرات سمی برای سلول‌های اندام‌های مختلف بدن‌مان داشته باشد. اکنون پرسش مهم این است که ذرات ریز پلاستیک چطور به سلول‌های بدن ما دسترسی پیدا می‌کند و چه خطراتی را برای سلامت ما ممکن است ایجاد کند؟

دامنه اطلاعات ما در مورد پیامدهايی که نفوذ پلاستیک‌ ها به مواد غذایی ممکن است بر سلامت‌مان بگذارد، با توجه به تحقیقاتی که اثرات این مواد خطرناک را بر بدن انسان بررسی می‌کند به‌سرعت در حال گسترش است.

بیشتر این تحقیقات روی پلاستیک‌هایی متمرکز شده که در اقیانوس‌ها به قطعات کوچکی به نام ریز‌پلاستیک‌ ها (میکروپلاستیک‌ ها) تجزیه می‌شود.

بر‌اساس نتایج به‌دست آمده از پژوهش‌ها، این ذرات معلق در آب را موجودات دریایی می‌خورند و سپس از طریق آنها می‌تواند وارد زنجیره غذایی شود.

ریزپلاستیک‌ ها با ما چه می‌کنند؟

پیش از این نتایج مطالعات نشان داده بود چگونه میکروپلاستیک‌ ها می‌توانند شکل سلول‌های ریه انسان را تغییر داده و حتی خوشه‌بندی این سلول‌ها را از بین ببرند و به سد خونی- مغزی در موش‌ها نفوذ کنند.

مطالعات دیگر نیز حاکی از آن است که مواد شیمیایی موجود در پلاستیک‌ ها می‌تواند آسیب‌های نگران‌کننده‌ای به سلول‌های مغز وارد کند.

بر‌اساس پژوهش‌های میدانی، ذرات پلاستیکی در ۹۳درصد از آب بطری‌های آب آشامیدنی و نمونه‌های مدفوع انسان جمع‌آوری‌شده از سراسر جهان یافت شده است.

آخرین مطالعه انجام شده در این زمینه را گروهی از محققان دانشکده پزشکی هال‌یورک به‌عنوان اولین مطالعه در نوع خود توصیف کرده‌اند که به بررسی میزان مصرف پلاستیک از سوي ما و اثرات غلظت از پلاستیک بر سلول‌های انسان می‌پردازد.

برای انجام این پژوهش که نتایج حاصل از آن در نشریه علمی «Chemical Research in Toxicology» منتشر شده است، محققان از نتایج سه مطالعه قبلی استفاده کردند که میزان آلودگی ریزپلاستیک را در آب آشامیدنی، غذاهای دریایی و نمک خوراکی اندازه‌گیری کرده بودند.

همه این مطالعات سطوح بالایی از قرار گرفتن انسان را در معرض این مواد غذایی گزارش کردند. آنها سپس این نتایج را با یافته‌های مطالعات سم‌شناسی در مورد اثرات ریزپلاستیک‌ ها بر سلول‌ های انسانی مقایسه کردند.

ما قربانی ریزپلاستیک‌ هاییم

اوانجلوس دانوپولوس، محقق اصلی این پژوهش می‌گوید: «این اولین‌باری است که دانشمندان تلاش می‌کنند تا اثرات سطوح مختلف ریزپلاستیک‌ها را روی سلول‌های انسانی با استفاده از تجزیه و تحلیل آماری مطالعات منتشر شده اندازه‌گیری کنند.»

آزمایش‌های سم‌شناسی صورت‌گرفته در این پژوهش نشان داد واکنش‌هایی از‌جمله مرگ سلولی و واکنش‌های آلرژیک از اثرات بالقوه بلع یا استنشاق سطوح بالای ریزپلاستیک‌ها هستند. همچنین مشخص شد این میزان غلظت ریزپلاستیک بر غشای سلولی نیز اثر می‌گذارد و منجر به استرس اکسیداتیو می‌شود که باعث بروز آسیب در سلول‌ها یا بافت‌ها می‌شود.

دانوپولوس می‌گوید: «نتایج تحقیقات ما نشان می‌دهد میزان ریزپلاستیک‌هایی که ما هر روز ناخواسته در حال مصرف‌شان هستیم، تقریبا به میزانی است که می‌تواند اثرات مضر روی سلول‌ها بر‌جا بگذارد و در بسیاری از موارد منجر به بروز مشکلاتی برای سلامتی شود.»

ریزپلاستیک‌های کروی خطرناک‌ترند یا نامتقارن‌ها؟!

نکته جالب دیگری که محققان در این پژوهش به آن دست یافتند این است که آسیبی که یک ذره ریزپلاستیک می‌تواند به سلول‌ها وارد کند ممکن است به شکل آن بستگی داشته باشد.

بسیاری از مطالعات سم‌شناسی تاکنون اثرات ریزپلاستیک‌های کروی را بررسی کرده بودند اما در این پژوهش محققان دریافتند ریزپلاستیک‌هایی که شکل نامنظم دارند، در اثراتی مانند مرگ‌سلولی بسیار قوی‌تر عمل می‌کنند.

دانوپولوس در این رابطه می‌گوید: «تحلیل داده‌های به‌دست آمده نشان داد زنده‌ ماندن سلول‌های مسموم ‌شده با ریزپلاستیک‌ها به شکل این ذرات بستگی دارد. ریزپلاستیک‌های دارای اشکال نامتقارن که اتفاقا درصد بالایی از ریزپلاستیک‌های موجود در محیط‌زیست را تشکیل می‌دهند، سمیّت بیشتری نسبت به ریزپلاستیک‌های کروی دارند.»

آنچه باید روشن شود

در حالی‌که نتایج این مطالعه نشان می‌دهد غلظت‌های خاصی از ریزپلاستیک‌ها می‌تواند اثرات سمی خاصی روی سلول‌ها ایجاد کند و ما احتمالا این میزان غلظت را به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی خود ناخواسته به‌صورت روزانه مصرف می‌کنیم، هنوز نادانسته‌های زیادی وجود دارد که باید در ادامه تحقیقات روشن شود.

برای مثال، دانشمندان اشاره می‌کنند که هنوز اطلاعات ناشناخته‌ای در مورد نحوه عملکرد ریزپلاستیک‌ها در محیط طبیعی بدن انسان وجود دارد و هنوز مشخص نیست فرآیند گوارش چگونه ممکن است اثرات این ذرات را بر سلول‌های بدن تغییر دهد.

دانوپولوس تصریح می‌کند: «با وجود نتایج به‌دست آمده، در حال حاضر بزرگ‌ترین ناشناخته در این رابطه این است که ریزپلاستیک‌های بلعیده شده چگونه و تا چه میزان از بدن دفع می‌شود. این موضوع نکته مهمی برای درک سطح واقعی خطری است که ممکن است همه ما را تهدید کند.»