دانش‌بنیان‌ها، ناجی کشاورزی ایران

وقتی نتایج سرشماری کشاورزی در سال ۱۳۹۳بیرون آمد نشان می‌داد حدود ۴۵درصد واحد‌های بهره‌بردار کشاورزی که بیشتر کشاورزان خرده‌مالک هستند و در اراضی کمتر از دو هکتار واقع شدند، مالک ۶درصد اراضی کشاورزی کل کشور هستند. درحالی‌که ۱۰درصد از واحد‌های بهره‌برداری کشاورزی کشور، در اراضی ۱۰تا کمتر از ۵۰هکتار واقع شده و مالک ۴۱درصد اراضی کل کشور هستند.

با توجه به این‌که متوسط اراضی کشاورزی در ایران تقریبا نصف میانگین جهانی است، بر همین مبنا عمده فعالان این عرصه، کشاورزان خرده‌مالک بوده و عملا این موضوع مهم‌ترین چالش ورود فناوری و درنتیجه عدم گسترش بازار شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کشاورزی است. علت این امر نیز آن است که استفاده از فناوری‌های نوین، به دلیل سود کم در بخش تولید، برای کشاورز صرفه اقتصادی ندارد.

سنددار کردن زمین‌های کشاورزی و ایجاد شناسنامه مزارع، به‌منظور هویت رسمی و حقوقی بخشیدن به زمین‌های زراعی و ایجاد یک شناسنامه به‌منظور تقویت تحلیل آماری و بهبود حوزه صنفی کشاورزان اولین گام در برنامه‌ریزی برای ورود سیستم‌های نوین و دانش روز به صنعت کشاورزی است. همچنین افزایش تعاونی‌های تولید کشاورزی، برای به‌صرفه‌شدن استفاده از فناوری‌ها در زمین‌های خرد، بسیار مهم است که در این جهت لازم است اقدام به تجمیع اراضی شود.

در این راستا تشکیل تعاونی‌های تولیدی به‌عنوان یک گزینه کارآمد مطرح است و انجام اقدامات ترویجی، اقناعی و تشویقی در جهت معرفی مزایای تشکیل تعاونی به کشاورزان ضروری به نظر می‌رسد. در کنار این کار‌ها نباید ارائه یارانه فناوری، به‌منظور افزایش بازدهی تولید و استفاده بهینه از منابع را نادیده بگیریم.
به عقیده کارشناسان و در موارد خاصی که امکان انجام برخی موارد فراهم نیست، دولت می‌تواند اقدام به ارائه فناوری کند. با توجه به کسری منابع دولت و عدم امکان توزیع یارانه در بین همه کشاورزان خرده‌مالک، این اقدام باید محدود به موارد اجتناب‌ناپذیر شود.

مدل اجاره تجهیزات کشاورزی هم برای بالابردن میزان بهره‌وری موثر است. به این صورت که سرمایه‌گذاران و کشاورزانی که دارای توان مالی بالایی هستند، می‌توانند با خرید تجهیزات و فناوری‌های کشاورزی و اجاره‌دادن آن‌ها کسب درآمد نمایند و کشاورزان خرده‌مالک نیز با هزینه بسیار کمتر بازدهی تولید خود را بالاتر ببرند. در این مسیر، ارائه مشوق‌هایی که سرمایه‌گذاران را ترغیب به انجام این عمل کند، لازم است.

کوتاه سخن این‌که گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های کشاورزی، منابع طبیعی و صنایع غذایی به‌عنوان یک نیاز جدی مطرح است، چراکه این حوزه‌ها هنوز در بخش‌های مهمی از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند که بازدهی و هزینه‌بری بالایی داشته و در عمل رسوخ فناوری به این حوزه‌ها کمتر از آنچه که باید اتفاق افتاده است. از سوی دیگر گسترش این شرکت‌ها باعث اشتغال‌زایی برای جوانان فارغ‌التحصیل و ایجاد ارزش‌افزوده فراوان می‌شود.

روزنامه جام جم