در مسیر واردات بنزین

به همین دلیل است که طی یک قرن اخیر، تحریم بنزین و سوخت به عنوان یکی از ابزارهای اصلی قدرت‌های بزرگ دنیا بارها مورد استفاده قرار گرفته و در مواردی نیز نتایج پیش‌بینی شده را به بار آورده است.

بنزین یک ویژگی مهم دارد که در کمتر کالایی به چشم می‌خورد. این فرآورده نفتی ارتباط بسیار مستقیمی با مردم داشته و هر اختلالی در زنجیره تامین و عرضه آن، ارتباط مستقیم با امنیت ملی کشورها دارد.

مهم نیست این کشور آمریکا باشد یا ایران، بلکه مساله اصلی ایجاد سکته در روند تامین سوخت مورد نیاز است. حال ابزار اخلال تحریم باشد یا حمله سایبری.

۱۲سال پیش بود که صادرات بنزین به ایران تحریم شد و ۲۰میلیون لیتر بنزینی که روزانه وارد می‌شد، روزهای سختی را برای کشور رقم زد یا در ونزوئلا، کمبود بنزین به حدی آزاردهنده شد که بارها آشوب‌های خیابانی را رقم زد.

موارد مشابه از این اتفاقات بارها تکرار شده و بر همین اساس، کشورهایی که در نظم جهانی آمریکا قرار نگرفتند همواره سعی کرده‌اند در تامین بنزین مورد نیاز خود به خودکفایی رسیده یا با اتکا به ابزارهای مطمئن، تامین سوخت خود را گارانتی کنند.

در میان همه کشورهایی که مورد تحریم‌های مختلف قرار گرفته‌اند، داستان ایران تفاوتی بنیادین با دیگران دارد.

ایران از نظر ذخایر نفت و گاز در رتبه نخست جهان قرار دارد اما از نظر ظرفیت پالایشی در رتبه دهم هست.

هم‌اکنون ظرفیت پالایشی کشور معادل ۲/۲ میلیون بشکه در روز است که از این میزان، روزانه بیش از ۱۱۰میلیون لیتر بنزین تولید می‌شود.

۱۰پالایشگاه تبریز، اصفهان، لاوان، تهران، شیراز،کرمانشاه، بندرعباس، شازند، آبادان و ستاره خلیج‌فارس مجموع واحدهای پالایشی هستند که به تولید فرآورده‌های نفتی به‌ویژه بنزین مشغول هستند اما متاسفانه به هر میزان که به تولید بنزین افزوده می‌شود، مصرف هم بالا می‌رود.

تا پیش از فراگیری کرونا که سهمیه‌بندی بنزین اجرایی شد، میانگین مصرف روزانه بنزین حدود ۸۵ میلیون لیتر بود و انتظار می‌رود این رقم در سال جاری به ۱۰۰میلیون لیتر برسد.

با توجه به آن‌که پروژه پالایشی جدی و بزرگ دیگری در کشور وجود ندارد، باید گفت با صعودی شدن شیب مصرف بنزین، ایران تا دو سال آینده مجدد به واردکننده این حامل انرژی تبدیل می‌شود.

نهادهای پژوهشی از جمله مرکز مطالعات زنجیره ارزش نفت و گاز معتقدند سالانه ۶درصد به مصرف بنزین ایران افزوده می‌شود که برای جلوگیری از این رشد باید راهکارهای عملیاتی و نه کاریکاتوری به کار گرفته شود.

راهکارهایی مانند کاهش نیاز به جابه‌جایی‌های فیزیکی از طریق راهکارهایی همچون گسترش دولت الکترونیک، کاهش ترافیک از طریق تمهیدات مختلف همچون شناورسازی ساعت کاری، بهینه‌سازی موتورهای احتراقی خودروهای سواری و موتورسیکلت‌ها تولیدی جدید و موجود، جایگزینی خودروهای فرسوده، توسعه حمل‌ونقل عمومی، اجرای هرچه سریع‌تر طرح تبدیل خودروها به دوگانه‌سوز، رفع نواقص طرح فعلی سهمیه‌بندی و جلوگیری از قاچاق بنزین.

البته تجربه تاریخی ثابت کرده بیشتر مسوولان و دستگاه‌های ذی‌ربط در گفتار درمانی و ارائه برنامه‌های خرد و کلان برای این مهم در صف تبلیغات و کنفرانس‌های خبری گرفتار شده و ترجیح می‌دهند وارد مرحله اجرای سیاست‌های ملی نشوند ولی از یاد نبریم با سونامی که مصرف بنزین به پا کرده است، ایران تا دو سال آینده به واردکننده بنزین تبدیل خواهد شد.

وحید حاجی پور - اقتصاد / روزنامه جام جم